MOWA CIAŁA

W procesie komunikowania ważną rolę odgrywa mowa ciała. Ma ona postać komunikatów jednostronnych, które możemy podzielić na:

• ilustratory – czyli gesty ilustrujące to co mówimy, podkreślają i ubarwiają przekaz werbalny

• regulatory – w gestach tych używamy ciała do regulowania przebiegu rozmowy

• emblematy – są to gesty głowy, barków, ramion, mające ściśle określone znaczenie na przykład wzruszenie ramionami, potakiwanie – jednak znaczenie tych gestów może być różne w różnych kulturach np. w Bułgarii kiwniecie głowa które w Polsce oznacza przytakniecie oznacza zaprzeczenie

• adaptatory – gesty które nie maja ściśle konkretnego znaczenia, maja niewielki związek z konwersacją, spontaniczne , gdy chcemy cos podkreślić na przykład ze się nad czymś zastanawiamy

• ekspresja afektu – polega to na mimicznym wyrażaniu emocji takich jak: smutek, strach, radość, zaskoczenie, niesmak, szczęście – stanowi jedyny uniwersalny komunikat pozawerbalny, w różnych kulturach różnice polegają tylko na intensywności ujawniania emocji

NIEWERBALNE ASPEKTY KOMUNIKOWANIA JĘZYKOWEGO

Podczas rozmowy prócz przekazu werbalnego na komunikat maja wpływ także czynniki tego typu jak: sposób mówienia, tempo, ton głosu, długość i częstotliwość pauz, głośność mówienia i inne tak zwane sygnały wokalne. Są to bardzo ważne aspekty komunikacji gdyż na podstawie wysyłanych sygnałów wokalnych możemy określić czyjąś osobowość na przykład wymiar introwersja-ekstrawersja. Bodźce kojarzone z ekstrawersja to: większa płynność mowy, krótsze pauzy w toku rozmowy, mniejsza liczba wahań w głosie , szybsze tempo, większa głośność , dynamiczne kontrasty i zmiana intonacji, wysokość tonu. Prócz tego ekstrawertycy mówią więcej co przejawia się zarówno większa liczba słów jak i dłuższym średnim czasem wypowiedzi. Sposób mówienia może być również wykorzystany w celu wpływania na druga osobę, w celu perswazji,; będzie temu sprzyjać: płynna pozbawiona wahania mowa, zmienność tonu głosu - przez co unika się monotonii, jak również większe natężenie głosu i szybsza mowa. Pauzy stanowią ważną dwojaka rolę. Z jednej strony mogą oznaczać brak pewności siebie, czy tez zastanawianie się prelegenta wynikłe np. z niewiedzy, z drugiej strony stanowią kolejny element manipulacji. Gdy chcemy by nasza wypowiedź była nie tylko potokiem słów, ale by słuchacze zwrócili uwagę, zastanowili się nad konkretnym fragmentem wypowiedzi. Tak wiec możemy powiedzieć ze nie sama treść przekazu jest najważniejsza, ale również sposób, w jaki go prezentujemy – i to właśnie na przykład pewny głos może zadecydować czy ktoś nas czymś zainteresuje czy nie, czy przekona nas do swoich racji czy nie.

ZMIANA WIELKOŚCI ŹRENIC

Zmiana wielkosci źrenic stanowi jeden z najbardziej obiektywnych sygnałów w komunikacji niewerbalnej, gdy z jest to odruch bezwarunkowy, odruch, na który nie mamy większego wpływu. Można oczywiście manipulować tym czynnikiem przy pomocy środków farmaceutycznych, alkoholu czy narkotyków, ale to już inne zagadnienie

Powiększanie się źrenic można zinterpretować jako zainteresowanie rozmówcy przekazem bądź drugim rozmówca. Z kolei, gdy źrenice robią sie bardzo małe oznacza to brak zainteresowania ze strony tej osoby.

Ważne znaczenie ma tu usytuowanie miejscowe sytuacji. W krajach południowych – czyli w krajach gdzie większość populacji posiada czarne źrenice trudniej zaobserwować ten czynnik niż u ludzi z jasnymi oczami. W związku z tym rozmówcy chcą okazać swoje zainteresowanie tematem znacznie więcej gestykulują – w ten sposób ilustrując swój przekaz.

Z obserwacji oczu możemy wyczytać prócz zainteresowania bądź jego braku także inne emocje; - np. zdziwienie, szok mrużenie oczu będzie oznaczać podejrzliwość , rozglądanie się czy unikanie kontaktu wzrokowego z rozmówca to oznaka z kolei utraty zainteresowania. Z ruchu gałek ocznych możemy również wyczytać czy rozmówca jest z nami szczery czy tez ,,mija się z prawdą” – gdy oczy odchylają się podczas rozmowy w prawo oznacza to że korzystamy z lewej półkuli mózgu – półkuli odpowiedzialnej za myślenie logiczne, język pamięć; gdy natomiast korzystamy z prawej półkuli odpowiedzialnej za tworzenie, wyobraźnię – gałki oczne odchylają się w lewa stronę – co oznacza ze kłamiemy.

ROLA MIMIKI

Twarz jest jednym z najważniejszych obszarów komunikowania stanów emocjonalnych, odzwierciedla postawy. Niektórzy badacze uważają ze stanowi najważniejsze po mowie źródło informacji w kontaktach międzyludzkich.

Badacze Ekmann i Friesen opracowali system klasyfikacji stylów mimicznej ekspresji emocjonalnej – są to:

• hamowanie – hamowanie mimicznej ekspresji odczuwanych stanów emocjonalnych – ruchy mimiczne są tutaj rzadkie

• odsłanianie – jest to przeciwieństwo hamowania – obserwator nie ma żadnych wątpliwości co do rzeczywistych emocji odczuwanych przez dana osobę

• nieświadoma ekspresja – wzorzec ten ogranicza się do wybranych ekspresji, które dana osoba uważa za skutecznie maskowana, podczas gdy obserwator wyraźnie je odbiera

• ekspresja bez wyrazu – nadawca jest tutaj przekonany, ze wyraża określone emocje, podczas gdy odbiorca widzi tylko twarz pozbawiona wyrazu

• substytut ekspresji – mimika odzwierciedla emocje inne od zamierzonych

• zastygła ekspresja – cechuje się stałą manifestacja określonej ekspresji. Na przykład niektóre osoby rodzą się z określona konfiguracją cech twarzy, które w normalnym odprężonym stanie przybierają wyraz np. smutku, choć faktycznie smutku tego nie odczuwają

FUNKCJE KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ

1. Funkcja zastępowania – zachowania niewerbalne mogą zastępować komunikaty słowne. Mogą wskazywać na cechy trwałe ( wiek, płeć), stosunkowo trwałe ( osobowość , poglady0 oraz stany przejściowe i krótkotrwałe: gniew, radość , smutek , zmęczenie

2. Funkcja uzupełniania- zachowania niewerbalne mogą także modyfikować lub rozwijać treść komunikatu. Kiedy kanały komunikacji : werbalny i niewerbalny uzupełniają się a nie są ze sobą sprzeczne – wówczas treść komunikatu odczytywana jest z większa dokładnością

3. Funkcja regulacyjna – zachowania niewerbalne mogą regulować zachowania werbalne w dwojaki sposób::

   1. poprzez koordynacje własnych zachowań werbalnych i niewerbalnych w toku prezentacji komunikatu;

   2. poprzez koordynacje naszych zachowań werbalnych i niewerbalnych z zachowaniami innych uczestników interakcji

4. Funkcja moderująca (akcentująca) – zachowania niewerbalne mogą akcentować (wzmacniać) lub moderować (łagodzić) wymowę określonych elementów komunikatu werbalnego. Akcentowaniu służą najczęściej ruchy głowa lub rak na przykład grożenie palcem.