DYDAKTYKA
didasco didascalos didaktikos
j,f herbert ; j. dewen
dydaktyka jest jedna z subdysccyplin pedagogiki, pochodzi od slow[patrrz wyzej]. po raz pierwszy terminow dydaktyka uzyto w 17 wieku w niemczech, wowczas dydaktyke definiowano, jako sztuke nauczania czyli wszystkie materialy ktore podawano dotyczyly tylko roli nauczyciela. Nurt ten nazwano systemem Herbatowskim inaczej tradycyjnym, [od nazwiska jego tworcy, Jana Fryderyka Herbarta]. Na przelomie 19 a 20 wieku, pojawila sie nowa koncepcja wychowania, tzw"Nowe Wychowanie" ktore opisywalo dziecko jako podmio, oraz zajmowalo sie jego rozwojem oraz mozliwosciami psychofizycznymi.
Z tad tez dydaktyka stworzyla nowa koncepcje ksztacenia, tzw "progresywizm", jego tworca byl John Dewey.
Dydaaktyka zajmuje sie analiza i opisywaniem celow, metod, zasad, form i systemow ksztalcenia.
Teoria nauczania opiera sie na 3 podstawowych funkcjach:
-ekspikacyjna [funkcja wyjasniajaca]
-deskrypcyjna [funkcja opisujaca]
-praktyczna
W dydaktyce poslugujemy sie nastepujacymi metodami badan pedagogicznych:
-indywidualny przypadek
-eksperyment pedagogiczny
-obserwacja
Natomiast techniki na ktorych opieramy sie to analiza dokumentow i wytworow uczniowskich [dzienniki, karty pracy..]
-wywiad
-sondaz diagnostyczny
W dydaktyce wrozniamy jej nastepujace rodzaje:
-Dydaktyka ogolna [analizuje i opisuje teorie, systemy, formy, cele i metody wszystkich szczebli i przedmiotow]
-Dydaktyka szczegolowa [ nazywana zamiennie metodyka nauczania przedmiotow]
Dydaktyka szczegolowa dzieli sie na :
-dydaktyka specjalistyczna [ jest to dydaktyka opisujaca ksztalcenie specjalne]
-dydaktyka srodowiskowa [obejmuje okreslone typy zawodow]
Literatura dydaktyki :
1. Czeslaw Kukisiewicz - "Podstawy dydaktyki ogolnej"
2. Wincenty Okon - "Wprowadzenie do dydaktyki ogolnej"
3. Jozef Polturzycki - "Dydaktyka ogolna" ; "Dydaktyka dla nauczycieli"
Wybrane systemy dydaktyczne:
a]J.F Herbart - system Herbartowski
Podzial przedmiotow na tresci encyklopedyczne.
-Szkola jest jedynym miejscem nauczania
-Styl nauczania - autokracyzm
-Wspolzawodnictwo i rywalizacja wsrod uczniow
-wystepuje proces nauczania
-wystepuja metody nauczania oparte na slowie
b]John Dewey-system progresywistyczny
Podzial przedmiotow w bloki interdyscyplinarne.
-Szkola jest jednym z miejsc nauczania ale nie jedynym
-Styl nauczania - demokratyzm
-wystepuje wspolpraca miedzy uczniami
-wystepuje uczenie sie[problemowe]
-metody problemowe, waloryzacyjne uzupelniane o metody oparte na slowie
Cele nauczania:
Sa to ogolne kierunki dazen, ktorerealizuje nauczyciel i szkola.
W dydaktyce wyrozniamy, cele ogolne - okreslajace to co ma byc osiagnieciem koncowym nauczyciela lub szkoly [cele te moga byc zamiennie nazwane, celami instytucjonalnymi]
Cele szczegolowe:
Charakteryzuja sie precyzyjnoscia i konkretnoscia. Nadaje i sie czesto postac operacyjna[ z tad tez ich zamienna nazwa- cele operacyjne, okreslaja co uczen powinien wiedziec, co uczen rozumie i umie[potrafi]]
Cele nauczania powinny charakteryzowac nastepujace cechy:
1. Obserwowalnosc
2. Mierzalnosc
3. Logicznosc
4. Wykonalnosc
Przyklad:
Andrzejki - kultywowanie tradycji
Cele oglne: Zapoznanie z tradycja Andrzejek ; przedstawienie roznicy miedzy Andrzejkami i Katarzynkami ; integraccja grupy
Cele szczegolowe: Uczen potrafi omowic roznice miedzy Andrzejkami a Katarzynkami ; uczen wykona kilka wrozb ; uczen wie kiedy przypadaja andrzejki i katarzynki ; uczen potrafi wspolpracowac w grupie
Praca w grupie:
Temat:
Dzien Matki - kultywowanie tradycji
Cele Ogolne : Przedstawienie roznicy miedzy dniem Matki a dniem Ojca, wyjasnienie swieta dnia matki oraz celu obchodzenia tego swieta ; integracja grupy
Ceele szczegolowe: Uczen potrafi omowic roznice pomiedzy dniem Ojca a dniem Matki; uczen wykonuje Laurke dla swojej Matki; uczen wie kiedy przypada dzien Matki i Ojca, uczen potrafi wspolpracowac w grupie. uczen Potrafi wyjasnic na czym polega swieto Matki i roozumie jego wage.
Metody Nauczania
Metoda[gr.methodos] droga, sposob postepowania
wg.w. okonia [w
znaczeniu wezszym] metoda to systematycznie stosowany sposob pracy
nauczyciela z uczniami, umozliwiajacy celow ksztalcenia[ opanowanie
wiedzy i umiejetnosci oraz rozwijaniu zdolnosci i zainteresowan].
w znaczeniu szerszym jest to wyprobowany uklad czynnosci nauczycieli i uczniow realizowany swiadomie w celu spowodowania zalozonych zmian w osobowosci uczniow.
Przy wyboze metod ksztalcenia nalezy kierowac sie nastepujacymi kryteriami:
-wieku uczniow
- wlasciwosci tresci poszczegolnych przedmiotow nauczania
-celow
-zadan dydaktycznych
Wyrozniamy 5 grup metod:
Metody podajace - asymilacja wieszy; werbalizacyjne; podajace; oparte na slowie
Metody Problemowe - samodzielnego dochodzenia do wiedzy
Metody waloryzacyjne - eksponujacce wartosci
Metody oparte na obserwacji - ogladowe[zamiennie]
Metody Praktyczne
I Metody Podajace
- dyskusja - jest to metoda ksztalcenia polegajaca na wymianie zdan miedzy nauczycielem a uczniami lub tylko miedzy uczniami
Nauczyciel powinienie zapoznac uczniow z cechami racjonalnie przeprowadzonej dyskusji:
*jasnosc i wyrazistosc glownego problemu
*rzeczywistosc
*zwiezlosc wypowiedzi
*umiejetnosci systematycznego podsumowania przebiegu dyskkusji i sformulowania wnioskow koncowych.
Dyskusja problemowa -w toku rozwiazzywania problemu przez klase, grupe uczniow
Dyskusja Ukierunkowana - na ksztaltowanie przekonan mlodzierzy, dotyczy zazwyczaj sprawosobistych wlasnego stosunku mlodzierzy do dobra i zla, sprawiedliwosci i niesprawiedliwosci
Dyskusja Uzupelniajaca - jej celem jest uzupelnianie wlasnej wiedzy przez uczniow
-pogadanka - to rmozowa nauczyciela z uczniami jest rowniez najstarszametoda nauczania, ktora poslugiwal sie sokrattes
Pogadanka wstepna - ma wytworzyc u ucziow stan gotowosci do poznawania czegos nowego, a takze zorganizowac klase do nowej pracy[ustalenie tematu i celu lekcji, przedstawienie zadania calej klasie lub grupa uczniow, omowienie metod pracy i sposobu jej zakonczenia]
pogadanka Syntetyzujaca - rozmowa nauczyciela z uczniami w ktorej chodzi o zaktywizowanie uczniow tak aby nowe tresci zostale przez wszystkich zrozumiane i powiazane z walsnym doswiadczeniem. [Przedstawiajaca nowe wartosci]
Pogadanka kontrolna - utrwalajaca polega na powiazaniu tresci dawaniej przysfojonych z nowymi, na dochodznie do uogolnien.
-praca z ksiazka - metoda ta ma wskazywac sposoby poslugiwania sie ksiazka w celu zdobycia lub utrwalenia wiadomosci - przedmiotem samodzielnej pracy ucznia z ksiazka moze byc lektora, wyszukiwanie odpowiedzi na okreslone pytania, streszczenie pogladow jej autora, analiza tekstu ze wzgeldu na miejsce, czasakcji, styl, formy gramatyczne lub logiczne az po uczenie pamieciowe.
-wyklad - polega na bezposrednim lub posrednim przekazywaniu wiadomosci danemu audytorium
Wyklad Konwencjonalny - w torym tresc jest bezposrednio przekazywana przez nauczyciela w gotowej do zapamietania postaci
Wyklad Problemowy - jest ilustracja jakiegos problemu naukowego lub prraktycznego
Wyklad Konwersatoryjny - polega na przeplataniu fragmentow mowionych wykladow z wypowiedziami sluchaczy lub z wykonywaniem przez nich zadan teoretycznych lub praktycznych.
metodami alternatywnymi do wykladu sa Opis i Opowiadanie
Opis- zaleca sie wowoczas gdy nie ma mozliwosci zastosowania pokazu np. instrumentu, zwierzecia. Oraz wtedy gdy pokazujemy opisywane przedmioty lub ich rysunki[ opis charakteryzuje np. cechy, budowe, strukture] przedstawia uklad statyczny
-opowiadanie - Polega na przedstawieniu jakiejs akcji, ktora przebiega w okreslonym czasie. temat opowiadania moze odnosic sie np. do biografii osob godnych poznania np. tworcow teorii i kompozytorow itp. [opowiadanie przedstawia przebieg zdazen, wiec tego co sie dzieje w czasie uwydatniania dynamizmu]
-opis
II Metody Poszukujace
-sytuacyjna
-gielda pomyslow
-przypadkow
-mikronauczniae
-
III Metody waloryzacyjne (inaczej eksponujace wartosci)
1. Metody impresyjne - [wrazenie przezycie odczucie] metoda ta polega na wywolaniu takich czynnosci uczniow jak: zdobywanie informacji o eksponowanym dziele i jego tworcy
-pelne skupienia, uczestnictwo w toku ekspozycji dziela
-wartoosc tych metod zalezy od dobory dziela i odd tego czy udalo sie zainteresowac uczniow, wywolac u nich glebsze przezycia chec wymiany mysli i wrazen z innymi.
2. Metody Ekspresyjne - polegaja na stwarzaniu sytuacji w ktorych uczniowie sami wytwarzaja lub odtwarzaja dane wartosci a zarazem je przezywaja. Metody te wiaza sie ze stosowaniem takich form waktywnosci muzycznej dzieci jak: tworzenie muzyki, ruch przy muzyce, granie na instrumentach - wykonywanie utworow muzycznych.,
Uprzejmie przeprasza się szanownych Studentów za bledy stylistyczne, ortograficzne oraz interpunkcyjne.
III Metody poszukujące, samodzielnego dochodzenia do wiedzy
Klasyczna metoda problemwa- jej cecha jest dominacja uczenia się nad nauczaniem. Uwzglednia 4 istotne elementy:
-wytwarzanie sytuacji problemowej
-formulowanie problemów i pomyslow ich rozwiazywania
-weryfikacja pomyslow rozwiązania
-porzadkowanie i stosowanie uzyskanych wynikow w nowych zadaniach o charakterze praktycznym lub teoretycznym
Metoda sytuacyjna
-polega na wprowadzeniu uczniów w jakąś złożoną, trudna sytuacje
Zadaniem uczniów jest:
*zrozumieć sytuacje, podjąć decyzje w sprawie jej rozwiązania
*przewidzieć skutki tej lub innych ewentualnych decyzji
Metoda przypadkow
-polega na rozpatrzeniu przez uczniów opisu jakiegoś przypadku w celu wyjaśnienia tego przypaku. Dosc często dochodzi do przyjęcia kilku możliwych rozwiazan. Konfrontacja rozwiazan proponowanych przez poszczególnych uczniów z rozwiązaniem wlasciwym daje okazje do wykrycia ewentualnych bledow w rozumowaniu uczniów.
Mikronauczanie
-tworcze uczenie się zlozonych czynności praktycznych. Stosuje się w procesie kształcenia kandydatow na nauczycieli. Stosuje się je w małych kilkuosobowych grupach, które obserwują fragment lekcji szkolenj, a następnie dokonują grupowej analizy i oceny tego fragmentu, aby z kolei przeprowadzić go z nowymi grupami uczniów, już w ulepszonej wersji.
Gielda pomyslow (burza mozgow)
-polega na zespołowym wytwarzaniu wielu pomyslow rozwiązania jakiegoś zadania. Po zebraniu wszystkich pomyslow poddaje się je ocenie zespołu.
Gry dydaktyczne(zabawy)zostały wprowadzone do nauczania w polowie 20 wieku
Zabawy inscenizacyjne
-polega na graniu roli w sytuacji fikcyjnej. Uczen odtwarza zachowanie jakiejś postaci, wciela się w nia (werbalizacja stanow emocjonalnych)
Gry symulacyjne
-polegaja na przedstawieniu określonego fragmentu rzeczywistości w sposób uproszczony, ulatwiajacy obserwacje lub manipulowanie tym zjawiskiem (środkami dydaktycznymi dla symulacji będą:modele, mapy plastyczne, makiety architektoniczne, a także rozne rodzaje zabaw i gier) metodami symlulacyjnymi nauczani sa oficerowie sztabowi, urbanisci, piloci.
Metody obserwacyjne inaczej oglądowe
Aby wlasciwie zrealizowacmetody oparte na obserwacji,powinnismy pelnic nastepujace wymogi:
a)obserwacja powinna być tak zorganizowana aby wszyscy mogli obejrzeć demonstrowany przedmiot
b)pokaz powinien być tak zorganiozowany aby spostrzeganie przedmiotu odbierane było roznymi zmysłami
Pokaz
- zespol czynności dydaktycznych nauczyciela, polegającym na demonstrowaniu uczniom przedmioto, zjawisk, wydarzen i objaśnieniu ich cech
Pomiar
-pozwala na określenie ilościowych danych, wybranego zjawiska, przedmiotu obiektu lub modelu, przez uczniów lub będzie to czynność wykonana przez nauczyciela w postaci pokazu
-pokaz jako metoda nauczania wystepuję łącznie z innymi metodami takimi jak: wykład czy opowiadanie.
Metody praktyczne:
Ćwiczebne
-polegaja na wielokrotnym wykonywaniu jakis czynności dla nabycia wprawy i uzyskania coraz wyzzszej sprawności. Będą to:
*wszelkie ćwiczenia doskonalące technikę gry na instrumencie
*ćwiczenia usprawniające aparat głosowy(oddechowe, dykcyjne, głosowe)
*ćwiczenia w odczytywaniu symboli fizycznych, chemicznych
* ćwiczenia w rozwiazywaniu zadań i reakcji chemicznych
Temat: Programy kształcenia inaczej programy nauczania
Program nauczania
-jest to podstawowy dokument, na podstawie którego realizowane sa zadania edukacyjne
-stanowi opis sposobu realizacji zadań edukacyjnych, ustalonych w podstawie programowej kształcenia ogolnego
-program nauczania ogolnego objemuje co najmniej jeden etap edukacyjny i dotyczy kształcenia zintegrowanego, przedmioty, sciezki edukacyjnej, bloku przedmiotowego.
Program nauczania zawiera :
-Szczegolwe cele edukacyjne: kształcenia i wychowania
-material nauczania- treści nauczania określone w podstawie programowej
- procedury osiągania szczegółowych celów edukacyjnych
-opis zalozonych osiagniec ucznia i propozycje metod ich oceny z uwzględnieniem standardow wymagan ( sprawdziany-egzaminy)
-omowienie zalozen dydaktycznych i wychowawczych , na jakich została oparta koncepcja programu oraz ewentualnych specjalnych warunków dotyczących realizacji programu
- jeżeli program będzie publikowany,należy podac nazwiska rzeczoznawców którzy opiniowali program
WPOLSKIM SYSTEMIE SZKOLNICTWA WYROZNIAMY DWA RODZAJE PROGRAMOW NAUCZANIA
-programu nauczania dopuszczonego do użytku szkolnegoprzezministra właściwego do spraw oświaty i wychowania zamieszcznego w wykazie ogłoszonym na stronie internetowej MENiS
-wlasnego programu autorskiego przeznaczonego do realizacji w danej szkole po uzyskaniu pozytywnej opinii nauczyciela mianowanego i dopuszczonego do realizacji przez dyrektora tej szkoły, po zasiegnieciu opinii rady
Terminprogramu kształcenia naucania wiaze się z pojęciem treści kształcenia
-obejmuja ‘’caloksztalt podstawowych wiadomości i umiejetnosci z dziedzin nauki, techniki, kultury sztuki oraz praktyki społecznej , przewidzainy doopanowaniaprzez uczniów podczas ich pobytu w szkole’’
Funkcje programów
-spoleczne(dobor treści naucania szkola dokonuje poprzez normy i porządek panujący w danym społeczeństwie, regionie)
-pedagogi
Modele programu –analaityczny –uczyc się by przswoic, traktuje wiedze jako obiekt który naezy zdobyc ( preferuje encykopedyczne fakty nad sprawność i umiejetnosc
-Hermenutyczny- uczyc się, by znaleźć odpowiedz, traktuje wiedze jako produkt procesu wspoltworzenia ( preferuje uczenie się przez doświadczenie oraz przez działanie przyblizajace procesuczenia się do procesu badawczego dokonuje się w zespole)
-krytyczny yczyc się by zmieniac trkatuje wiedze jako uzyskanie możliwości zmiany otaczajacej rzeczywistości
Program nauczania możemy tworzyć jako:
-wykaz treści nauczania – program ten ma ppostac haseł tematycznych ( nie uwzglednia strategii metod nauczania, sposobow kontroli i oceny)
-zestaw planowanych czynności pedagogicznych – w tym ujęciu program to możliwie kompletny zestaw zaplanowanych czynności dydaktycznych(program ten ma charakter proceduralny, co oznacza ze mota pracy ma w nich range wyzsza niż uzyskiwany za jej pomocą efekty)
-Zestaw zamierzonych efektow pedagogicznych- program ten to wykaz rezultatow , jakie chcemy osiagnac w danym procesie edukacyjnym
-zestaw pojec i zadań do wykonania – jest on wykazem zadań działań przeznaczonych do wykonania przez uczaacego się w celu wyrobienia nawykow czynnościowych niezbędnych na niektórych stanowsikach pracy
-rejestr doswiadczen- w programach tego rodzaju wystepuje większe zainteresowanie rozwojem jednostki niż określonym celem kształcenia ( uwzglednia on zasade indywidualizacji która jest możliwa w szkołach specjalnych i oosrodkach erapeutycznych)
PDZIAL programów wdlug Krystyny Baranowicz
- ze wzgdledu na typ wyksztalcenia –tresci nauczania
-uklad treści
-sylabus Ze względu na typ kształcenia
-programy kształcenia ogoolnego
-programy kształcenia zawodowego
Ze względu na tersc auczania
-programy przedmiotowe(akademickie) przedmiot nauczania może być subdyscyplina naukowa, np.. kurs arytmetyki może być podzileony na geometrie i algebrę
-programy zintegrowane które lacza niezależne dyscypliny w bardziej zunnifikowana calosc.
Ze względu na układ treści
-liniowe- treści nauczania sa organizowane wg. Zasad przechdzenia odprostego do skomplikowanego(program matematyki chemii itp.)
Kazda nastepna tresc materialu jest dalszym ciagiem poprzedniej, dlatego uczen określonych treści uczy się tylko raz.
-koncentryczny-te same treści powtarza się co pewien czas, kilkukrotnie w odstępach paruletnich , rozszerzając stopniowo ich zakres i wzbogacając o nowe składniki
-spiralne- w układzie tym do tych samych wiadomoci uczen wraca kilkakrotnie na coraz wyższym poziomie. Zblizanie się do pelnej wiedzy dokonuje się przez dodawanie coraz trudniejszych treści.
SYLAbusy
- polskie sylabusy maja trzyczesciowa ujednolicona budowę . Skladaja się :
* z uwag wstępnych
*uwag o sposobach realizacji programu
*treści kształcenia
W literaturze wsytoeuja także typologie oparte na tzw. Filozofii programu
- program pajdocentryczny
-program praktyczny
-p. o nachyleniu społecznym
-p. tradycyjny
Teoriedoboru treści kształcenia;
Materializm dydaktyczny, formalizm dydaktyczny,utylitaryzm dydaktyczny, teoria problemowo kompleksowa, strukturalizm, egzemplaryzm, materializm funkcjonalny, teoria programowania dydaktycznego – PRACA DOMOWA po dwa zdania i po jednym przykładzie.
TEMAT: Lekcja
Lekcja- to podstawowa jednostka zinstytucjanoliozwanej formy organizacyjnej procesu dydaktycznego, podczas której nauczyciel z klasa realizuje treści określone w podstawach programowych w celu osiagniecia zalozonych celów kształcenia.
WG. K. Sosnickiego lekcja to sposób organizowania procesu nauczania i uczenia się , wyrazajacy się w zachowaiu określonego układu składowych elementow tego procesu, nazywanych przez w. okonia ogniwamilekcji
- organizacja klasy
-kontrola pracy domowej
-wprowadzenia tematu i nowego zagadnienia
-podsumowanie wiadomości
-zadanie pracy domowej
Struktura lekcji w procesie nauczania wg. K. Sośnickiego
-Powtarzajaca- sluzy przypomnieniu powtórzeniu wcześniej powtarzanemu materialu
-Postepujaca- obejmuje podanie tematu i planu całego zagadnienia oraz jego opracowaniu
-Zbierajacej- jej zadaniem jest zebrac w calosc i uporzadkowac wiadomości uzyksane przez uczniów
Struktura lekcji według W. Okonia
a)-organizacja
Wstępna b)- sprawdzanie listy
c)- sprawdzanie pracy domowej
Główna-(odpowiedni rodzaj lekcji)
Końcowa a)–rekapitulacja lekcji - powtórzenie
b)-Zadanie pracy domowej
Cz. Kupisiewiczprzedstawia strukturę llekcji wg.nastepujacego planu
-czynnosci przgotowawcze- sprawdzenie pracy domowej lub kontrola i ocena wynikow niektórych uczniów
-czynnosci podstawowe- odpowiedzni rodzaj który jest uzależniony od funkcji lekcji
-czynnosci końcowe- utrwalenie nowego materialu, zadanie pracy domowej
(Funkcja dydaktycznalekcji : kontrolna, zaznamiająca z nowym materialem i powtórzeniowo- syntetyzujaco)
Strktura lekcji w procesie uczenia się wg Z. Klemensiewicza
-wstepna-okreslanie celu lekcji
*przygotowanie warunków pracy na lekcji
*ustalenie planu wykonania zadania
-wlasciwa-wystepuje tutaj proces uczenia się(wykonawcza)
-kontrolna-porownanie uzyskanych wynikow pracy(zakończenie) uczniów z celem i planem nauczyciela
*wprowadzenie korekty( jzeli efekt pracy uczniowodbiega od zalozen nauczyciela)
Uprzejmie przeprasza się szanownych Studentów za bledy stylistyczne, ortograficzne oraz interpunkcyjne.
Ogromne podziękowania dla pani Karoliny Pogorzelskiej za szybkie notowanie.
RODZAJ LEKCJI – to taka odmiana, której układ odpowiada ogólnym zasadom systemu dydaktycznego lub określonym przez W. Okonia strategiom nauczania.
LEKCJA PROBLEMOWA – ma na celu rozwiązanie jakiegoś problemu
- zetknięcie uczniów z trudnością i uświadamianie jej
- określenie trudności i sformułowanie problemów, pytań lub zagadnień
- ustalenie pomysłu rozwiązania, planu wykonywania zadania lub hipotez do sprawdzenia
- wykonywanie zadania, realizacja pomysłów, weryfikacja hipotez
LEKCJA PODAJĄCA – ma na celu zapoznanie uczniów z nowymi treściami oraz doprowadzenie do zrozumienia i zapamiętania treści
- podanie nowych treści
- zrozumienie
- opracowanie i zebranie nowego materiału
LEKCJA UTRWALAJĄCA (POWTÓRZENIOWA) – ma na celu usystematyzowanie materiału oraz uzupełnienie ewentualnych luk
- powtórzenie wiadomości wg określonego planu
- uzupełnienie luk przez nauczyciela, analiza i ocena wiadomości uczniow
LEKCJA EKSPONUJĄCA – ma za zadanie rozwijać wyobraźnie i przeżycia estetyczne
- ekspozycja utworu
- analiza i zrozumienie utworu ( rozmowa o utworze) – dysleksja, interpretacja
- podsumowanie „naszych” rozważań, rezultatów pracy, korekta błędów
- ponowna ekspozycja całości lub fragmentu utworu
LEKCJA ĆWICZENIOWA – ma na celu kształtowanie umiejętności i nawyków. Ćwiczenie polega na opanowaniu określonych czynności, które są powtarzane w celu rozwinięcia odpowiedniej sprawności lub umiejętności
- uświadomienie uczniom zadania i podanie tematu
- wprowadzenie nowego materiału, omówienie zasad i reguł
- rozwiązywanie zadań – pokaz czynności z objaśnieniem
- podsumowanie – próbne ćwiczenia uczniów
- ćwiczenia wdrażające – korekta i dodatkowe objaśnienia
- kontrola i korekta wykonywanych ćwiczeń
LEKCJA MIESZANA – może składać się ze wszystkich rodzajów lekcji. Lekcje te są najbardziej wartościowe i pozwalają rozwiązać pełny zakres skutecznych metod nauczania i uczenia się. (Połączenie kilku rodzajów bądź wszystkich rodzajów w lekcje)
TYP LEKCJI – to taka odmiana, która wynika z realizacji funkcji dydaktycznych w toku procesu kształcenia oraz pracy na lekcji, zastosowanych metod i środków dydaktycznych
TYPY LEKCJI WYNIKAJĄCE Z REALIZACJI FUNKCJI DADAKTYCZNYCH
- l. wprowadzająca i zaznamiająca uczniów
l. utrwalająca
l. służąca opracowaniu poznanego materiału
- l. powtórzeniowo – systematyzująca
- l. korektywno – uzupełniająca
- l. zawierająca wszystkie ogniwa procesu kształcenia
- l. zawierająca kilka ogniw procesu kształcenia
- l. sprawdzająca postępy uczniów
- l. służąca ukształtowaniu postaw
TYPY LEKCJI WYNIKAJĄCY Z ORGANIZACJI PRACY NA LEKCJI
- l. dysleksyjna
- l. wycieczkowa
- l. uczenia pod kierunkiem
- l. laboratoryjna
- l. referatowa
- l. pracy zespołowej
-l. samodzielnej pracy uczniów
- l. w warsztatach szkolnych
TEORIE DOBORU TREŚCI KSZTAŁCENIA
- materializm dydaktyczny
- formalizm dydaktyczny
- utylitaryzm dydaktyczny
- teoria problemowo – kompleksowa
- strukturalizm
- egzemplaryzm
- materializm funkcjonalny
- teoria programowania dydaktycznego
Wymagania doboru treści kształcenia wg okonia:
Wymagania związane z osobą ucząca i rozwijającą pod wpływem edukacji – treści powinny być dostosowane do możliwości uczenia ( fizycznych, społecznych, psychicznych); należy uwzględniać fazy rozwojowe dziecka oraz potrzeby rozwijającego się człowieka
Wymagania związane ze zmieniającym się społeczeństwem – przy doborze treści należy uwzględnić możliwości i potrzeby społeczeństwa. Dziedziny, które powinny być zawarte przy doborze treści kształcenia to : ojczyzna, własny naród, inne narody, edukacja, rodzina, praca zawodowa.
Wymagania związane z rozwojem kultury i nauki. Treści kształcenia w aspekcie kultury powinny uwzględniać poznanie dób kultury, wytwarzanie przez uczących się różnych wartości i przeżywanie tych wartości.
Materializm dydaktyczny (encyklopedyzm) – zasadniczym celem pracy szkoły jest przekazywanie uczniom jak największych zasobów wiadomości z różnych dziedzin wiedzy.
Formalizm dydaktyczny – treści kształcenia są jedynie środkiem służącym do rozwijania umiejętności i zainteresowań poznawczych
Utylitaryzm dydaktyczny – szkoła powinna być miniaturą życia społecznego, miejsca które przygotowuje do działalności praktycznej
Teoria problemowo – kompleksowa – łączenie wiadomości z różnych dziedzin nauki. Treści kształcenia powinny dotyczyć problemów współczesnego światu.
Strukturalizm – trzeba włączać do programów treści najważniejsze, stanowiące trwały dorobek nauki, nawiązujące do historycznych jej źródeł jak i najnowszych osiągnięć
Egzemplaryzm – przyjmowanie części za całość. Konieczność redukcji materiału nauczania, ale by nie doprowadziła do zaburzenia procesu kształcenia; obowiązuje koncepcja nauczania paradygmatycznego (materiał nauczania należy układać w sposób wzorcowy) oraz zasada egzemplarycznego układu treści (wiedza przekazywana jest przy pomocy egzemplarzy tematycznych, pewnych przykładów, które są reprezentatywną dla danego tematu).
Materializm Funkcjonalny – podstawowym kryterium doboru i układu treści programowych powinny być: względy światopoglądowe w materiale nauczania poszczególnych przedmiotów należy eksponować ich idee przewodnie.
Teoria programowania dydaktycznego – stanowi próbę formułowania odpowiedzi w jaki sposób uczyć na określonym szczeblu pracy dydaktyczno – wychowawczej
PLANOWANIE I ORGANIZACJA PRACY DYDAKTYCZNEJ
Planowanie pracy dydaktycznej –polega na zamierzonych działaniach obejmujących wyszczególnienie zadań, które mają być wykonane w ustalonych terminach, osób odpowiedzialnych za ich wykonanie, metod i środków koniecznych do ich realizacji oraz sposobów kontroli i oceny rezultatów działania.
RODZAJE PLANÓW NAUCZYCIELSKICH
W. Okoń, wyróżnia planowanie: roczne, okresowe, codzienne
Cz. Kupisiewicz, roczne, okresowe, konspekty pojedynczych lekcji
K. Kruszewski, kierunkowe, wynikowe, metodyczne
ROCZNY PLAN NAUCZANIA – uwzględniamy w nim najczęściej:
Nazwę grupy tematycznych (tematów tygodnia w klasach początkowych)
Czas przeznaczony na realizację poszczególnych grup tematycznych
Środki dydaktyczne
Zakres i sposoby rozwinięcia poszczególnych haseł programu ( wycieczki, liczbę lekcji)
CODZIENNY PLAN PRACY
- podstawowym operacyjnym planem pracy dydaktycznej nauczyciela jest konspekt lekcji, który stanowi skonkretyzowanie planu lekcji
- konspekt lekcji powinien zawierać następujące dane o lekcji:
a) przedmiot, klasa, imie i nazwisko nauczyciela, czas
b) temat lekcji
c)
d)
e)
KONTROLA WYKONYWANIA PLANU
- przedmiotem bieżącej kontroli realizacji planów dydaktycznych jest sprawdzenie i ocena wyników nauczania uzyskiwana na poszczególnych lekcjach.
ZASADY NAUCZANIA – to ogólne normy postępowania dydaktycznego nauczyciela z uczniami wynikające z podstawowych prawidłowości procesu dydaktycznego, których przestrzeganie zapewni lepszą realizacje zakładanych celów kształcenia ogólnego.
Wg Okonia –
Systemowośc
Poglądowość
Samodzielność
Związku teorii z praktyką
Efektywność
Przystępność
Indywidualizacja i uspołecznienie
Cz. Kupisiewicz
Poglądowośc
Przystępność w nauczaniu
Świadomego i aktywnego udziału uczniów
Systematyczność
Trwałość wiedzy uczniów
Operatywność wiedzy uczniów
Wiązania teorii z praktyką
J. Półturzycki
1. poglądowość
2. Przystępność
3. Systematyczność
4. Świadomego i aktywnego uczestnictwa uczniów
5. Kształcenia umiejętności uczenia się
6. Łączenia teorii z praktyką
7. Indywidualizacji i zespołowości
8. Trwałości wiedzy
9. Ustawiczności i kształcenia
ZASADA ŚWIADOMEGO I AKTYWNEGO UDZIAŁU UCZNIÓW = ZASADZIE SAMODZIELNOŚCI
Świadomy i aktywny udział uczniów można mosiągnąć gdy nauczyciel:
Odwołuje się do doświadczeń życiowych i zainteresowań
Wywołuje pozytywną motywacje do nauki i zachęca uczniów do wysiłku
Stosuje się metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy (myślenia i działania)
Systematycznie uświadamia ludziom ich postępy w realizacji celów kształcenia.
ZASADA POGLĄDOWOŚCI
Zasada poglądowości akceptuje wielozmysłowość w poznawaniu rzeczywistości przez uczniów
(poglądowość może występować w dwojakiej postaci: ilustratywnej i operatywnej).
ZASADA PRZYSTĘPNOŚCI = ZASADZIE STOPNIOWANIA TRUDNOŚCI
Polega na dostosowaniu materiału nauczania, metod kształcenia i środków dydaktycznych do poziomu rozwoju ucznia.
ZASADA SYSTEMATYCZNOŚCI
Systematyczność powinna być podstawowym czynnikiem w powstawaniu wiedzy.
Nauczycie powinien odpowiednio uporządkować treści kształcenia i konsekwentnie je realizować, zgodnie z przyjętą strukturą.
ZASADA Łączenia TEORI Z PRAKTYKĄ
Wiązanie teorii z praktyką wyrabia u uczniów przekonanie o użyteczności wiedzy, a jednocześnie wywołuje pozytywne motywacje ucznia. Reguły do zastosowania zasady teorii z praktyką:
- działania praktyczne uczniów powinny być poprzedzone przekazaniem im określonej dawki wiadomości
- reguły i definicje powinny być produktem własnej aktywności uczniów.
ZASADA TRWAŁOŚCI WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI
- zasada trwałości warunkuje wielokrotne stykanie się ucznia z nową treścią i umiejątnością ( utrwalenie nowego materiały wiąże się z systematyzacją i powtarzaniem).
Powtarzanie ma tylko wówczas wartość, gdy jest odpowiedniej jakości i jeśli jest urozmaicone. Stąd musi być uporządkowane, uzupełniające, syntetyczne i problemowe.
ZASADA INDYWIDUALIZAJI I ZESPOŁOWOŚCI
- zasada indywidualizacji i zespołowości sprowadza się do takiego organizowania procesu kształcenia, w którym z jednej strony uwzględnione są indywidualne możliwości każdego ucznia, a z drugiej strony współpraca i współdziałanie wszystkich uczniów w klasie.
Zasada ta: postuluje konieczność zachowania indywidualnego podejścia do ucznia w warunkach pracy zespołowej.
FORMY ORGANIZACJI UCZNIÓW
Na skuteczność pracy dydaktyczno – wychowawczej wpływa w dużym stopniu odpowiedni dobór form organizacyjnych. Na formy organizacyjne wpływają:
- wiek uczniów
- możliwości psychofizyczne uczniów
- czas
- miejsce
- cele poszczególnych przedmiotów
KRYTERIUM PODZIAŁU FORM ORGANIZACYJNYCH
Liczba –
indywidualny(jednostkowy)
- jednolity
- zróżnicowany
b) grupowy
- jednolity (ten sam temat)
- zróżnicowany (każda grupa co innego)
c) zbiorowy
- jednolity (wykonywanie piosenki, hymnu [wszyscy razem])
- zróżnicowany (wszyscy razem ale co innego robią)
Miejsce
Szkolne (zajęcia pozalekcyjne, koła zainteresowania)
Pozaszkolne
Czas
Lekcyjne
Pozalekcyjne
- LICZBA
Nauczanie jednostkowe ( indywidualne) – jest to najstarsza z form nauczania, używano ją w starożytności, w nauczaniu jednostkowym występują dwa typy:
Nauczanie jednostkowe bezpośrednie – przykładem tego są : korepetycje lub indywidualny tok nauczania
Nauczanie jednostkowe pośrednie – przykładem tego są : samodzielne korzystanie z książki
ZALETY:
- zastosowanie programu nauczania i wychowanie do uczniów
- stała i bieżąca kontrola wyników nauczania
WADY:
- brak socjalizacji
- straty ekonomiczne
DRUGA FORMA – ZBIOROWA
Na przełomie XV i XVI w. Jan Szturm i Jan Amos Komeński wprowadzili formę zbiorową, która została nazwana systemem klasowo – lekcyjnym.
CECHY SYSTEMU KLASOWO – LEKCYJNEGO
- nauczyciel i uczniowie
- określony przedmiot realizowanej lekcji
- miejsce nauki
- czas nauki
ZALETY:
- socjalizacja
- przejrzysta struktura lekcji
WADY:
- niedostosowanie programu nauczania do możliwości uczniów
- występowanie braku koncentracji wśród uczniów
Zagadnienia do testu:
System dydaktyczny (herbartowski – cechy systemu, 5 cech systemu…. Dewey… )
Cele nauczania,które sa dla uczia które sa dla nauczyciela, cel ogolny jest dla nauczyciela. Cele ogolne dla kogo a sszczegolowe dla kogo. Temat praktyczny [ konstruwanie tematu cele ogolne i szczegolowe, praktyczny temat]
Lekcja i jej definicja. Struktora lekcji w procesie uczenia się i wprocesie nauczania. Zaleznosci uczenie się wdg z. klamensiewicza, 2 grupa nauczania 3 teorie strukturalne..
Co to jest rodzaj lekcji . lekcja cwiczebna eksponujaca problemowa z wyjatkiej mieszanej. Jakie sa glowne cele lekcji oogniwa i elemnty składowe. Można swoimi słowami.
Co to jest typ lekcji podaac przykłady,
Program nauczania teorie doboru programu naucznia inaczej program ksztalcneia. Podaj kryterium wdg k. Baranowicz, wymienić…
Opisz i podaj swój przykład programu spiralnego liniowego i koncentrycznego. Jakie sa cechy i znamiona programów.
Programy: w teorii z czym sa zwiazne wymien rodzaj eprogramow w literaturze lub w teorii ddydaktycznej
Podaj funkcje lekcji
Dobor treści i układ , materializm funkcjonalny, utylitaryzm teoria kompleksowo problemowa.
Jakie mamy rodzaje programów naucznia w Polsce
Zasady naucznia wdg w.okonia swoimi słowami nazwy zasad określone przez niego .
Planowanie pracy dydaktycznej jakie plany i na czym polegają
Jak nastepuje kotrola i plan działania