Postmodernizm Jaquesa Derrida

Postmodernizm powstał „na skutek” sprzeciwu wobec modernizmu, który utożsamiany był z systemami totalitarnymi. Filozofia postmodernistyczna zarysowuje się w latach sześćdziesiątych dwudziestego wieku w krajach wysoko rozwiniętych. Jeszcze słabo znana w krajach postkomunistycznych i zupełnie nie znana w krajach zacofanych. Tak jak modernizm w niektórych swoich aspektach wyrażał optymizm z powodu postępu technicznego, tak postmodernizm odrzuca wszystkie reguły i zasady a filozofia postmodernistyczna zakłada, że jedyną drogą do tolerancji jest odrzucenie klasycznych zasad oceny. Stawiając sobie za cel wyzwolenie ludzkości od, do tej pory istniejącej filozofii i stworzenie nowych norm społecznych. Postmoderniści drwią z roli historii bardzo często przedstawiając w formie żartu fikcyjne wydarzenia, które mogły doprowadzić do powszechnie znanych, rzeczywistych skutków. Chętnie łamią wszystkie granice.

Ale nie oznacza to wcale, że postmodernizm wyzbył się przekazu moralnego. Większość treści postmodernistycznych zostaje wypowiadanych pod hasłem wyzwolenia, a tym wyzwoleniem jest właśnie odrzucenie klasycznych rozróżnień i kategorii filozoficznych.

Jednym z przedstawicieli filozofii postmodernistycznej jest Jaques Derrida...co ciekawe sam Derrida nie lubił określania samego siebie jako filozofa postmodernistycznego....

Urodził się w roku 1930 w Algierii, w rodzinie żydowskiej. Tu spędził dzieciństwo i wczesną młodość i już wówczas zetknął się z antysemityzmem. Ustawy antysemickie z czterdziestego roku pozbawiały dzieci pochodzenia żydowskiego możliwości nauki w szkołach publicznych. Dlatego młody Derrida musiał kilkukrotnie zmieniać szkoły. Ostatecznie w roku 1951 zaczął studia w L'ecole normale superieure, gdzie miał okazję poznać wielu znakomitych filozofów. W latach 1957-1959 w czasie wojny w Algierii pełnił służbę wojskową w cywilu, ucząc dzieci angielskiego i francuskiego. Od roku 1960 wykładał na Sorbonie.

W roku 1967 ,na konferencji Societe francaise de la philosophie, Derrida prezentuje ważny dla filozofii tekst pt. „La Differance”. Tytuł ten powstał wskutek połączenia dwóch słow, tj czasownika differer ( różnić się, opóźniać) oraz rzeczownika difference (różnica). W Polsce pojęcie to znane jest jako RÓŻNIA. Esej La Differance przetłumaczła na j. polski Joanna Skoczylas i to właśnie ona

wprowadziła pojęcie różni....

Choć według Derridy różnia to ani słowo ani pojęcie. Różnia odnosi się do faktu, że słowa i znaki używane w języku nigdy bezpośrednio nie przywołują, tego co oznaczają. Mogą być wyjaśniane jedynie za pomocą innych, kolejnych słów...tak w nieskończoność...Dlatego słowa i znaki zawsze różnią się od tego , co oznaczają w językach naturalnych. Znaczenie słowa jest zawsze oddalone, opóźnione.

Derrida wprowadził też do filozofii postmodernistycznej termin DEKONSTRUKCJA. Odnosi się on do wielkośći możliwych interpretacji i odczytań tekstu i języka, w kontekście tego co sam tekst i język podkreśla jako istotne, ale także, co pomija.

Derrida twierdził,że „nie ma nic poza tekstem”...każdy komentarz na temat tego tekstu, także jest tylko tekstem i na pewno nie uprzywilejowanym...

Chociaż sam Derrida nie uważał się za filozofa postmodernistycznego, to paradoksalnie koncepcja dekonstrukcji wraz z psychoanalizą uważana jest za kluczowe podejście postmodernistczne. Dekonstrukcja obecna jest także w antropologii, socjologii i literaturoznastwie. Odbiła się szerokim echem, zwłaszcza w USA.

Jednak postmodernizm mimo wielu sprzymierzeńców ma również wielu krytyków. Krytycy twierdzą ,że:

-odrzucenie przez postmodernistów osiągnięć wiedzy jest samowykluczeniem poza ramy nauki.

-relatywizm prowadzi do tolerowania również nietolerancj. Bo jeśli wszystko jest dozwolone, to także, to ,co niedopuszczalne

-nieroztrzyganie problemów może być źródłem poważnego w skutkach konfliktu, jako sumy nieroztrzygniętych problemów

Sam Derrida również budził kontrowersje, czego może dowodzić choćby okoliczność p rzyznania mu tytułu doktora honoris-causa na Uniwersytecie Cambridge w 1992.

Wskutek protestów filozofów analitycznych głosy rozłożyły się w proporcji 336/204

na rzecz Derridy. Derrida ponadto był członkiem kilku akademii, laureatem licznych nagród oraz 25 doktoratów honoris-causa (m.in. w 1997 na Uniwersytecie Śląskim)

Wielokrotnie występował przeciwko apartheid'owi, rasizmowi, nietolerancji religijnej a także w kwestjach równouprawnienia kobiet.

Jaques Derrida zmarł 9.10.2004 w Paryżu.....

Pozytywne zmiany, jakie postmodernizm wniósł do pedagogiki:

Dla klasy szkolnej:

-nauczyciel stracił swój „autorytet intytucjonalny” na rzecz autorytetu o charakterze osobistym.

-uprawomocnia się w klasie „różnica” kulturowa, etniczna, płciowa i religijna

-tożsamość młodzieży nie ,może być kształtowana odgórnie

-pedagogiki ponowoczesne dają punkty „wyjścia” a nie „dojścia” w zakresie konstruowania tożsamości

-celem pedagogiki postmodernistycznej jest osiąganie jak najwyższej formy samorealizacji...

Bibliografia:

Zbyszko Melosik „Pedagogika postmodernizmu”

Ryszard Legutko „Postmodernizm”

Peter Kunzman „Atlas Filozofii”