Nazwa ośrodka: Staropolska Izba Przemysłowo – Handlowa w Kielcach, Centrum Informacji Gospodarczej przy RAR "INWESTOR" sp. z o. o. w Rudzie Śląskiej, PARP

Tytuł pakietu: Faktoring: korzyści i wady

Grupa: Bankowość i finanse

Autor: Danuta Chmielewska

Aktualizacja: Aleksandra Kieras

Data aktualizacji: 20.10.03r.

Definicja faktoringu:

Według konwencji ottwaskiej FAKTORING jest to usługa finansowa spełniająca przynajmniej dwa z czterech zadań:

 FINANSOWANIE

 PRZEJĘCIE RYZYKA WYPŁACALNOŚCI Odbiorcy

 PROWADZENIE KONT ROZLICZENIOWYCH

 EGZEKWOWANIE NALEŻNOŚCI

Faktoringiem nazywamy nabywanie przez wyspecjalizowane instytucje bieżących należności z tytułu dostaw towarów i usług od podmiotów gospodarczych. Faktoring dotyczy jedynie tych wierzytelności, które powstały w wyniku obrotu gospodarczego. Podmiot gospodarczy sprzedający swoje należności jest nazywany faktorantem, zaś instytucja nabywająca

- faktorem. Wyspecjalizowana instytucja (bank lub spółka faktoringowa) odkupuje należności od różnych podmiotów gospodarczych do czasu wpływu ich płatności, a następnie zajmuje się ich wyegzekwowaniem od dłużnika (za te usługi pobiera odpowiednie wynagrodzenie).

Instytucje faktoringowe kupują zazwyczaj wszystkie lub określone grupy należności w dłuższym okresie oraz wszelkie prawa do nich (w tym prawo do odsetek z tytułu opóźnień w płatnościach).

factor (z ang.) - pośrednik

uczestnicy operacji faktoringu: faktorant, dłużnik i faktor

Istotą faktoringu jest krótkoterminowe finansowanie dostaw towarów i usług przez podmiot, który pośredniczy między dostawcą a odbiorcą.

Rodzaje faktoringu:

1) FAKTORING WŁAŚCIWY (PEŁNY, FULL SERVICE FACTORING)

polega na przejęciu ryzyka dłużnika na siebie przez faktora, co powoduje, że

w praktyce mówi się o kupnie wierzytelności przez faktora.

Niekiedy faktor uchyla się od przejęcia pełnego ryzyka wypłacalności dłużnika.

Zawierana jest wtedy umowa, w której ustalone są dla dłużnika tzw. kwoty

najwyższe, do których przejęte jest ryzyko wypłacalności faktora.

FULL SERVICE FACTORING pełni podstawowe funkcje:

* funkcję finansową > tzn. bezzwłoczną zapłatę za nabyte dokumenty finansowe

oraz inkaso nabytego długu od dłużnika,

* funkcję gwarancyjną > tzn. przejęcie ryzyka związanego z niemożnością

uzyskania należności,

* funkcję usługową > tzn. zobowiązanie prowadzenia w imieniu swoich klientów

rozliczeń księgowych, fakturowania itp. usług.

FAKTORING WŁAŚCIWY może przybierać różne formy:

• otwarty (notyfikowany) > dłużnik zostaje niezwłocznie poinformowany

o umowie faktoringowej przez faktoranta lub faktora,

• półotwarty > dłużnik nie jest informowany natychmiast, lecz dopiero

w momencie wezwania go do zapłaty należności,

• tajny > dłużnik w ogóle nie jest informowany (ta forma jest niechętnie

stosowana przez faktorów),

• metafaktoring > występuje, gdy przedsiębiorstwo posiada własny bank -

umowa jest zawierana pomiędzy bankiem a faktorem (następuje rozłożenie

ryzyka),

• faktoring powierniczy > bank należący do określonego przedsiębiorcy

upoważnia bank zajmujący się faktoringiem do wykonywania określonych

usług faktoringowych,

• faktoring eksportowy i międzynarodowy > dotyczy należności eksportowych i przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku międzynarodowym - wyróżnia się tu następujące subformy:

- eksporter przelewa wierzytelności bezpośrednio na bank faktoringowy

z siedzibą w kraju importera (direct import factoring),

- eksporter przelewa swe wierzytelności, wynikające z zagranicznych umów

dostawy towarów, na bank działający w kraju eksportera (direct export

factoring),

- eksporter przelewa wierzytelności z transakcji zagranicznych na bank

faktoringowy w kraju eksportera, ten zaś zawiera umowę z bankiem

faktoringowym w kraju importera (two factor system),

• faktoring zmodyfikowany > faktor nie wykonuje czynności dodatkowych,

powierzając je z powrotem przedsiębiorstwu, sprawuje jednak nadzór nad

prawidłowym wykonaniem czynności (faktor nie otrzymuje opłaty dodatkowej).

2) FAKTORING NIEWŁAŚCIWY (NIEPEŁNY):

polega na tym, że ryzyko wypłacalności dłużnika nie przechodzi na faktora -

w przypadku niewypłacalności dłużnika wierzytelność wraca do przedsiębiorstwa

( jest to powszechna praktyka faktoringowa w Polsce).

Faktoring niepełny ma charakter umowy pożyczki między przedsiębiorstwem

a faktorem, a wierzytelność staje się zabezpieczeniem tej pożyczki (w aspekcie

prawnym nie jest to jednak pożyczka, a faktoring).

Faktor nabywa wierzytelność jedynie warunkowo, która, w razie niewypłacalności

dłużnika jest ponownie przeniesiona na przedsiębiorstwo, a przedsiębiorstwo

zobowiązane jest do zwrotu faktorowi kwoty pieniężnej, uzyskanej od faktora.

Wcześniej jednak faktor podejmuje próby ściągnięcia wierzytelności -

we własnym imieniu, ale na rachunek przedsiębiorstwa.

W ramach faktoringu niepełnego stosowany jest faktoring otwarty, jak

i półotwarty.

Korzyści z zastosowania faktoringu:

• przyspieszenie obiegu kapitału obrotowego,

• podwyższona płynność finansowa (float),

• szersze możliwości inwestowania w rozwój, bez potrzeby zasilania kapitału obrotowego z cash flow,

• stała zdolność obsługi zobowiązań bieżących i poprawa wypłacalności firmy,

• koncentrowanie się na działalności podstawowej - bez konieczności angażowania kadry w administrowanie dochodami i płynnością finansową,

• możliwość korzystania z zakupów u dostawców na warunkach zapłaty gotówkowej ( w tym wykorzystania skonta),

• możliwość odroczenia dostawcom terminów zapłaty, stosowanych w warunkach normalnych (wzrost sprzedaży i zwiększenie udziału w rynku),

• rozszerzenie kręgu odbiorców w wyniku przyjęcia przez faktora ryzyka kredytowego w stosunku do odbiorcy,

• obniżka kosztów operacyjnych zaopatrzenia i kosztów transportu poprzez możliwość utrzymywania większych zapasów (korzyść dyskusyjna),

• poprawa niektórych wskaźników bilansowych firmy poprzez zmniejszenie należności i zobowiązań.

Wady faktoringu:

• warunki kredytu faktora mogą być zbyt surowe w relacji do innych źródeł kredytowania,

• osłabienie powiązań przedsiębiorstwa z klientami (w tym ryzyko wykorzystywania przez dłużników nieporozumień, wynikających z trójstronnej komunikacji, w celu opóźnienia płatności),

• w niektórych kołach faktoring jest źle postrzegany (świadczy o słabości finansowej

przedsiębiorstwa), a także może być postrzegany jako brak możliwości

skorzystania z tańszych żródeł bieżącego finansowania,

• opłaty za funkcje administracyjne, realizowane przy okazji faktoringu, są korzystne dla małych przedsiębiorstw - w dużych najczęściej występuje ich dublowanie (podwójne koszty).

Koszty faktoringu:

1. Oprocentowanie - odsetki od udzielonych kredytów i zaliczek (odsetki lub

dyskonto) > faktor dokonuje odpowiednich zapisów po wypłacie na rzecz

przedsiębiorstwa lub przejmując płatności od jego odbiorców - na rachunku,

prowadzonym na zasadzie rachunku bieżącego. Saldo takiego rachunku (przez

większość czasu ujemne) jest oprocentowane w taki sam sposób, jak kredyt

w rachunku bieżącym.

2. Prowizja przygotowawcza > w większości banków na poziomie tej pobieranej

od kwoty kredytu (od 0,1% do 3 % kwoty limitu faktoringu).

3. Prowizja administracyjna > za usługi księgowe, inkasowe, doradcze,

za wykupywanie faktur na okres dłuższy, niż wynika to z terminu płatności na

fakturze (dodatkowe kredytowanie), okresową ocenę zdolności kredytowej

dłużników, kredytowanie dłużników związane a faktoringiem, monitorowanie

opieszałych dłużników itp. - w granicach od 0,3% do 2,5% (czasami 4%)

wartości netto zakupionych wierzytelności.

4. Prowizja za przejęcie ryzyka > (del credere) od 1% do 1,5%, zależy od wielkości

wierzytelności, solidności płatniczej dłużników, ich stanu prawno - majątkowego,

terminu i sposobu regulowania długu, istnienia zabezpieczeń, charakteru towarów

i usług, oceny sprawności organizacyjnej i gospodarczej dłużnika.

OPERACJE W UMOWIE FAKTORINGOWEJ (faktoring właściwy)

1. Dostawa i przedpłata:

towar >

DOSTAWCA NABYWCA

faktura >

kopie faktur >

DOSTAWCA FAKTOR

< przedpłata 80%

2. Zapłata i transfer:

zapłata za fakturę >

NABYWCA FAKTOR

< transfer 20%

DOSTAWCA FAKTOR

3. Egzekwowanie należności:

< monit

zapłata za fakturę >

NABYWCA FAKTOR

< transfer 20%

DOSTAWCA FAKTOR

4. Niewypłacalność dłużnika:

< transfer 20%

DOSTAWCA FAKTOR

Na ogół faktor płaci od ręki 80% wartości sumy, wykazanej w dokumentach.

Resztę - pomniejszoną o swoją prowizję - wypłaca po ściągnięciu zapłaty od odbiorcy (towaru, usług).

UMOWA FAKTORINGU

POSTANOWIENIA WSTĘPNE (warunki standartowe)

POSTANOWIENIA SZCZEGÓLNE

Określa się, czy dochodzi do skutku: Faktoring właściwy (faktor bierze na siebie ryzyko wypłacalności dłużnika) czy Fakotring niewłaściwy (ryzyko Wypłacalności dłużnika obarcza nadal Przedsiębiorcę. Określone zostają dokładnie kontrakty zawarte między przedsiębiorcą a dłużnikiem, z których wnikają wierzytelności przelewane przez przedsiębiorcę na faktora. Określona zostaje wysokość kwot pieniężnych, jakie faktor obowiązany jest wypłacić przedsiębiorcy w zamian za przelane na niego wierzytelności. Określony zostaje termin zapłaty reszty wierzytelności. Sprecyzowana zostaje wysokość prowizji faktoringowej (wynagrodzenie faktora), wyrażane wysokością stopy procentowej w stosunku do wierzytelności, objętej faktoringiem. Zależy ona od wielkości wierzytelności, stanu prawno -majątkowego dłużnika i jego solidności, terminów i sposobów spełnienia świadczeń przez dłużnika, istnienia zabezpieczeń przelewanych wierzytelności, a nawet od postaci towarów i usług, objętych umowami dostawy sprzedaży lub wykonania robót i usług. Jeżeli faktor przejmuje ryzyko niewypłacalności dłużnika - prowizja jest podwyższona. Ponadto stosowana jest prowizja dodatkowa, która występuje w sytuacji, gdy faktor zobowiązuje się do wykonania czynności o charakterze usługowym na rzecz przedsiębiorstwa. Określone zostają także odsetki za opóźnienia w płatnościach.

Określone zostają czynności dodatkowe o charakterze usługowym, dokładnie wyspecyfikowane. Określone zostają szczegółowe prawa i obowiązki stron - faktor najczęściej zastrzega sobie uprawnienia do: kontroli przebiegu zawierania umów i wykonania przez przedsiębiorstwo umów dostawy, sprzedaży i realizacji usług, uzgodnienia treści zmian umów między przedsiębiorstwem a jego partnerami, uzgodnienia decyzji dot. udzielania kontrahentorm moratoriów w sprawie zapłaty i rozkładania świadczeń na raty, porozumień dot. ewentualnych kompensat wzajemnych należności pomiędzy przedsiębiorcą a jego dłużnikami, sprawdzenia prawdziwości dokumentów dot. umów, Ustalone zostają obowiązki przedsiębiorcy, takie jak: zawiadomienie dłużników o zawarciu umowy z faktorem, dostarczanie faktorowi na bieżąco umów, z których wynikają wierzytelności (rachunki, wykazy towarów, kopie dokumentów i rachunków ubezpieczeniowych i ekspedycyjnych oraz weksli, zabezpieczających określone wierzytelności), należyte wykonywanie przez przedsiębiorstwo umów zawieranych z partnerami, przestrzeganie przepisów celnych i dewizowych, informowanie faktora o pojawiających się niewypłacalnościach lub opóźnieniach wypełniania świadczeń na rzecz innych wierzycieli, przedstawianie faktorowi dokumentów, umożliwiających dochodzenie wierzytelności od dłużników na drodze sądowej (w razie konieczności), regularne wypłacanie wynagrodzenia faktorowi, wynikającego z umowy faktoringu.

POSTANOWIENIA KOŃCOWE - KLAUZULE: - Klauzula wyłączności > obejmowanie wierzytelności tylko przez jednego faktora. - Klauzula eksportowa > obowiązek zawierania umów z partnerami zagranicznymi tylko w odniesieniu do towarów i usług, określonych w załączniku do umowy faktoringu. - Klauzula del credere > występująca zazwyczaj w przypadku faktoringu niewłaściwego (faktor godzi się na ponoszenie względem przedsiębiorcy odpowiedzialności za niespełnione przez dłużnika świadczenie).

Praktyczny przykład kosztów faktoringu:

Umowa faktoringu opiewa na kwotę 200 tys. zł. wierzytelności i dotyczy sprzedaży produktów klientowi, któremu udzielono kredytu kupieckiego na 3 miesiące.

Przedsiębiorstwo zapłaciło faktorowi 2 % prowizji (4 tys. zł.) oraz 10.000 zł. zapłaty za usługę z góry (które faktor wstrzymał jako rezerwę na należności nieściągalne).

Przedsiębiorstwo otrzymało od faktora 176 tys. zł. na dzień sprzedaży faktury

(10 tys. zł. otrzyma po 3 miesiącach po uregulowaniu faktury przez odbiorcę).

14.000 – zapłata z góry

--------------------------------- x 100 % = 7,9 %

176.000 - wypłata

Roczny efektywny koszt faktoringu wynosi zatem 35,5 %.

Im krótszy jest okres płatności faktur, tym wyższe są faktoringowe koszty administracyjne:

• dla 90 dni płatności  od 0,4 % (prowizja 0,1%) do 4 % (prowizja 1 %)

• dla 60 dni płatności  od 0,6 % do 6 %

• dla 45 dni płatności  od 0,8 % do 8 %

• dla 30 dni płatności  od 1,2 % do 12 %.

Jedynie dla 90 dni płatności koszt faktoringu jest do przyjęcia przy każdym poziomie prowizji (w przedziale od 0,1% do 1 %).

Dla 60 dni płatności faktoring przestaje się opłacać przy prowizji 1 % , dla 45 dni faktoring jest opłacalny jedynie przy prowizji od 0,1 % do 0,25 %.

Dla okresów krótszych możliwa do zaakceptowania prowizja powinna wynosić 0,1 %

i nie wyżej - a większość wierzytelności ma termin płatności do 30 dni.

Wysoka prowizja sprawia, że firmy korzystają sporadycznie z faktoringu - obniżenie marż faktoringowych może tę sytuację znacząco zmienić.

“Przyczyn dynamicznego rozwoju faktoringu w Polsce i na świecie jest kilka. Wydaje się jednaj, że najważniejsze są trzy. Rozwój gospodarki i wzrost Produktu Krajowego Brutto sprawia, że zdolności kredytowe firm nie wystarczają na sfinansowanie koniecznych przedsięwzięć. Faktoring jest zaś najlepszym zewnętrznym źródłem finansowania. Nawet w wysoko rozwiniętych krajach odroczone terminy płatności są coraz dłuższe. Istniejące na rynku zatory płatnicze praktycznie uniemożliwiają działalność firmom, które nie korzystają z zewnętrznych źródeł finansowania. Wiele firm nie spełnia warunków określonych przez banki, mają niewielki majątek trwały lub dopiero zaczynają działalność na rynku. Nie są więc jeszcze wystarczająco wiarygodnymi kredytobiorcami.”