NATALIA BOSIŃSKA

TEMAT: Rodzina i jej problemy.Omów zagadnienie na wybranych utworach IXX i XX wieku.

Przedstaw problem na wybranych przykładach .

I.Literatura podmiotu:

1. Gombrowicz Witold : ,,Ferdydurke" . Kraków 1993 . ISBN 83-08-02134-4

2. Krasiński Zygmunt : ,,Nie -Boska komedia" . Kraków 1996 . ISBN 83-86235-38-1

3. Nałkowska Zofia : ,,Granica" . Warszawa .Wydawnictwo Czytelnik 1975.

4. Zapolska Gabriela : ,,Moralność Pani Dulskiej ". Łódź 1974r .

ISBN 83-218-0479-8

II.Literatura przedmiotu:

-

-Opracowania literackie :

1. Mataszko Jadwiga: ,,Szkolny słownik tematów literackich". Białystok 2002.

ISBN 83-86025-35-2

2. Michał Hanczakowski, Michał Kuziaka, Andrzej Zawadzki, Bernadetta Żynis: ,,Epoki literackie". Bielsko-Biała 2003. ISBN 83-7266-171-5

3. Ursal Marian: ,,Romantyzm".Wrocław 2004. ISBN 83-7384-097-4

Rodzina to wszyscy związani pokrewieństwem. Rodzina wielopokoleniowa,patriachalna (w pierwszej kolejności szlachecka) połaczona bardzo silnymi więzami była w dawniejszej literaturze polskiej często przedstawiona i taktowana jako jeden z filaró narodowego bytu.Dziewiętnastowieczny bunt romantyków nie pominoł i tradycyjnej rodziny (dla Gustawa z IV cz. ,,Dziadów' małżeństwo jest zaprzeczeniem miłości), narzuconych przez nią ogroniczeń wolności jednostki ,a te motywy jeszcze mocniej podkreslili pisarze z dziewiętnastego i dwudziestego wieku,przede wszystkim ukazując negatywne zjawiska w rodzinach mieszczańskich.Od tego czasu coraz trudniej znaleźć w literaturze wizerunki wzorowej rodziny (chociaz praktycznie nikt nie neguje jej wielkiej społecznej roli), mnożą sie natomiast utwory poświęcone jej rozpadowi, rozkładowi więzi rodzinnych.

W mojej pracy chciałabym przedstawic rodziny bardzo znane z książek. Nie są one idealne, maja często swoje problemy, jednakże każda z tych rdzin jest inna.Jedną oceniamy pozytywnie, a inną gardzimy, patrzymy na nia z dystansem i często szukamy w ich zachowaniu cech typowych dla nas samych. Dlatego nie tylko powinniśmy oceniać ich czyny i zachowania, ale także uczyć się czegoś od nich, wyciągac wnioski dla siebie.

Literatura awangardowa podała schemat rodziny (i mieszczańskiej i ziemiańskiej ) deformacjom.

W ,,Ferdydurke"- Gąbrowicza ukazana została ,,rodzina nowoczesna " w sposób kpiny. Dom Młodzików - jak okreslił go prof. Pimko -,, to nowoczesny dom, nowoczesno naturalistyczny, hołdujący nowym prądem".Mieszkająca w nim rodzina reprezentuje formę nowoczesności, której wyrazem sa ; kult sportu, brak przesadów, zaangazowanie sie w sprawy świata.

Młodziakowie wciąż walczą z tradycyjnym konwenansem, pełnia role nowoczesnych rodziców ,którzy wychowuja swe dziecko w sposób niekonwencjonalny, pozwalaja swojej córce na wszystko ,nie wnosząc przy tym w jej życiu żadnych pozytywnych postaw i wartości duchowych. Uciekająć od konwenansów , popadaja oni bezwiednie w nowy konwenans towarzyski, gdzie naturalność staje sie nienaturalna, a a to w konsekwencji doprowadzi do rozpadu formy.

W młodopolskiej tragifrazie Gabrieli Zapolskiej- ,,Moralność Pani Dulskiej" oglądamy karykaturalny, wykrzywiony do granic mozliwości obraz rodziny tytułowej bohaterki. W domu Dulskich emocjonalne więzi zastąpione zostały: fałszem,pozornactwem. Dulska (kobieta absolutnie dominująca w rodzinie, decydująca o wszystkim) ma jakby jeden cel: budowę pozytywnego obrazu swej odrazającej rodziny w oczach innych ludzi, sąsiadów, całego Lwowa. Temu podporządkowuje wszystkie swe działania , w imie tego celu, zadania gwałci nawet elementarne zasady moralne. Nie jest wazne to, co naprawde dzieje się w jej drobnomieszczańskiej, kołtuńskiej rodzinie, liczy się przede wszystkim opinia innych.

W rodzinie Dulskich wszechwładnie dominuje obłuda, wprawdzie tytułowa bohaterka wyjasnia motyw swojego postępowania działaniem na rzecz dobra swych dzieci, lecz ona je własnie demoralizuje, uczy zakłamania i egoizmu.Trudno w takiej rodzinie być szczęśliwym, trudno z takim wychowaniem wyrosnąc na ludzi dobrych i uczciwych. Model rodziny Dulskich to antywzór rodziny, to osmieszenie drobnomieszczańskiej moralności, ośmieszenie ,,dulszczyzny".

,,Granica"- Zofii Nałkowskiej także opowiada o pewnej rodzinie -Ziembiewiczów. Główny bohater powieści- Zenon pochodzi ze szlacheckiego dworu, podobnego do Soplicowa, Korczyna. Tyle, że obok sielankowej wizji szczęścia na ,,wsi wesołej " musimy pogodzić się z faktem, ze ojciec Zenona nie jest wzorcem wierności małzeńskiej, on sam powiela schemat, który znamy z dziejów Dulskich. Romans panicza z wiejską dziewczyną z jednej strony, a malżeństwo z Elzbieta i próba stworzenia rodziny z drugiej, kończą się tragicznie.Idylla rodzinna jest niemożliwa , ale tez literatura nie moze pokazwać samych kolorowych i miłych obrazków, lecz prawdziwe, skomplikowane tragedie ludzkie. Sa wśród nich zagrożenia niszczące szczęście rodzinne: fałsz, obłuda, niewierność oraz warunki materialne.

Mamy więc w powieści do czynienia z wykoślawionym, wręcz niemoralnym wzorem rodziny, opartym na kłamstwie. Bohater dostrzega czynniki niszczące jego rodzine, lecz nie potrafi wyzwolić się ze schematu utrwalonego w nim w okresie dzieciństwa.

,, Ze wszystkich blazenad najpoważniejsza jest małzeństwo"

Ten cytat z ,, Wesela" -Fiagra miał poprzedzać I cz. dramatu Krasińskiego. Rodzina zniszczona,zdegradowana przez nieodpowiedzialność męża pojawia się w ,,Nie-Boskiej komedii". Hrabia Henryk z żona Marią i synem Orciem tworza nieszczęśliwą rodzinę , przez zdradę Hrabiego. W życiu Henryka wdarła się poezja i ona jest tu pierwszoplanowym zadaniem, to ona rozbiła związek Mąż-Maria. Tym mniej mamy doczynienia z typowym romansowym trójkatem Mąż-Żona-Kochanka (,,Dziewica"), która jest uosobieniem poezji- sfery odciągającej człowieka od zwykłości i codzienności życia.

Tak więć I cz. dramatu to typowa tragedia rodzinna, po prostu historia niedobranego stadła, w którym obie strony nie umieja przystosowac sie do współpartnera i ponoszą porazkę. Zygmunt Krasiński nie tylko spiera sie tu z romantycznym poeta i jego nieprzystosowaniem do życia, ale także przestrzega w nastepnych częściach utworu przed upadkiem ,,ludzkiej rodziny", która w rewolucyjnym chaosie moze zatracić swe istnienie.

Można by było zastanowić się czego zbrakło do szczęścia w przedstawionych rodzinach? Dlaczego,zapoznając się z losami bohaterów: ,,Nie-Boskiej komedii"; ,,Moralnosci Pani Dulskiej"; ,,Granicy"; ,,Ferdydurke" wiemy, że rodziny skazane sa z góry na klęskę?

Niby istnieją one nadal, jednak sa jedynie kontynuowane z przymusu, z racji tego że tak powinno być.

Motyw rodziny mozemy odnaleźć we wszystkich epokach literackich, jednakze rodziny idealne to zwykle te, które opisane sa z perspektywy czasu lub przestrzeni.Chociaz literatura ma tez rodziny szczęśliwe (ale jest to zwykle literatura uważana za ,,niepowazną"). Oznacza to, ze sa one idealizowane i wybielane, a negatywne strony nikną w mroku przeszłości.