Książka Nathaniela Brandena pt.: „6 filarów poczucia własnej wartości” trafiła do nas bardziej z przypadku niż świadomego wyboru w związku z zadaniem domowym, które polegało na napisaniu recenzji jednej z lektur. Z tego też względu tworzymy tę pracę. Początkowo sceptycznie podeszłyśmy do wspomnianej pozycji – sądzę, że to ze względu na dużą liczbę stron, która z początku przeraziła nas nieco. Jak się okazało niepotrzebnie, gdyż w czasie zagłębiania się w lekturę wszystkie zgodnie stwierdziłyśmy, iż książka jest interesująca, a co ważniejsze przyjemnie napisana. Myślę, że jest to zasługa literata – pana Nathaniela, który ma wyjątkowo „lekkie pióro”. Aby stworzyć jeszcze lepszą recenzję postanowiłyśmy przeszukać zasoby Internetu, co przybliżyło nam nieco osobę autora. Nathaniel Branden oprócz pełnienia zawodu pisarza jest psychoterapeutom, co niewątpliwie jest widoczne w jego dziełach. Zdobył on tytuł doktorski z zakresu psychologii. Najwięcej jego prac poświęconych jest poczuciu własnej wartości, również książka, którą my pragniemy przybliżyć w poniższej pracy.

„6 filarów poczucia własnej wartości” to pozycja, którą z czystym sumieniem można polecić każdemu, ze względu na problem, który porusza. Niewiele jest bowiem osób, które akceptują siebie, mają wysoką samoocenę i są w pełni zadowolone ze siebie samego. Utwór podzielony jest na trzy części – w pierwszej autor skupia się na wyjaśnieniu głównego zagadnienia, a także określeniu roli, jaką pełni ono w naszym życiu. Kolejna część zawiera tytułowe sześć filarów, które autor określa mianem wewnętrznych źródeł poczucia własnej wartości. W ostatniej, trzeciej pisarz skupia się na wpływie otoczenia na to, jak my sami postrzegamy własną osobę, czyli na czynnikach zewnętrznych. Każda z części oprócz opisu problemu zawiera porady od autora. My, jako czytelniczki, uważamy to za niezwykle interesujący i niewątpliwie potrzebny zabieg – autor nie tylko dzieli się z nami swoją wiedzą i poglądami, ale także pomaga nam zastosować uzyskane informacje w praktyce.

W dalszej części naszej pracy postanowiłyśmy pokrótce przybliżyć treść przeczytanej przez nas lektury. Na samym początku autor stara się wyjaśnić nam główne zagadnienie. Za esencję wysokiego poczucia własnej wartości uważa zaufanie do własnego umysłu i przekonanie, że zasługujemy na szczęście. Opisuje również korzyści, które płyną z wysokiej samooceny – ludzie łatwiej pokonują przeszkody, są wytrwalsi, a także darzą siebie większym szacunkiem, co skutkuje tym samym ze strony innych. Poczucie własnej wartości odciska się piętnem na wszystkich aspektach naszego życia – w życiu uczuciowym, w pracy, w pracy, wśród innych ludzi. Autor posłużył się w tym miejscu ciekawym zabiegiem, mianowicie w tekst wplata konkretne sytuacje, z jakimi możemy się spotkać na co dzień i analizuje je. Dzięki temu, czytając książkę, możemy w prosty i przyjemny sposób zobrazować sobie to, co daje nam wysoka samoocena, a także, w pewnym sensie, pozwala odczuć skutki niskiego poczucia własnej wartości. W dalszej części autor skupia się na tym, w jaki sposób samoocena (zarówno niska, jak i wysoka) wpływa na nasze życie – determinuje nasze dążenia, kształtuje charakter, jest przedstawiona, jako podstawowa potrzeba życiowa. W jednym z kolejnych rozdziałów autor przedstawia nam wizerunek poczucia własnej wartości – uwidacznia te zachowania, cechy czy sytuacje, w których jest ona szczególnie widoczna. Cały czas podkreśla, że samoocenę można nieustannie kształtować, gdyż nigdy nie jest ona zbyt wysoka, cały czas powinniśmy „piąć” się w górę. Opisuje również związek poczucia własnej wartości z innymi zjawiskami, które pozwalają nam na znalezienie szczęścia i spełnienia w życiu.

Jak już wspominałyśmy na początku, w drugiej części recenzowanej przez nas lektury autor zawarł tytułowe filary poczucia własnej wartości. Są one odpowiednio tytułami poszczególnych rozdziałów. Nathaniel Branden jako podstawy samooceny wyróżnił – praktykę: życia świadomego, samoakceptacji, odpowiedzialności za siebie, asertywności, życia celowego oraz prawości. Druga część lektury skupia się na wewnętrznych czynnikach wpływających na nasze główne zagadnienie, autor postanowił bowiem wpierw skupić się na jednostce. Praktyka życia świadomego pozwala nam na konfrontację z przykrymi zjawiskami, na walkę z nimi i na ich zmianę. Daje również możliwość poznania otaczającej rzeczywistości i dostrzeżenia tego, czego większość ludzi unika, przed czym ucieka. Jako kolejny filar poczucia własnej wartości wyróżniona jest samoakceptacja, którą Branden zdefiniował jako „odmowę bycia swoim wrogiem”¹. Podkreśla również nierozerwalny jej związek z samooceną. Aby budować wysokie poczucie własnej wartości najpierw musimy zaakceptować siebie, co pozwoli nam na zachowanie harmonii w naszym życiu. W dalszej części poruszany jest temat odpowiedzialności za siebie, która w naszym przekonaniu ma nierozerwalny związek z samodzielnością. Autor podkreśla fakt, że wszystko jest w naszej mocy, na wszystko mamy wpływ i nic nie jest zależne od innych. Czwartym z filarów jest praktyka asertywności. Nie sposób nie docenić jej znaczenia w naszym życiu, gdyż jest ona niejako sposobem wyrażania samooceny. Nie tylko musimy być świadomi własnych atutów, a także przekonań czy poglądów, ale również powinniśmy potrafić wyrażać je na forum. Asertywność pozwala nam na traktowanie siebie samego z szacunkiem. W dalszej części pisarz zaprezentował życie celowe, które spotkało się z największą niezgodnością w naszych osądach. Każda z nas przypisała mu różne znaczenie – dla jednych było istotne, dla kolejnej zupełnie nieważne. Życie celowe sprowadza się do tego, iż powinniśmy wyznaczać sobie w życiu cele, do których będziemy dążyć. Cel, nie pragnienie, czy marzenie. Jak wspominałam – pewnej części naszej grupy bardzo się to spodobało, co uargumentowały faktem, iż wyznaczając sobie cel traktujemy go, jako coś rzeczywistego, a dążenia do niego nie sprawiają zbyt dużego problemu. Nie sposób się z tym niezgodzie, choć, jak zostało zauważone, z drugiej strony postawienie sobie zbyt wysokiej poprzeczki powoduje boleśniejszą porażkę (po lekturze książki możemy pokusić się o stwierdzenie, że co najmniej jedna z naszych koleżanek ma zbyt niskie poczucie własnej wartości, przez co patrzy na to właśnie w ten sposób). Jako ostatni filar przez autora została wymieniona prawość. Polega ona na tym, aby działać w zgodzie z własnymi przekonaniami, gdyż postępowanie w konflikcie z naszymi poglądami prowadzi do tego, iż „tracimy twarz we własnych oczach”², co odbija się echem na naszej samoocenie.

Zgłębiając drugą część powyższej lektury można bez trudu dopatrzyć się pewnych prawidłowości – w każdym rozdziale, po zaprezentowaniu i wyjaśnieniu głównego pojęcia, pojawia się wspomnienie z życia pisarza. Wszystkim nam bardzo się to spodobało, autor wydaje się przez to bliższy, nie wywyższa się, nie poucza, po prostu próbuje podzielić się własnymi doświadczeniami. Następnie przedstawia różne ćwiczenia czy zadania, które pomagają nam w kształtowaniu samooceny przy przechodzeniu przez poszczególne filary. Wiedzę, którą mogłyśmy przeczytać pozwala nam zastosować poprzez własne doświadczenie, co daje możliwość skonfrontowania teorii z praktyką.

Kolejna część książki pozwala odejść niejako od jednostki i skupić się na otoczeniu, które określone jest mianem czynników zewnętrznych, wpływających na samoocenę. Na samym początku autor ukazuje nam jak rodzice mogą wpływać na poczucie własnej wartości u swoich dzieci. Ukazuje czytelnikom znaczenie miłości, szacunku, dotyku czy opieki (adekwatnej do wieku) a także krytyki czy pochwał w wychowaniu małego człowieka. Kontynuując czytanie możemy dowiedzieć się jaką rolę samoocena pełni w szkole; autor skupia się zarówno na poczuciu własnej wartości ucznia, jak i nauczyciela, a także na wpływie jednego na drugiego. W dalszej części poznajemy związek samooceny z pracą. Nie sposób nie zauważyć, że ludzie zadowoleni z siebie są spełnieni, szczęśliwi, ale też bardziej wydajni, potrafią sprostać wyzwaniom, przez co jest coraz większe zapotrzebowanie właśnie na ludzi o wysokim poczuciu własnej wartości. Samoocena ma także związek z kulturą, co wiąże się także z obalaniem stereotypów, które są wynikiem kulturowej nieświadomości. Lektura kończy się refleksją autora, która prowadzi do ujawnienia ostatniego, siódmego filaru poczucia własnej wartości. Jest nim miłość do życia. Jest ona siłą, która motywuje i napędza pozostałe sześć filarów.

Ciekawym zabiegiem jest nie tylko podzielenie książki na trzy części, ale także umieszczanie najważniejszych informacji w pewnego rodzaju rameczkach, dzięki czemu sformułowania te są widoczne i my, jako czytelniczki, zwracałyśmy na nie szczególną uwagę. To niejako podsumowanie najważniejszych aspektów zawartych w danym fragmencie w jednym zdaniu. Wskazówki i zadania, które stawia przed czytelnikami autor, w naszym odczuciu, sprawiają, iż uzyskaną wiedzę chcę się jak najszybciej wprowadzić do własnego życia, zaś czytając historie z przeszłości Nathaniela Brandena wspominamy swoje przeżycia. Wydaje nam się, że dzięki temu książka ta jest jeszcze bliższa. Język, którym posługuje się autor jest prosty i przyjemny, utwór, pomimo jego długości, przeczytałyśmy w krótkim czasie. Podczas „burzy mózgów”, która miała miejsce przy pisaniu powyższej recenzji z jednym zgodziłyśmy się w stu procentach – książka ta zmieniła nasz punkt widzenia na różne sprawy, sprawiła, że doceniłyśmy znaczenie samooceny w naszym życiu. Naszym zdaniem ma wielkie znaczenie w dziedzinie pedagogiki – pozwala czytelnikom zrozumieć, że świadomość własnych atutów nie jest niczym negatywnym, pozwala obalić pewne poglądy, jakoby wysoka samoocena równała się zarozumiałości, a otwarte wypowiadanie się na temat własnych zalet to objaw przechwalania się. Z czystym sumieniem możemy polecić ową lekturę innym, gdyż nasza ocena w skali od 1 do 10 wynosi 10!

1 N. Branden, 6 filarów poczucia własnej wartości, Wydawnictwo JK, Łódź 2008, s. 105.

2 Ibid, s. 156.