Kodeks pracy to dział prawa, zbiór przepisów, który reguluje stosunki pracy.

Funkcja ochronna KP- przepisy prawa pracy regulują treść umów między pracownikiem a pracodawcą. Funkcja ochronna- prawo określa warunki umowy, to zapewnienie pewnego poziomu uprawnień (minimum uprawnień pracowników, od których stronom umowy nie wolno odstąpić np. minimalne wynagrodzenie za pracę, wynagrodzenie za przestój). Można odstąpić od treści kodeksu, ale tylko na korzyść pracownika, nie można zawierać umów pogarszających sytuację, pracę pracownika, które krzywdziłyby jego. Co jest napisane w KP to się pracownikowi należy.

Szczególna ochrona wynagrodzenia za pracę:

- pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę

- ustaleniu kwoty najniższego wynagrodzenia (wielkość ustala Min.Pracy i Polityki Socjalnej)

- szczegółowym określeniu zasad wypłaty wynagrodzenia- wypłaty wynagrodzenia dokonuje się co najmniej raz w miesiącu w stałym i ustalonym z góry terminie, w formie pieniężnej do rak pracownika lub na wskazane przez niego konto,

- ograniczenie dopuszczalności dokonywania potrąceń z wynagrodzenia- wolne od potrąceń kwota minimalnego wynagrodzenia

- określeniu sankcji niedopełnienia przez zakład pracy obowiązku terminowej wypłaty wynagrodzenia.

Co może pracodawca potrącić z wynagrodzenia pracownika bez jego zgody:

- alimenty do wysokości 3/5 wynagrodzenia

- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (do wysokości połowy wynagrodzenia)

- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi

- kary pieniężne przewidziane w art. 108 Kp i nałożone na pracownika.

Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

- minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych- przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne

- 75% wynagrodzenia określonego w pkt. 1 - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,

- 90% wynagrodzenia określonego w pkt 1 przy potrąceniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 KP

Pracodawca ma prawo bez woli pracownika potrącić z wynagrodzenia np. alimenty, nakazy sądowe- Są to przepisy jednostronnie obowiązujące- nie można ich pogorszyć.

Dwustronnie bezwzględnie obowiązujące - nie pozwalają na zmianę na korzyść pracownika np. nakaz zapłaty alimentów (obowiązek ich potrącenia)

Jednostronnie bezwzględnie obowiązujące przepisy J/b.o. - w jedną stronę można, w drugą nie -obowiązuje zakaz- zakazują pogorszenie, nie zakazują poprawienia. To, co jest w przepisie to jest minimum tego co trzeba dać pracownikowi, czyli w umowie o pracę lub regulaminie o pracę lub w układzie zbiorowym pracy. Nie można od tej normy odstąpić, czyli nie można zaoferować mniej korzystniej niż zrobił to ustawodawca. Nie można od ich treści odstąpić na niekorzyść pracownika, natomiast można na korzyść. Przepisy te nie pozwalają pogorszyć, ale pozwalają poprawić sytuację, uregulować coś korzystniej. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby strony umówiły się np. na dłuższy urlop.

Pracodawca ma prawo bez woli pracownika potrącić z wynagrodzenia np. alimenty, nakazy sądowe- Są to przepisy jednostronnie obowiązujące- nie można ich pogorszyć.

Prawo zakazuje zawierania umów mniej korzystnych. W umowie o pracę możemy odstąpić od KP na korzyść pracownika.

Dwustronnie ściśle bezwzględnie obowiązujące przepisy D/Ś/b.o. - obowiązują ściśle, bezwzględnie w obie strony, nie można ani pogorszyć ani polepszyć sytuacji pracownika, nie pozwalają na odstępstwa na korzyść pracownika. Nie pozwalają aby strony umówiły się na coś gorszego, i jednocześnie nie pozwalają aby strony uregulowały korzystniej sytuację niż to wynika z kodeksu pracy, czyli ani w umowie o pracę lub regulaminie o pracę lub w układzie zbiorowym pracy nie można uregulować coś korzystniej niż uregulował to ustawodawca w KP, inaczej mówiąc ustawodawca życzy sobie, aby te przepisy były ściśle przestrzegane.

Czym się różni praca wykonywana na podstawie umowy o pracę od umowy o dzieło?

Umowa o pracę - regulowana Kodeksem pracy.

1. Praca musi być wykonywana osobiście, nie może być zastępstwa, ponieważ pracodawca ponosi ryzyko, konsekwencje złego wykonania pracy

2. Podporządkowanie pracownika co do miejsca i sposobu pracy. Pracodawca może wydawać dyspozycję pracownikowi. Pracownik zobowiązuje się do wykonywania czynności.

Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy: rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, termin rozpoczęcia pracy, wymiar czasu pracy.

Umowa zlecenie - może być wykonywana osobiście lub przez zastępcę.

Umowa o dzieło- wykonywana na własne ryzyko i własną odpowiedzialność

Umowy te regulowane są Kodeksem Cywilnym.

Najważniejsze cechy umowy o pracę - stosunku pracy:

- osobiste świadczenie pracy

- ryzyko pracodawcy

- wykaz czynności.

Podporządkowanie jest główną cechą stosunku pracy - pozostawanie do dyspozycji kierownika. Podporządkowanie pracownika poleceniom kierownika. Kierownik może wydawać polecenie, pracownik pozostaje do dyspozycji.

Granice podporządkowania pracownika.

1. wykonanie pracy poleconej musi wynikać z umowy o pracę, musi mieścić się w ramach tej umowy,

2. wykonanie pracy innego rodzaju, ale wynikającej z kwalifikacji pracownika, przeniesienie pracownika z jednego miejsca na drugie miejsce pracy z zachowaniem dotychczasowego wynagrodzenia. Według art. 42 § 4 KP pracodawca może polecić pracownikowi wykonanie innej pracy niż ta, której się zobowiązał albo w innym miejscu, ale tylko na 3 m-ce w roku w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy.

3. polecenia mieszczące się w granicach współżycia społecznego. Pracodawca może pracownikowi polecić wykonanie pracy, której on nie musi wykonywać. Jest to raczej prośba, aby coś pracownik zrobił.

4. polecenia naruszające przepisy prawa karnego - pracodawcy nie wolno wydawać takiego polecenia, a jak zostało wydane nie wolno go wykonać.

Stosunek pracy- przez zawarcie umowy o pracę, powołanie, wybór, mianowanie pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy, w czasie i miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, pod jego kierownictwem, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Cechy stosunku pracy:

1. Dobrowolny - powstaje na skutek zgodnego oświadczenia woli jego stron,

2. Ciągły - trwa w określonym czasie umowy, nie jest to jednorazowa czynność,

3. Odpłatny - nie można zrezygnować z wynagrodzenia,

4. musi być wykonywana osobiście - pracownik może świadczyć pracę sam, nie przez inne osoby,

5. Treść kształtowana wolą stron i państwa - obowiązki ustalone przez strony w umowie, i wynikające z przepisów prawa,

6. Oparty na zasadzie równości stron,

7. Zawiera elementy podporządkowania,

8. Wykonywana na ryzyko pracodawcy.

Stosunek pracy jest dobrowolny, powstaje na skutek zgodnego oświadczenia woli jego stron, musi być wykonana osobiście. Podstawą nawiązania stosunku pracy może być: umowa o pracę, powołanie, mianowanie, wybór, spółdzielcza umowa o pracę.

By powstał stosunek pracy trzeba zawrzeć umowę o pracę:

- zakres czynności - zaczyna działać od momentu ustalenia czynności

- wynagrodzenie

- umowa powinna być zawarta na piśmie dla celów dowodowych, ale może być również zawarta ustnie lub w formie dorozumianej

Osoby całkowicie ubezwłasnowolnione mogą być pracownikami, ale umowę o pracę w ich imieniu może zawrzeć tylko i wyłącznie kurator lub opiekun prawny.

Elementy umów:

	Umowa o pracę		Umowa zlecenie		Umowa o dzieło
1	Osoba fizyczna	1	Osoba fizyczna, jednostka organizacyjna	1	Osoba fizyczna
2	Odpłatna	2	Może być odpłatna lub nieodpłatna	2	Odpłatna
3	Zobowiązujemy się do wykonywania jakichś czynności powtarzających się, zobowiązanie starannego działania	3	Zobowiązanie do wykonywania określonych czynności, działań	3	Przedmiotem umowy jest rezultat. Zobowiązujemy się do wykonania konkretnego rezultatu
4	Czynności te są wykonywane na rzecz i ryzyko pracodawcy	4	Na rzecz i ryzyko zleceniodawcy, za ostateczny wynik, kształt odpowiada zamawiający (korepetytor nie odpowiada za to że nie ma dobrej oceny)	4	Za rezultat odpowiedzialność ponosi osoba wykonująca umowę o dzieło
5	Ma być wykonywana osobiście	5	Nie ma wymogu wykonywania osobiście. Jeżeli ma i musi być wykonywana osobiście należy wyraźnie to zaznaczyć	5	Nie ma wymogu wykonywania osobiście. Jeżeli ma i musi być wykonywana osobiście należy wyraźnie to zaznaczyć
6	Jest pracą podporządkowaną, pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy	6	Nie ma podporządkowania	6	Nie ma podporządkowania

Rodzaje umów o pracę;

1. umowa na okres próbny,

2. umowa na czas nieokreślony

3. umowa na czas określony

4. umowa na czas wykonywania pracy

5. umowa na zastępstwo

Umowa na okres próbny może poprzedzić każdy rodzaj umowy o pracę ale może być zastosowana tylko raz do danej pracy. Jest umową fakultatywną, nie obowiązkową. Od stron zależy czy zawrą taką umowę czy nie. Jest to umowa okresowa - ustawa określa maksymalny okres jej trwania- 3 miesiące. Rozwiązuje się z upływem tego okresu, a przed jego upływem może być rozwiązana za wypowiedzeniem. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:

- 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,

- 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,

- 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące

Umowa na czas określony - uzgadniając warunki umowy strony same określają czas jej trwania. KP nie ustanawia w tym zakresie żadnych ograniczeń. Umowa na czas określony(podobnie jak umowa na czas wykonywania określonej pracy alko na okres próbny przekraczający 1 miesiąc), która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży ulega przedłużeniu do dnia porodu. Przekształcenie umowy na czas określony w umowę na czas nie określony zachodzi wówczas gdy te same strony stosunku pracy uprzednio dwa razy zawarły następujące po sobie umowy na czas określony i umowy te zostały rozwiązane a przerwa miedzy nimi była krótsza niż 31 dni.

Umowa na czas określony nie powinna być wypowiadana, ale jeśli jest zawarta na okres dłuższy niż 6 m-cy to strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Klauzulę można zawrzeć od razu lub można wprowadzić ją później za zgodą dwóch stron.

Umowa na zastępstwo - jest szczególnym rodzajem umowy o pracę na czas określony. Jest zawierana, gdy zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności. Termin końcowy trwania tej umowy nie musi być określony konkretną datą, może być on określony przez podanie w sposób nie budzący wątpliwości charakteru przyszłego zdarzenia wpływającego na jej rozwiązanie. Wobec kobiet w ciąży zatrudnianych na podstawie tej umowy nie stosuje się regulacji ochronnych zawartych w art. 177 § 3 KP. Z chwilą powrotu do pracy osoby zastępowanej umowa na zastępstwo ulega rozwiązaniu bez względu na stan ciąży pracownicy. Umowa na zastępstwo może być zawarta tylko wówczas gdy przyjmujemy na etat zajęty, na miejsce konkretnej osoby. Jeżeli mamy wolny etat nie można zawrzeć umowy na zastępstwo, ponieważ jest ona mniej korzystna ( np. dla kobiet w ciąży)

Umowa na czas wykonywania określonej pracy - ma zastosowanie wówczas, gdy dokładne określenie czasu jej trwania nie jest możliwe, a strony mają powód aby nie zawierać umowy o pracę innego rodzaju. W praktyce takie umowy są zawierane dla realizacji prac dorywczych i sezonowych (np. umowa na wybudowanie domu).. W treści umowy należy precyzyjnie określić rodzaj pracy, dla wykonania której dana umowa została zawarta. Z tego bowiem ustalenia wynika moment ustania stosunku pracy. Umowa ta może być poprzedzona umową na okres próbny, nie przekraczający 3 miesięcy, nie przekształca się w umowę na czas nieokreślony. W zasadzie jest brak możliwości jej wypowiedzenia ( możliwe, w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy)może być rozwiązana za porozumieniem stron

Umowa na czas nieokreślony - jest to najbardziej stabilna i najkorzystniejsza dla pracownika z umów o pracę. Trwa dopóki nie nastąpi jej rozwiązanie albo wygaśnięcie. Mogą ją poprzedzać umowy na okres próbny albo na czas określony. Umowa ta korzysta z najdalej idącej ochrony przed jej wypowiedzeniem. Pracodawca wypowiadający tę umowę ma obowiązek wskazania przyczyny uzasadniającej to wypowiedzenie. Także o zamiarze wypowiedzenia takiej umowy pracodawca musi zawiadomić na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając tę przyczynę.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,

- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,

- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

2

---