21.02.13

EGZAMIN tylko z wykładów! : test (pytania zamknięte i otwarte)

• ocena z ćwiczeń brana jest pod uwagę przy ocenie końcowej

Sylabus na USOSie

DYDAKTYKA JAKO NAUKA

Dydaktyka = teoria kształcenia; subdyscyplina pedagogiki.

Nazwa wywodzi się z greki gr.didakticos- pouczający, didasco- tyle co uczę.

Przedmiotem zainteresowań jest kształcenie, które przebiega w specjalnej do tego stworzonej instytucji - szkole

Dydaktykę interesuje proces uczenia się wraz z jego uwarunkowaniami, jak ten proces przebiega, a także rezultaty do jakich to kształcenie prowadzi.

Dydaktyka ma charakter ogólny, uniwersalny- obejmuje wszystkie przedmioty i szczeble szkoły, poszukuje ogólnych prawideł rządzących procesem kształcenia.

• W szkole kształcenie jest intencjonalne, celowe ma doprowadzić do pożądanych zmian w osobowości, umiejętnościach, postawach i wiedzy ucznia.

• Z czasem zaczęto dostrzegać potrzebę wyposażania młodego społeczeństwa w teorię, program szkoły zaczął obejmować coraz to nowsze grupy (już nie tylko dzieci, ale także dorosłych).

• Zmiana nastąpiła dopiero w XVII w. w tym czasie pojawia się osobna nazwa na określenie teorii uczenia się, czyli dydaktyka.

Elementy dydaktyki ogólnej: (są ze sobą powiązane, tworzą strukturę)

• cele kształcenia

• wyniki kształcenia (odzwierciedlają w jakim stopniu uczeń zbliża się do tego ideału który odzwierciedlony jest w celach; wynik jest konkretny)

• metody kształcenia (sposoby pracy nauczyciela z uczniami)

• treść kształcenia/ materiał nauczania ( wiadomości jakimi operuje uczeń)

• środki dydaktyczne (pomoce naukowe wykorzystywane po to żeby uczniowi ułatwić naukę )

• zasady dydaktyczne (jak nauczać?)

• systemy dydaktyczne

• proces kształcenia

• style nauczania

RODOWÓD DYDAKTYKI

Korzeni dydaktyki należy poszukiwać w starożytności (Starożytna Grecja)

• badacze uważają że istnieje coś takiego jak fenomen / cud grecki

Grecy jako pierwi zaczeli zadawać pytania, który miał charakter ogólny; charakteryzowała ich umiejętność dostrzegania problemów i podejmowania działań do rozwiązania ich.

• Grecy stawiali pytania o to czym jest wiedza?; skąd się bierze?; jakie są jej źródła?

źródłem wszelkiej wiedzy jest uświadomienie sobie własnej niewiedzy!- jest to ważne z dydaktycznego punktu widzenia.

• SOKRATES,

• ARYSTOTELES,

• SOFIŚCI(nauczyciele, którzy za naukę pobierali opłatę)- Gordiasz, Protagoras.

• zaczęto im zarzucać że niszą tradycję, krytykowani byli przez m.in. Platona

• dopiero w XIXw. doceniono ich i wkład w rozwój

Co dydaktyka zawdzięcza Sofistom ?

• głosili relatywizm poznawczy

• PLATON: opracował program kształcenia( dzieci do 6rż. mają uczyć się razem, ,,wychowawcy musza wyrabiać u swoich podopiecznych równowagę duszy i ciała", do nauki nie wolno zapędzać przymusem). Równe traktowanie chłopców i dziewcząt do zinstytucjonowanego kształcenia; Postulował selekcjonowane wychowanków od ich osiągnięć i zdolności.

• ARYSTOTELES - uważała, że edukacja powinno być sprawą państwa. Wg. niego wychowanie, a zarazem nauczanie musi mieć charakter społeczny. Zadaniem szkoły jest formowane charakteru, wpajanie dobrych obyczajów, a także wdrażanie uczniów do wykonywania pewnych obowiązków. Wyróżnia : pokaz, utrwalenie i ćwiczenie. Trzeba nauczać tego co konieczne, co pozwala człowiekowi żyć godnie = gramatyka, arytmetyka, rysunek, muzyka, ćwiczenia fizyczne.

28.02.13

Wiek średni- nacisk na wdrażanie uczniów do samodzielnego myślenia, miały to czynić dysputy; ważne było także ćwiczenia pamięci.

ODRODZENIE-

• treści kształcenia: jedni postulowali o naukę języków (łaciny, greki), inni postulowali konieczność nauczania matematyki i treści przyrodniczych, jeszcze inni uważali że należy łączyć naukę z pracą

• sposoby nauczania : metody werbalne (oparte na słowie);

• sposoby dyscyplinowania uczniów: upomnienia, nagany - odchodzono od stosowania kar fizycznych

Pomiędzy odrodzeniem, a oświeceniem w rozwoju myśli dydaktycznej:

• okres ważnych wydarzeń, odkryć społecznych (Galileusz, Kopernik)

• 1612- pojawia się nazwa DYDAKTYKA - na określenie treści kształcenia.

• Opracowano wówczas system klasowo- lekcyjny

• Modyfikacja, rozwinięcie i usprawnienie wiele rozwiązań po czasach wcześniejszych zwłaszcza po średniowieczu

• cele kształcenia: przygotowanie do efektywnego funkcjonowania w rzeczywistych warunkach społecznych, kulturowych, gospodarczych ale stosownie do przynależności stanowej dzieci i młodzieży.

• treści kształcenia: nacisk na przedmioty użyteczne (mniej języków, więcej przedmiotów użytecznych) w tym matematyczno-przyrodniczych, a nawet nauka zawodu

• Moment gdzie formułowane są normy dydaktyczne (pojawia się metoda poglądowości w nauczaniu- łączenie ponawiania zmysłowego ze słowem, zasada przystępczności (stopniowania trudności), zasada łączenia teorii z praktyką.

• Postulat - nauczania wszystkich wszystkiego

• Uczeń musi poznawać samodzielnie, ale nauczyciel jest tym kto obserwuje go i nadzoruje.

POJĘCIA DYDATKTYCZE:

1. NAUCZANIE- zbiór technik do nauczania każdego

• nauczanie jako kierowanie uczeniem się ucznia- pozycja nauczyciela jest dominująca, orientuje się na treść, a nie na ucznia. Przygotowuje on plan i kontroluje, dokonuje postępów ucznia

• nauczanie jako organizowanie warunków do uczenia się-nauczyciel tworzy warunki jego znaniem optymalne dla ucznia, uczeń zaś odpowiada za efekty

• nauczanie rozumiane jako wspieranie ucznia w uczeniu się- uczeń znajduje się w centrum, to on zmaga się z zadaniem i próbuje je wykonać (może doświadczać porażek )

2. UCZENIE SIĘ- jest procesem w toku którego pod wpływem poznania, ćwiczenia, doświadczenia.

3. KSZTAŁCENIE- nauczanie + uczenie się; zainicjonowanie i podtrzymanie tego.

ORIENTACJE DYDAKTYCZNE

kreacjonizm- człowiek powstawł w wyniku kreacji, akcie tworzenia. Człowiek jako istota odzwierciedla szczyt doskonałości

ewolucjonizm- odwołanie się do sił znajdujących się w przyrodzie, które działają w sposób procesualny.

3 inne sposoby myślenia o pochodzeniu człowieka jego rodowodzie, jaki on jest:

• Teoria natury ludzkiej wywodząca się z tradycji judeo-chrześcijańskiej- człowiek nie jest czystko biologicznym bytem, obdarzony jest nieśmiertelną, niematerialną duszą, obdarzony jest przez stwórcę zdolnościami, ma wolną wolę dzięki czemu może dokonywać wyborów między dobrem, a złem.

• Doktryna czystej tablicy-{J.Locke} to pewna tradycja intelektualna; człowiek wierzy w cud (umysł człowieka powstał z niczego), nie ma czegoś takiego jak natura ludzka umysł powstał z niczego, o tym jaki człowiek jest decyduje otoczenie i środowisko w jakim przebywa. Doktryna szlachetnego dzikusa- również zakorzeniona jest w pewnej tradycji intelektualnej (towarzyszy doktrynie czystej tablicy) - {Rosseauo} żyje w harmonii z naturą, z natury człowiek jest dobry, szlachetny.

• Ewolucjonizm- o człowieczeństwie rozstrzyga kultura, to ona czyni z nas ludzi.

Orientacje dydaktyczne są obiektem typologizowania

typologizacja - przewiduje przechodniość, nakładanie się na siebie.

07.03.13

Pytaniami dzięki którym wyłoniły się orientacje dydaktycznie było pytania o to co decyduje o rozwoju jednostki? Czy decydują czynniki wrodzone ? Czy może środowiskowe?-

Pytania te doprowadziły do powstania 3 orientacji dydaktycznych na temat kształcenia i wychowania :

1. ORIENTACJA BEHAWIORYSTYCZNA- ma swoje źródła w doktrynie czystej tablicy (pojawia się także pod innymi określeniami : empiryzm, koncepcja środowiskowo, koncepcja społeczna)- doświadczenia kształtują rozwój jednostki; najważniejsze jest kształcenie to ono determinuje rozwoj; rozwój jest procesem modyfikowalnym z zewnątrz, na niego możemy wpływać odpowiednio organizując środowisko w którym dziecko żyje.

• Metafora Maszyny- maszyną jest umysł człowieka, można go dowolnie programować z zewnątrz jak maszynę (metafora ta dobrze ilustruje rozwój)

Orientacja ta traktuje rozwój jako ciąg skutków, oddziaływań środowiskowych, w takim rozumowaniu rozwój kontrolowany jest przez uczenie. Efekty tego uczenia się są tożsame ze zmianami rozwojowymi.

• Podmiotowość ucznia? - dla tej orientacji charakterystyczne jest traktowanie podmiotowości jako wytwór wpływów i nacisków społecznych.

Człowiek jest jednostką uległą wobec wpływów społecznych, zdominowaną przez te wpływy i strukturę społeczną.

• Ideologia transmisji kulturowej- afirmująca tradycyjne rozwiązania pedagogiczne, przekazanie zasobów, wiedzy, norm, wszystkiego co zostało zgromadzone w przeszłości; Zadania ucznia: ma poddać się tym oddziaływaniom, ma sprostać narzuconym oddziaływaniom, musi się podporządkować nauczycielowi i szkole

• Silna pozycja nauczyciela, zmusza ucznia aby on zechciał pewne efekty kształcenia wcześniej z góry założone osiągnąć, jest źródłem wiedzy dla ucznia,

Prospektywny charakter celów kształcenia- ktoś wcześniej ustala jaki ten uczeń ma być (tworzy ramy) i uczeń musi się w tych ramach zmieścić

• Nauczanie jest rozumiane przez behawiorystów jako kierowanie uczeniem się ucznia (kierowanie bezpośrednie), czuwanie nad uczniem, z zamiarem przeprowadzenia go przez pewne etapy. Nauczanie oparte jest na przekazie Nauczyciel -> Uczeń (nauczanie podające)

Ucząc się nie uczy się jak się uczyć.

2. ORIENTACJA ROMANTYCZNO-NATURALISTYCZNA- inaczej orientacja indywidualistyczna lub natywistyczna(wskazuje na zasadnicze znaczenie cech wrodzonych, to one decydują o kierunku i tempie rozwoju człowieka). Orientacja pozostająca w opozycji do orientacji behawioralnej. Zakorzeniona w orientacji szlachetnego dzikusa.

• Podkreśla to co w człowieku jest wyjątkowe, każdy jest unikalny, człowiek jednostka jest indywiduum;

• Rozwój jest pierwotny względem kształcenia

• Metafora organicznego wzrostu rośliny- to jaka ta roślinka będzie określone jest już w ziarenki; cechy determinowane są w chwili poczęcia, wpływy środowiska są istotne o tyle o ile mają być optymalne dla rozwoju. Rozwój jest utożsamiany z naturalnym dojrzewaniem. Przebiega zgodnie w wewnętrznym automatyzmem, każdy rozwija się inaczej.

• Uczeń = roślinka; Nauczyciel= ogrodnik (chroni roślinkę, pielęgnuje, dba, tworzy warunki do rozwoju)

• Jak interpretowana jest podmiotowość ucznia?- Jako wartość sama w sobie, wartość nie domagająca się wytłumaczenia; Traktowania jest jako dany człowiekowi naturalny pęd do spontanicznej aktywności.

• Nauczyciel powinien przyjąć postawę bierną, nie wciska ucznia w ustalone ramy, ale oczekuje, pielęgnuje, dogląda; Dziecko które rozwija się zgodnie z naturą jest z tej natury mądre i dobre, dlatego wszelka interwencja mogą to zakłócić.

Motywowanie uczniów do nauki ?- motywacja traktowania jako pęd, uwarunkowany potrzebami dziecka, które wcale nie muszą być da nauczyciela jasne. W praktyce oznacza to że dziecko poznaje to co go interesuje.

Jak jest pojmowane nauczanie?- nauczanie jako tworzenie, organizowanie warunków do uczenia się, aby uczeń mógł poznawać, ujawniać swoje potrzeby.

• Szkoły esperymentalne, a nie tradycyjne- zanegowanie systemu klasowo-lekcyjnego

3. TZW. TRZECIA DYDATKYKA -lub orientacja poznawczo-rozwojowa, progresywistyczna; Zupełnie inne myślenie na temat kształcenia i rozwoju i zależności między tymi dwoma procesami. Związek między tymi dwoma procesami nie jest dany trzeba go dopiero wytworzyć. (Między tymi procesami nie ma naturalnego związku nie jest dany, jest zadany trzeba go wytworzyć)

• Kształcenie jako proces przebiegający w środowisku ucznia determinuje jego rozwój. (ścisłe powiązanie z orientacją behawiorystyczną); Kształcenie ma zawsze wyprzedzać rozwój jednostki bo tylko wtedy ma sens.

POJĘCIE ZMIANY ROZWOJOWEJ - zmiana ta musi charakteryzować się pięcioma przymiotami (cechami):

• trwała

• nieodwracalna

• kolejna

• hierarchiczna

• uogólnia reakcje

Promowanie edukacji upodmiotowiającej ucznia- samodzielność ucznia w procesie poznawania, przekonanie że ostatecznym autorem dzięki któremu zachodzą zmiany w osobowości ucznia jest on sam (uczeń jako architekt)

Rozwój jednostki zakorzeniony jest w kulturze.

14.03.13

JAN FRYDERYK HERBERT (1776-1841) - niemiecki filozof, pedagog, psycholog. Unaukowił dydaktykę.

Filozofia metafizyczna zakładająca istnienie duszy. Dusza jest czymś stałym, niezmiennym.

Tworem duszy są masy wyobrażeń, które są stałe w ruchu , one stanowią źródło całego naszego życia psychicznego, naszej woli, uczuć, myślenia, pragnień i pożądań. Masy wyobrażeń składają sie ze splotów wyobrażeń. Przyswajanie nowych wyobrażeń miała polegać na tym, że do już posiadanych mas dołączały wyobrażenia pojedyncze, niespełnione, niepowiązane. Wyobrażenia rzeczy to sploty ich cech.

Ukształcalność wychowanka- jednostkę można formować, zmieniać odpowiednio na niego oddziałując.

• Zasadniczy cel wychowania: ukształtowane moralnego charakteru dziecka

• Dbanie o to by dziecko miało wartościowe zajęcia, aby nie było bezczynne. Nauczanie wychowujące, rząd nad dziećmi, zatrudnianie dzieci, karność. Charakter i wola człowieka rozwija sie wraz z rozwojem jego intelektu, ze zdolnością poznawania, myślenia, powiększania się masy apercepcyjnej.

• Wartość nauczania wychowującego - łączenie wiedzy w nawiązaniu jej z rozwojem woli, uczuć. Rozwijanie u uczniów wszechstronnych zainteresowań ( najpierw uczniowi przekazać wiedzę i na tym gruncie dopiero ma szanse wyłonić się zainteresowanie)

• Uczenie się polega na dynamizowaniu ,wzbogacaniu mas apercepcyjnych ( całych kompleksów wyobrażeń) . Bez tego zdynamizowania nie jesteśmy w stanie niczego przyswoić.

• Centralna pozycja nauczyciela, który czuwa nad uczniem, który ma kierować uczeniem się ucznia, sprawować nad nim pieczę , kontrolować postęp ucznia w tym procesie.

Droga do wiedzy wiedzie przez tzw. stopnie formalne nauczania:

• jasność,

• kojarzenie,

• system

metoda.
Nauczanie każdego przedmiotu, jeśli ma być efektywne musi obejmować te ogniwa w takim porządku.

stopnie formalne przyswajania (UCZEŃ)

1. jasność -zgłębianie spoczywające (uczeń zgłębia treść, materiał- jego pierwszy kontakt z wiadomościami)

2.kojarzenie - odpowiada mu zgłębianie postępujące (zdynamizowanie masy percepcyjnej, zostają do niej włączone nowe elementy, wiadomości)

3.system- ogarnianie spoczywające

4. metoda-ogarnianie postępujące

stopnie formalne nauczania (NAUCZYCIEL)

1. jasność

2. kojarzenie (nauczyciel ma naprowadzić ucznia, żeby uczeń skojarzył wiadomość z tym co wie, a z tym co się właśnie dowiaduje)

3. system ( porządkowanie wiedzy, usystematyzowanie)

4. metoda (nauczyciel ma sprowokować do wykonania zadania)

U Herbarta zainteresowania miały być produktem ucznia się!

JOHN DEWEY XIXw/XXw (żył 93 lata)- pragmatyk (gr. pragma- czynność) zainteresowany praktycznym wynikiem działania, tym lepsze im szybciej prowadzi do celu i progresywista

Pragmatyczna koncepcja prawdy zakłada, że nie ma prawd uniwersalnych. Prawd jest tyle ilu jest ludzi, jest czymś relatywnym.

21.03.13

Poglądy dydaktyczne Dewey'a :

• myśl społeczna - nie istnieje konflikt na płaszczyźnie jednostka a społeczeństwo. panuje pełen ład, harmonia, wspólnota celów i potrzeb. społeczeństwo to wspólnota. Wspólnota : bezpośredniość relacji, wspólne cele itd.

• wychowanie i kształcenie - polegają natworzeniu warunków, które będą sprzyjały uczestnictwu dziecka we wspólnocie. Dziecko od początku w tej wspólnocie jest, jest pełnoprawnym uczestnikiem wspólnoty. Zadanie nauczyciela sprowadza sie do tego, by te uczestnictwo uczynić jak najlepsze, by dziecko jak najlepiej w tym uczestniczyć. Człowiek nie kontaktuje sie ze światem bezpośrednio, ale czyni to w sposób pośredni.

Elementy pośredniczące: sensy, znaczenia, wartości, wzorce zachowań. Są one produktem życia społecznego, są kulturowo zrelatywizowane.

Świadomość społeczna gatunku ludzkiego: sensy, znaczenia, wzorce zachowania, postępowania, wiedza = kultura.

Wychowanie jest wrastaniem jednostki w świadomość społeczną gatunku.

Wychowywać, kształcić

• wprawiać w ruch, uruchamiać, dynamizować, te siły wewnętrzne którymi dziecko dysponuje, rozporządza, które są mu dane z natury i przesądzają o jego niepowtarzalności. Znaczy dać tym siłą możliwość ujawnienia się, tworzyć takie warunki by te siły mogły być realizowane tzn. odwoływać sie do wszystkich sił , czynności wrodzonych by je ukierunkować, by je obudzić, by pozwolić im się ujawnić.

Kształcenie i wychowanie nie mogą opierać się na przymusie. Wszelkie oddziaływania edukacyjne muszą być wolne od nakazów, napędów do urabiana dziecko wg określonego wzorca. Nie ma żadnych odgórnych rozstrzygnięć, które trzeba przyjąć.

Wychowanie musi się opierać na demokracji.

Szkoła musi być wolna od dominacji.

Prawo biogenetyczne Heckla:

Ontogeneza jest skróconą rekapitulacją filogenezy

Rozwój osobniczy jest skróconą rekapitulacją (skróceniem) rozwoju gatunku.

Każdy człowiek rozwijając sie powiela, przechodzi przez te etapy przez które, my jako gatunek przechodziliśmy próbując mentalnie oswoić rzeczywistość , próbując opanować nasze otoczenie.

Rozwijające sie dziecko uczestniczy, będąc we wspólnocie, powiela główne, zasadnicze momenty rozwoju gatunku ludzkiego.

W szkole należy nauczać tego, co już sprawdzone w działaniu, ale to sami uczniowe muszą do tego dojść, muszą wypracować metodę i sposób dotarcia do tego.

Należy odejść od sztucznego podziału treści na przedmioty.

Dewey twierdził, że rzeczywistość która nas otacza jest jednością.

Proponuje integracyjny układ treści kształcenia a tym co miało skupiać uwagę uczniów miały być problemy o interdyscyplinarnym charakterze ( zamiast podziału na przedmioty)

Człowiek myśli rozwiązując problem

Stopnie formalne kształcenie Deweya:

1. wszystko zaczyna się od odczucia trudności

2. sformułowanie problemu (najczęściej pytania)

3. generowanie hipotez (konstruowanie przewidywanych rozwiązań problemów)

4. weryfikacja praktyczna (sprawdzenie w działaniu: odrzuca/przyjmuje)

5. formułowanie wniosków

uczenie się :

• wspólne działanie i zespołowe działanie, praca nad rozwiązywaniem problemów

• uczeń jest w centrum

• zadanie nauczyciela : ma tworzyć warunki do uczenia się

nauczanie

• tworzenie warunków do uczenia się

• nauczyciel nie jest źródłem wiedzy, nadawcą komunikatu

• cele wartościowe, które są wynikiem wspólnych ustaleń

Szkoła Dewyea:

• brak systemu klasowo-lekcyjnego

• zamiast klas są grupy społeczne, w którym uczniowie są w różnym wieku. szkoła ma zbliżyć do sytuacji, która jest poza nią

• otwarta

• dużo wycieczek by poznanie istniejące w szkole łączyło się z doświadczeniem

• uczniowie są aktywni mają wpływ na to czego się uczą

• uczniowie współpracują ze sobą

• szkoła to nie jedyne miejsce pracy ucznia

duża waga przypisana potrzebom i zainteresowaniom dziecka

Zainteresowania dziecka:

to osymptomy czegoś głębszego, dają przez nie o sobie znać potrzeby ucznia

nauczyciel musi podążać za naturą dziecka

Nauczanie i uczenie - procesy współzależne ( jak kupowanie i sprzedawanie)

Dewey zapoczątkował progresywizm, który doprowadził do wielkich zmian w edukacji.

Wygocki:

• Urodził sie w 1896 r w Orszy

• Psycholog radziecki

• Socjo -historyczno kulturowo teoria rozwoju wyższych funkcji psychicznych

• Jego pasją była początkowo literatura potem filozofia, teatr i psychologia

• ponad 200 prac

Człowiek staje się ludzki:

• dzięki współdziałaniu z innymi

• dzięki posługiwaniu się narzędziami materialnymi i niematerialnymi ( wiedza)

• dzięki komunikacji językowej

Słowa klucze:

obcowanie społeczne

społeczne interakcje- asymetryczne, interakcje podejmowane przez osoby znajdąjące się na róznych poziomach kompetencji

znak, narzędzie, kultura, historia

wyższe funkcje psychiczne- to właśnie one odróżniają człowieka od zwierząt. Człowiek ze zwierzętami dzieli tylko funkcje elementarne. Wyższe funkcje psychiczne to :dowolna uwaga, pamięć logiczna, myślenie pojęciowe, tworzenie pojęć, emocje. Zostaje rozluźniony prosty związek między bodźcem a reakcją a pośrednikiem jest np. myślenie, wartościowanie, interpretowanie.

Rozwój dziecka nie może być rozpatrywane w oderwaniu od kultury, bo to kultura dostarcza mu narzędzi, którymi dziecko operuje. Jego rozwój jest silnie powiązany z kulturą.

Rozwój biologiczny splata się z rozwojem społeczny i kulturowym co decyduje o tym, że człowiek to cos więcej niż istota biologiczna.

System aktywności - zachowanie się danego organizmu, zakres dostępnych mu działań jest determinowany przez jego uwarunkowania biologiczne. człowiek posiada swój system aktywności.

Kultura doprowadza do tego, że człowiek nie musi czuć się ograniczony przez system aktywności.

04.04.2013

Wizja kształcenia szkoły w ujęciu Brunera:

• - kontynuuje tok myślenia Wygockiego

• - jakie warunki muszą zostać spełnione by nauczane i uczenie się doprowadziło do zmian wewnątrz ucznia, osobowości ucznia

• wplata wątki antropologiczne

• nauczyciel powinien być mocno zdziwiony sukcesem ucznia

• szkoła – miejsce przymusu,

• szkoła posługuje się symbolami, inny język od języka codziennego

• szkoła – obiekt krytyki, ale Bruner zastanawia się jaka jest rola szkoły w rozwoju

• odwołuje się do edukacji w plemionach pierwotnych (wiedza i umiejętności są opanowywane w kontekście sytuacji, które się przydają, nie ma rzeczy abstrakcyjnych, zakres kultury jest tożsamy z zakresem kompetencji każdej jednostki z osobna, która wchodzi w skład grupy)

• wyraźne rozdzielenie tego, co wiemy i tego, co robimy ( sztuczne, dramat szkoły:P)

• szkoła niszczy motywację do uczenia się

• nauczyciel sięga po przymus a szkoła tworzy specyficzny kontekst poznania

• lęk towarzyszący uczniowi w szkole, brak komfortu psychicznego

• uczeń nie chce uczyć się w takich warunkach

• nauczyciel musi uprzytomnić sobie, że kształcenie przebiega w trudnych warunkach dla ucznia

METAFORA UPRZYWILEJOWANIA

• Konsekwencja, skutek zaniedbań ze strony nauczyciela w ćwiczeniu ucznia w pokonywaniu trudności, w radzeniu sobie z problemami, w rozwijaniu uniwersalnych strategii pokonywania trudności.

• Wynik pewnego procesu- nauczyciel nie dba o to by być wsparciem dla ucznia w trudnych warunkach kształcenia, nauczyciel wyręcza ucznia i zastępuje aktywność poznawczą ucznia swoja.

• Subiektywne poczucie ucznia przekonanie, które narasta w uczniu, aż całkowicie go blokuje, że uczeń nie jest w stanie poradzić sobie z zadaniem. To zadanie ma wobec mnie przywilej, to zadanie góruje nade mną, nie jestem w stanie rozwiązać zadań. Uczeń odczuwa lęk przed trudnością.

• Konsekwencje- uczeń nie koncentruje się na zadaniu tylko pojawia się tendencja do szukania sposobu uniknięcia

Ćwiczenie sprytu intelektualnego ucznia- efektywne poszukiwanie rozwiązań problemów

Sytuacja decyzyjna mówcy-nauczyciela jest inna niż słuchacza- ucznia

Nauczyciel – podaje informacje, przedstawia pewne treści, podejmuje w trakcie mówienia decyzje z których uczeń nie zdaje sobie sprawy. Nauczyciel mówiąc do ucznia łączy treści, porządkuje informacje, dla nauczyciela wszystko jest jasne ( nie dla ucznia).

• Czy istnieje możliwość zmniejszenia dystansu między uczniem a nauczycielem?

Tak-nauczanie w trybie hipotetycznym i objaśniającym.

TRYB HIPOTETYCZNY

• Strategia zmniejszająca dystans między nauczycielem a uczniem.

• Strategia zbliżająca mówce i słuchacza.

• Nic nie jest do końca ustalone, wszystko jest negocjowane.

• Nauczyciel nie narzuca nic uczniowi, nie podaje gotowych regułek do zapamiętania, wraz z uczniem poszukuje przesłanek z których wyprowadza pojęcie – otwarcie nauczyciel na ucznia, zaproszenie do dialogu.

• Daje możliwość posługiwania się argumentami i kontrargumentami, stawiania pytań- dlaczego tak jest.

• Wiedza jest hipotetyczna, tymczasowa.

TRYB OBJAŚNIAJĄCY

• Strategia która zwiększa różnicę (dystans) pomiędzy rozmówcą i słuchaczem

• Decyzje nauczyciela są często nie jasne dla ucznia

• Nauczyciel jest „alfą i omegą”

Postawy jakie mogą zostać ukształtować się w uczniu:

• Empiryzm epizodyczny – wzrasta on z takiego przekonania, że w materiale nauczania(treściach z którymi styka się w szkole) panuje nieład, chaos, bałagan; uczeń natychmiast chce dojść do sedna, dlatego że nie ma się do czego odwołać nie zgromadził on doświadczeń. Uczeń działa na chybił trafił.

• Konstrukcjonizm kumulatywny – celem ucznia jest nie tylko rozwiązanie zadania, jak także opracowanie całej strategii, uczeń korzysta z wcześniejszych doświadczeń, w materiale nauczania jest ład, porządek i sens.

Idea uczenia się samo nagradzającego daje uczni satysfakcję!

Nauczyciel powinien układać tak program nauczania aby uczeń mógł wykorzystać swoją energię, aby przy rozwiązaniu zadania mógł poczuć że odniósł sukces. I wtedy gdy uczeń odczuwa satysfakcję należy podrzucić mu kolejne zadanie aby mógł wykorzystać całą swoją moc. Im większy wysiłek tym większa satysfakcja.

Wg. Maslowa- żeby nastąpił rozwój musi być zapewniona potrzeba bezpieczeństwa; ma ona charakter zewnętrzny, dziecko otrzymuje je od osoby z otoczenia

Wg. Brunera – szkoła musi nauczyć ucznia rozwiązywania problemu, nie może się to wydarzyć bez zaburzenia bezpieczeństwa; Potrzeba bezpieczeństwa ma charakter wewnętrzny – uczeń jest samowystarczalny, nie jest on nikogo w tym zależny

18.04.2013

Personalizacja wiedzy:

• ważny moment w procesie kształcenia,

• tylko uczeń może uczynić wiedzę swoją własnością, nauczyciel nie jest w stanie ucznia zastąpić w tym procesie, lecz powinien go wspierać,

• Personalizować wiedzę tzn. przekształcać ją, rekonstruować, nadawać znacznie poszczególnym dokumentom, zmieniać strukturę tej wiedzy stosownie do własnego dotychczasowego rozumienia zagadnień,

• Personalizować wiedzę tzn. włączać do systemu już posiadanej wiedzy, selekcjonować informacje, wybierać absolutnie najistotniejsze informacje a odrzuć to co jest całkowicie nieważne,

• Przebiega trójtorowo

Trzy aspekty (wymiary) personalizacji wiedzy:

• Aspekt intelektualny- uczeń musi posiadać wiedzę, działanie na wiedzy, którą posiada

• Aspekt emocjonalny- dotyczy tworzenia uczniowi okazji, dawania mu możliwości konfrontowania się z problemami, aby nie dopuści do pojawienia się metafory uprzywilejowania, wymaga by wzmacniać ucznia pozytywnie

• Aspekt społeczny- dotyczy relacji nauczyciela z uczniami w klasie szkolnej,

  • 1. nauczyciel manipuluje uczniami, on w procesie kształcenia jest najważniejszy, nie jest zainteresowany tym, co myślą uczniowie- o co chodzi nauczycielowi?,jałowa relacja,

  • 2. Nauczyciel nie jest w centrum, najważniejsze jest zadanie, orientacja obu stron na poszukiwanie wiedzy, autentyczne zabieganie o wiedzę, sprzyja personalizacji wiedzy

Pojęcie sccaffold(Ing):

• rusztowanie, odnosi się do systemu działań budowania rusztowania, metafora za pomocą której opisuje się zakres i jakości wspierania uczenia się ucznia przez nauczyciela, istota metafory odnosi się do tańca, jedna z osób prowadzi, druga się podporządkowuje- uczeń prowadzi, podejmuje decyzję, nauczyciel dostosowuje swoje działania do ucznia, zasada minimalnego uczenia się ucznia- owocuje, że uczeń może wiedze spersonalizować

Nauczyciel może wspierać ucznia przez:

-wyjaśnianie

-demonstrowanie

-głośne myślenie

-modelowanie

Emancypacyjny charakter edukacji ?

PODSUMOWANIE:

orientacje dydaktyczne(3)- rozumiemy istotę każdej z nich, pojęcia takie jak: rozwój, uczenie się, nauczanie, kształcenie

PROGRAM UKRYTY SZKOŁY:

• Program, który istnieje obok nurtu jawnego.

• Po raz pierwszy tego pojęcia użył Filip Jackson

• Poza dydaktyczne skutki uczęszczania ucznia do szkoły, istotne wychowawczo

Istotne aspekty:

• Architektura szkoły (budynek- wygląd, jak wpływa na ucznia, jak jest podzielona przestrzeń i zagospodarowana wewnątrz)

• Propozycja treści- treści kształcenia z założenia służą wiadomym celom, ale są też narzucone, np. wartości czy stereotypy -> w podręcznikach, w klasach I-III występują ilustracje, które z jednej strony pomagają w nauce czytania, a z drugiej strony pokazują, że są obecne stereotypy dotyczące płci.

• Organizacja dnia szkolnego

  • Rozpoczęcie dnia o 8.00 (punktualność, odpowiedzialność)

  • Różnorodność zajęć

  • Przerwy

  • Rytualizacja dnia szkolnego (przywitanie, sprawdzenie listy obecności,

• Uczniowskie strategie- wypracowane na potrzeby środowiska szkolne sposoby przetrwania, radzenia sobie z nauczycielem, z jego władzą

  • Strategia ściągania- sprostanie wymaganiom nauczyciela, szkoły, czy rodziców, uczeń sięga często po ten sposób a akcie desperacji, gdyż ma luki w wiedzy

  • Strategia kameleona- osoba wtapiająca się w tłum, uczeń zajmuje strategiczne miejsce przez to bywa tak, że nauczyciel przez cały rok nie usłyszał jego głosu

  • Strategia wojaka Szwejka- niespokojne dusze, które buntują się przeciwko wszelkim zakazom, nakazom, problemem jest wiedza nauczycielska, przeciwko której buntuje się uczeń, bunt pośredni poprzez wycofanie się – uczeń nie chce uczestniczyć w zajęciach ( „nie wiem”, „nie umiem”)

  • Strategia maskarady- „podlizywanie się, uczeń wkłada maskę w stosunku do nauczyciela”, uwielbia nauczyciela

  • Strategia ingracjowania- przekładanie sprawdzianów przez ucznia

  • Strategia zagadywania- uczniowie zagadują nauczyciela na lekcji o jego zainteresowaniach

• Relacje nauczyciel-uczeń

  • Co nauczyciel myśli o uczniu- samospełniające się proroctwo, przepowiednia, efekt Pigmaliona  dwa efekty:

    • Myślec o uczniu w sposób pozytywny, uczeń zdolny do odnoszenia sukcesów w nauce (efekt Galatei)

    • Myśleć uczniu w sposób negatywny (efekt Golema)

  • Co nauczyciel myśli o wiedzy ucznia

    • Wiedza jest zamkniętym zbiorem faktów- jeśli nauczyciel tak pojmuje wiedzę to najważniejsze jest jej odtwarzanie danej regułki, nauczyciel bierze pod uwagę efekt a nie to jak rozumie wiedzę, podaje wiedzę na tacy, uczeń nie staje się pasjonatem wiedzy (negatywne)

    • Wiedza gmachem, który uczeń sam wznosi- wiedza ciągle się zmienia, najważniejszy jest uczeń, sposób jego rozumienia, nie jest ważny wynik, ale o jak uczeń rozwiązał zadanie (pozytywne)

  • Co nauczyciel myśli sam o sobie, jako o nauczycielu i jako o człowieku

    • Nastawienie nauczyciela o sobie samym, jako człowieku i nauczycielu, nauczyciel jak każdy człowiek ma uprzedzenia i stereotypy o swoim umyśle, mogą się one przekładać na sposób oceniania uczniów, ocenianie uczniów na podstawie zachowania;

    • Jeżeli nauczyciel się życiowo spełnia to relacja z uczniami, będzie pozytywna, ważne jest czy nauczyciel trafi do tego zawodu przez przypadek czy zawsze o tym marzył.

Encyklopedyzm- odnosi się do działań nauczyciela, ma miejsce gdy nauczyciel swoim działaniem nie dopuści do spersonalizowania wiedzy przez ucznia, reprodukcja treści

09.05.2013

NAUCZANIE SIĘ I UCZENIE SIĘ PROBLEMOWE

1. Tradycyjne nauczanie/ uczenie się problemowe

1. Sięgają czasów starożytnych

2. SOKRATES:

• Był to pierwszy myśliciel, który zwrócił uwagę na problem, na rolę, istotę, wagę, odczucia trudności, stawania pytań (uczeń powinien pytać, stawiać pytania);

  • Okres przed- sokratejski- ludzie myśleli o obiekcie poznania. Koncentrowali się na pytaniu : jaki jest świat w którym żyjemy? Jaka jest rzeczywistość?

  • Okres po- sokratejski- rozszerzenie o pytanie : jak poznaję? W jaki sposób?. Pojawia nam się nowa jakość, refleksja nad wiedzą, sposobami poznawania rzeczywistości.

• Wg. Sokratesa- To czego nie wiemy to również bardzo wartościowa wiedza – nie należy się tego wstydzić.

• Zdaniem Sokratesa prawdziwa wiedza ma szansę narodzić się tyko w autentycznym dialogu nauczyciela.

3. DEWEY- rozszerzył to, czego nauczał Sokrates.

• Myślimy, wtedy kiedy rozwiązujemy problemy

• Myśleć to wypełniać lukę w doświadczeniach, myśleć tzn. wiązać fakty, działania, które inaczej pozostawały by w izolacji.

• Rozwiązać problem tzn. wypracować metodologię, która będzie przydatna kiedy znowu napotka się z takim problem. (to nie tylko dotarcie do problemu ale i wypracowanie strategii)

• Uczenie się to zespołowe działanie i rozwiązywanie problemów.

• Etapy skutecznego kształcenia:

  • Odczucie trudności

  • Formowanie problemu

  • Hipotezy

  • Zastosowanie rozwiązań

  • Sformułowanie wniosków

CO TO JEST PROBLEM?

• To struktura o niepełnych danych (jednak nie każda struktura o niepełnych danych jest problemem) – nie uwzględnia ona subiektywnego charakteru problemu

• Jest czym subiektywnym, istnieje w umyśle człowieka nie poza nim (nie ma problemów obiektywnych i istniejących poza umysłem) i istnieją tak długo dopóki nie są rozwiązane

• To trudność natury praktycznej lub teoretycznej; wymagająca od podmiotu aktywności badawczej i twórczej.

• To konflikt między stanem istniejącym, a wynikiem pożądanym przez tego co ten konflikt przeżywa (konflikt między tym co jest a tym co chcielibyśmy żeby było) – motywacyjna siła problemu.

• Problem to zadanie, którego uczeń nie może rozwiązań za pomocą posiadanej wiedzy. Potrzebne jest tutaj myślenie produktywne, takie które wzbogaca wiedzę ucznia. – definicja ta eksponuje ona czego potrzebuje uczeń aby rozwiązać problem, należy uświadomić co wiemy a czego nie, jaki ma to związek z problem, co trzeba zrobić żeby poradzić sobie z tym problemem.

• Problem to sytuacja która posiada 3 cechy, (Wg. J. Kozieleckiego):

  • Sytuacja nowa

  • Sytuacja trudna

  • Sytuacja niepewna

TYPOLOGIA PROBLEMÓW:

Podział że względu na ilość informacji:

1. Otwarte- brak inf. O możliwych rozwiązaniach, nic tu nie jest określone.

2. Zamknięte- dany jest tutaj skończony zbiór możliwych rozwiązań, trzeba je tylko ocenić i wybrać jedno jako ostateczne rozwiązanie.

Podział że względu liczby możliwych rozwiązań:

1. Dywergencyjne- mają więcej niż jedno rozwiązanie, wymagają myślenia dywergecyjnego, rozbieżnego.

2. Konwergencyjne-tylko jedno poprawne rozwiązanie

1. Orientacyjne- związane z poznawaniem rzeczywistości (z czym mamy doczynienia)

2. Decyzyjne- dotyczą tego jak trudność rozwiązać (pojawiają się w tego typach decyzjach)

3. Wykonawcze- rozwiązanie problemu

JAK KIEROWAĆ KLASĄ, BY ROZWIĄZYWALI PROBLEMY?

1. To kierowanie może odbywać się na poziomie problemów orientacyjnych, to kierowanie uczniami przez nauczyciela może odbywać się także na poziomie problemów wykonawczych.

Orientacyjne- jakiej trudności doświadczeniami, co wiemy, czego nie wiemy i musimy się dowiedzieć– na te pytania odpowiadają sami uczniowie tylko wspomagani i kierowaniu przez nauczyciela; zastanawiają się jak ja rozwiązać i wcielić w życie (przy tym wszystkim skupia się wysiłek uczniów)

Wykonawcze- na pytania z czym mamy doczynienia, czego wiemy, jakie diecezje podjąć? – na te pytania odpowiada nauczyciel, to on za uczniów rozstrzyga te problemy (nauczanie dyrektywne). Uczeń wprawdzie wykonuje to co mu nakazuje nauczyciel, ale nie rozumie struktury problemu, nie wie po co to robi, dlaczego (nauczyciel myśl za ucznia).

PROBELM MUSI WYRASTAĆ Z SYTUACJI PROBLEMOWEJ – to właśnie odczucie takiej sytuacji nawołuje do działania.

2. Można wyszczególnić problemy typu odkryć, wynaleźć, skonstruować.

Odkryć- uczeń może odkryć np. znacznie jakiegoś pojęcia, jakoś zależność przyczynowo- skutkową.

Wynaleźć- uczeń może wynaleźć dowód np. na słuszność prawa Archimedesa, może skonstruować technikę pracy nad źródłem historycznym.

Skontrować-

Wg. KOZIELECKIEGO:

• Każdy problem na sytuację początkową i sytuację końcową. W zależności od tego, jakie te sytuacje są , jak są określone. Wyróżniamy:

  • Problemy w których jasno są określone obie sytuacje początkowa i końcowa- dane są informacje o punkcie wyjścia i co mamy osiągnąć. -> tylko jedno rozwiązanie (wymaga pogłówkowania) (problem konwergencyjny)

  • Sytuacja początkowa jest dobrze określona, natomiast brak jest sytuacji końcowej- więcej niż jedno możliwe rozwiązanie (problemy dywergencyjne)

  • Sytuacja początkowa jest nieokreślona, natomiast sytuacja końcowa jest dobrze znana- np. poszukiwanie przyczyn czegoś (problemy konwergencyjne)

  • Brak informacji na temat sytuacji początkowej i końcowej- np. ekspresja artystyczna (pytanie do twórcy jak stworzył je – oni nie potrafią odpowiedzieć).

16.05.2013

Egzamin: 25.06 – godz. 10.00-11.00

Gry dydaktyczne:

• Mutacje nauczania się uczenia problemowego

• Należą grupy metod problemowych

• W grach dydaktycznych istnieje element zabawy

• Rządzą pewne reguły

• Każda gra zorientowana jest na kreślony cel dydaktyczny

• Wykorzystują treść kształcenia ujęte w modele rzeczywistych sytuacji(uczeń ma możliwość manipulowania, działania n

• a ten model, poznanie bezpośrednie ucznia)

• Metoda biograficzna, sytuacyjna, symulacyjna(inscenizacja)

• Gry logiczne (łamigłówki)

Cyfry od 2-10

Suma liczb pionowo. Poziomo, ukośnie - 18