Dorota Sołtys
Grupa T5
TEMAT
Wychowanie do czasu wolnego w rodzinie
- stan aktualny, słabości i możliwości
(przypadek rodziny Kozłowskich)
SPIS TREŚCI:
Część 1 - Wstęp
1.1. Uzasadnienie tematu.
1.2. Cel podjęcia tematu.
Część 2 - Materiał i metoda
2.1 Charakterystyka badanej rodziny.
2.2 Metoda
Część 3 - Wyniki i ich omówienie
3.1. Rodzaj i stopień wykorzystanie środków koordynujących wspólne uczestnictwo w czasie wolnym rodziny oraz inspirujących do wspólnego uczestnictwa.
3.2. Rodzaj i stopień wykorzystanie źródeł i informacji na temat czasu wolnego i możliwości z nim związanych.
3.3. Formy poradnictwa i stopień ich wykorzystania.
3.4. Warunki umożliwiające rodzinie wspólne uczestnictwo w czasie wolnym.
Część 4 - Podsumowanie
Rodzaj wykorzystanych źródeł:
- wywiad
Pytania zadawane rodzinie
Część 1 - Wstęp
1.1.
Rodzina stanowi powszechnie istotną i najbardziej wartościową społecznie instytucję wychowania naturalnego jednostki. Jest środowiskiem, w którym tkwią największe możliwości: wszechstronnego rozwoju człowieka, kształtowania charakteru, osobowości, aspiracji, stylu życia, podejścia do świata czy umiejętnego wykorzystania czasu wolnego.
W moich rozważaniach w sposób szczególny chciałabym zwrócić uwagę na temat wychowania do czasu wolnego w rodzinie. Jak wiadomo czas wolny będąc zjawiskiem wielowymiarowym, którego specyfiką jest wolność wyboru co do czynności, które człowiek będzie w nim wykonywał, jak i nie ingerowanie żadnych czynników zewnętrznych w jego przeżywanie, wyklucza poniekąd potrzebę uczestnictwa w nim jakiejkolwiek instytucji, jednak jest to bardzo mylne podejście do problemu. Wręcz odwrotnie. Rodzina daje podstawy wychowania (w szczególności wobec dzieci), wytycza drogę całemu procesowi wychowawczemu nie tylko w sferach obowiązkowych wyborów, ale i w temacie wyboru formy spędzania czasu wolnego.
1.2.
Podejmując ten temat chciałabym sprawdzić, czy faktycznie współczesna rodzina potrafi wychowywać swoich członków do czasu wolnego. Celem moich rozważań będzie zbadanie stanu aktualnego, słabości oraz możliwości rodziny na przykładzie rodziny państwa Kozłowskich.
Część 2 - Materiał i metoda
2.1.
Rodzina Kozłowskich jest mała, dwupokoleniowa. Stanowiąc rodzinę podstawową, złożoną z małżonków w średnim wieku oraz dwójki pełnoletnich dzieci mieszkających razem i prowadzących wspólne gospodarstwo domowe, znajdują się w czwartej fazie cyklu życia rodziny, czyli w tzw. gnieździe rodzinnym II.
Ojciec rodziny, Adam, ma 50 lat. Za młodu ciężko pracował fizycznie za granicą, natomiast już od ponad piętnastu lat zajmuje się gospodarstwem rolnym. Jest szanowany. Większość sąsiadów liczy się z jego zdaniem, podobnie zresztą jak pozostali członkowie rodziny, której jest głową i głównym żywicielem. W oczach dzieci jest autorytetem. Zdanie ojca liczy się najbardziej. Wszyscy starają mu się podporządkować i spełniać jego prośby.
Pan Kozłowski bardzo chętnie zajmuje się gospodarstwem, dlatego też często poświęca mu cały swój wolny czas. Swoim zamiłowaniem do roli próbuje zarazić również swoich wychowanków, którzy bardziej z obowiązku podchodzą do tej sprawy, w szczególności starszy syn. Zmęczony ojciec najchętniej wypoczywa rozłożony na kanapie, oglądając telewizje, albo czytając gazetę. Jako wierny kibic (co akurat podziela zarówno jego syn jak i córka) często ogląda, wraz z dziećmi, mecze piłki ręcznej, nożnej i siatkowej. Gdy mecze rozgrywane są we Wrocławiu kupuje bilety i wspólnie z wychowankami jedzie na żywo przeżywać wydarzenia sportowe.
Pasje męża i dzieci nie do końca podziela drugi rodzic - matka Hanna. Kobieta pracuje na zmiany w barze niedaleko Dworca Głównego we Wrocławiu. Często w czynnościach domowych pomaga jej córka Aleksandra (co ciekawe- nie z obowiązku, ale z przyjemności). Podobnie jak mama chętnie gotuje i poświęca temu z radością swój czas wolny. Ponadto, dziewczyna lubi zajmować się pielęgnacją swojej urody: długie kąpiele relaksacyjne, malowanie paznokci, maseczki, odżywki… W większości wykonywanych czynności towarzyszy jej muzyka, słuchając jej wypoczywa. Podobnie jak podczas grania na gitarze i czytania powieści. Wspólnie z bratem spotykają się z przyjaciółmi, jeżdżą do Wrocławia na imprezy, lub do pobliskich wiosek na co weekendowe mecze piłki nożnej. Bardzo często spędzają razem swój czas wolny. Wspólnie ze znajomymi jeżdżą na rowerach, oglądają filmy na DVD, a nawet niekiedy udają się na seans kinowy. Wieczorami lubią zagrać w karty lub wyjść na spacer wzdłuż pól zieleni razem ze swoim dalmatyńczykiem.
Spośród wszystkich członków rodziny, najlepszym inicjatorem do ciekawych działań w czasie wolnym jest 20-letni Damian. Ma wiele oryginalnych, spontanicznych, choć czasami zbyt zwariowanych pomysłów, dlatego też często zostaje ujarzmiony przez ojca. Chłopak najchętniej w sposób aktywny spędza swój czas wolny. Wraz z kolegami uprawia amatorsko wspinaczkę ściankową. Dodatkowo odwiedza siłownię i basen, lecz nie systematycznie. Jest żądny przygód i adrenaliny. W miarę możliwości chce spróbować wszystkiego po trochu. Jest jednak marzycielem, który pomimo chęci sporą część czasu spędza przed komputerem, a w czasie nadmiernej nudy układa domino.
Aktualnie rodzina Kozłowskich rzadko kiedy spędza wspólnie swój czas wolny, a jak już im się to zdarzy, nie przywiązują głębszej uwagi w jaki sposób go pożytkują. Z racji na preferowany przez ojca, bierny wypoczynek, rodzina wspólnie spędza czas przy telewizorze oglądając filmy, na boiskach piłkarskich gdzie często organizowane są również mini festyny z pieczonymi kiełbaskami i zimnymi napojami lub latem - urządzając we własnym ogródku przed domem grilla wraz ze znajomymi i ich pociechami. Przynajmniej raz na miesiąc udaje im się również całą rodziną spacerować po parku i okolicach. Wspólne wyjazdy z miejscowości, w dniu dzisiejszym, ograniczają się jedynie w celu zakupów lub odwiedzin bliskiej rodziny czy znajomych. Oczywiście zdarzył się ostatnimi czasy sporadyczny wyjazd na weekend wraz z sąsiadami do Zakopanego, jednak bez dzieci. Rodzice posiadający dorosłe dzieci uważają za zbędne, wspólne spędzanie czasu wolnego. Twierdzą, że zarówno syn jak i córka na pewno mają ciekawsze zajęcia do robienia, niż `nudzenie się ze starymi marudami'.
2.2.
Metoda badania biograficznego za pomocą wywiadu grupowego bezpośredniego, idącego według dokładnie ustalonego planu była trafna i okazała się niezawodna, aby móc określić wychowanie do czasu wolnego rodziny.
Część 3 - Wyniki i ich omówienie
3.1.
Rozpocznę od środków koordynujących wspólne uczestnictwo w czasie wolnym, środków inspirujących oraz utrwalających proces wychowania i kształcenia.
Państwo Kozłowscy na pozór rozumieją istotę czasu wolnego, jednakże nie wprowadzają jej we własne życie. Rodzice, którzy powinni dawać przykład swoim dzieciom nie stwarzają właściwej atmosfery, która pobudzałaby do podejmowania racjonalnych zajęć w czasie wolnym. Nikła ilość i rzadkość podejmowania wspólnych zajęć typu: krótkie wycieczki, pikniki, gry i zabawy, czy nawet wspólne rozmowy o tym jak mogliby zorganizować razem swój czas, powodują liczne nieporozumienia. `Usprawiedliwieniem', broniącym `honoru' rodziny jest fakt wspólnych zainteresowań. Sport drużynowy, budzący rywalizację i napięcie, fascynuje najbardziej ojca rodziny, ale i nie mniej dzieci.
Rodzina Kozłowskich przywiązuje wagę do zajęć w czasie wolnym wspólnie z innymi, zaznajomionymi rodzinami, a często także z sąsiadami. Głównie przypada to latem, gdy organizują wieczorne grille. Podczas nieustających, pogodnych rozmów, dochodzi do umawiania się na kolejne spotkania.
Rodzina Kozłowskich nie korzysta ze wzorców innych środowisk rodzinnych. Zarówno matka, jak i ojciec stanowią ugruntowane i nieskore do zmian osobowości, które niechętnie przyjmują nowe pomysły. Stanowią parę, która boi się zmian, nie dopuszczają do myśli, że może być lepiej, że mogą w jakiś sposób, dzięki radom innych, udoskonalić i ubarwić choć w małym stopniu zarówno swój, jak i dzieci czas wolny od obowiązków.
Wśród członków rodziny Kozłowskich, jest jednak osoba pragnąca udoskonalić czas wolny w rodzinie, a tym kimś jest Damian. Chłopak często dostarcza wszelakich propozycji i materiałów mogących wzbudzić zainteresowanie niejednej rodziny. Kuszące oferty wycieczek krajoznawczych, poznawczych, historycznych, repertuary kin, teatrów, terminy odbywających się na terenie kraju festiwali, koncertów, wystaw sztuki i wielu innych, ciekawych wydarzeń, niestety nie budzą pełnego poparcia w oczach ojca. Najczęściej na prezentowane przez chłopaka materiały pada odpowiedź: „Dobrze, zobaczymy później.”, jednak ostatecznie żadna z propozycji nie zostaje zrealizowana i jak zwykle wolne weekendy rodzina spędza przed telewizorem lub każdy z osobna. Choć całkiem niepotrzebnie. Istnieją przecież czynności na których może skupić się cała grupa, jak np. układanie domina, spacery z psem, wspólne słuchanie muzyki i śpiewanie, uczęszczanie na basen czy wiele innych form spędzania czasu wolnego, które rodzina może podjąć wspólnie, a nie samemu, zamkniętemu w pokoju.
3.2.
Rodzina Kozłowskich w bardzo niskim stopniu wykorzystuje źródła informacji na temat czasu wolnego oraz możliwości z nim związanych. Owszem, syn rodziny gromadzi informacje o różnorodnych atrakcjach na terenie miasta Wrocław, jak i całego kraju. Wyszukuje zaproszenia i oferty w internecie i dzieli się nimi z resztą rodziny, jednak pozostali członkowie ograniczają się do możliwości, które sporadycznie oferuje im miejscowość Siedlec, jak np. festyn, dożynki, raz do roku organizowane pokazy koni czy sylwester, w jedynej na terenie miejscowości szkole oraz cotygodniowe mecze pomiędzy pobliskimi wiejskimi drużynami piłkarskimi. O większych odbywających się wydarzeniach rodzina jest informowana poprzez umieszczenie notatki na tablicy ogłoszeń, znajdującej się zresztą niedaleko ich domu lub poprzez informacje przekazujące sobie `od sąsiada do sąsiada' lub dowiadując się u sprzedawczyni w sklepie.
Badana rodzina nie dysponuje żadnego rodzaju literaturą pomocniczą, która mogłaby wprowadzić grupę w istotę wielorakich aktywności i stać się pomocą w pierwszych działaniach związanych w tym kierunku. Autorytet rodziny, który stanowi ojciec wyśmiewa konieczność korzystania z tego typu pomocy literackich, jak książki, badania naukowe, czy nawet czasopisma o tematyce organizowania i wychowania do czasu wolnego w rodzinie. Stanowczo twierdzi, że interesują go jedynie gazety opisujące wydarzenia ze świata. Dodatkowo usprawiedliwia się, że gdyby tylko miał czas i chęci, na pewno wymyśliłby wiele ciekawych zajęć, które wspólnie z resztą mógłby podjąć w okresie czasu wolnego. Dla reszty rodziny jest zresztą podobnie, problem z brakiem literatury na ten temat jest abstrakcyjny i niezauważalny.
Zgodnie ze wzorcami i tradycjami rodzinnymi rodu Kozłowskich, przekazywanymi z pokolenia na pokolenie, każdą chwilę czasu wolnego powinno się poświęcić na dopatrywaniu dorobku, czyli całego gospodarstwa domowego i rolnego, a następnie wypoczywać, aby na dzień następny mieć siły do pracy fizycznej. Oczywiście do tej zasady nie stosuje się praktycznie żaden z członków rodziny. Jedynie ojciec czasami faktycznie odwzorowuje zasadę w życiu codziennym, jednakże nie każdego dnia, tylko sporadycznie przez okres, kiedy na polu jest pełno roboty.
3.3.
Młodsze pokolenie stanowi jedynych inicjatorów podejmowania działań związanych z zajęciami czasu wolnego. Co dziwne, gdyż najważniejszą zasadą wychowania należącą do rodziców, jest ta by pomagać wychowankom, by dawać im możliwości wyborów i być świadectwem dla dzieci w stosunku do umiejętności konkretnego i czytelnego podjęcia decyzji. Pomysły na zagospodarowanie czasu wolnego należą jedynie do chłopca, i choć często są popierane głosem młodszej siostry, niestety przeważnie zostają odrzucane przez rodziców w sposób natychmiastowy lub odwlekane na `nie nadchodzące jutro'. Brak pełnego poparcia pomysłów oraz brak inicjatywy wśród większości członków badanej rodziny sprawia, że forma poradnictwa w zbiorowości państwa Kozłowskich nie ma możliwości się narodzić i zaistnieć.
3.4.
W przypadku warunków umożliwiających rodzinie Kozłowskich proces wychowania do czasu wolnego odpowiedź wydaje się być dość prosta. Biorąc pod uwagę spokojną atmosferę panującą w środowisku rodzinnym, wzajemny szacunek i panującą w domu miłość, wydawać by się mogło, że zrozumienie istoty czasu wolnego oraz przeżywanie go wspólnie w sposób aktywny i pomysłowy, jest czystym faktem, jednakże okazuje się być inaczej. Negatywne nastawienie do czasu wolnego członka rodziny o dominującym autorytecie, czyli ojca, pozbawia możliwości wspólnego podjęcia w czasie wolnym zajęć kształtujących i kreatywnych.
Znakomite warunki mieszkaniowe państwa Kozłowskich jedynie zachęcają do podejmowania w dużym, dwupiętrowym domu z ogródkiem i całym gospodarstwem, wielu ciekawych gier i zabaw w rodzinnym gronie. Choć możliwości powierzchniowe i estetyczne są znakomite na przeżywanie wspólnych chwil w czasie wolnym, to mimo wszystko brakuje odpowiedniego wyposażenia, urządzeń i sprzętu, który mógłby urozmaicić zajęcia o coś więcej niż tylko oglądanie telewizji, filmów, słuchanie muzyki, gotowanie czy surfowanie po internecie. Oczywiście posiadają trzy rowery, dwa samochody, którymi mogą urządzać wycieczki, ale mimo wszystko brakuje rzeczy typu: piłki, rzutki, badminton, różnego rodzaju gry planszowe czy sprzęty do ćwiczeń, które w sposób diametralny mogłyby urozmaicić czas wolny spędzany w domu lub jego pobliżu.
Część 4 - Podsumowanie
Badana rodzina Kozłowskich w bardzo niskim zakresie wychowuje do czasu wolnego. Nieumiejętne rozporządzanie czasem, brak inicjatywy i poparcia pomysłów ze strony rodziców oraz bierny tryb życia, to zdecydowanie dominujące minusy rodziny. Co więcej, Kozłowscy nie dysponuje żadną literaturą pomocniczą, która mogłaby wprowadzić ich i zachęcić do pierwszych działań w kierunku rozwoju do czasu wolnego. W swoim czasie wolnym są bardzo ograniczeni. Bierność rodziny w podejmowaniu wspólnych zajęć ruchowych, gier i zabaw na świeżym powietrzu, w słońcu, pomimo wspaniałych warunków przyrodniczych, jest dla mnie niewytłumaczalnym błędem. Niestety tym samym rodzina Kozłowskich bardzo zaniedbuje rozwój cech zdrowotnych i fizycznych. Niekontrolowanie długie oglądanie telewizji, granie na komputerze, bezsensowne przesiadywanie w pomieszczeniu, powoduje bowiem zanik mięśni z braku ruchu i zmniejszenie odporności organizmu. Aktualnie, poza odwiedzaniem hipermarketów, sporadycznie znajomych lub hal sportowych, rodzina Kozłowskich całkowicie ogranicza się do jakichkolwiek wyjazdów. Proces wychowania w domu Kozłowskich przebiega w sposób chaotyczny i niekontrolowany, gdyż czynnik mogący kierować wychowaniem do czasu wolnego rodziny (syn), zostaje nagminnie ignorowany poprzez główny autorytet, którym jest ojciec.
Gdy rodzina Kozłowskich nie zmieni swojego nastawienia do otaczających ją dóbr, z których mogłaby korzystać wspólnie w czasie wolnym, to wspólne wspomnienia będą zdecydowanie ubogie i okrojone w kwestii ciekawie przeżytych chwil.
Pomimo niskiego zaangażowania rodziny w zakresie wychowania do czasu wolnego, plusem tej grupy są wspólne zainteresowania, które jako jedyne najbardziej wydają się scalać więzi rodzinne w czasie wolnym. Zamiłowanie sportowe oraz kulinarne, zdecydowanie podtrzymuje rozwój kształcenia w zakresie czasu wolnego. Na szczęście warunki mieszkalne i estetyczne walory obszaru, są zachęcające do stworzenia aktywnego programu zajęć, pomimo ubogości w sprzęty i urządzenia danego obszaru. Determinacja młodzieży w poszukiwaniu ofert ciekawego spędzania czasu wolnego, jak i dbanie przez nich o własny rozwój fizyczny, budzą nadzieje na możliwość nowego budowania wychowania do czasu wolnego rodziny Kozłowskich.
Pytania zadawane rodzinie:
Czy często i chętnie podejmujecie wspólne zajęcia w czasie wolnym? Jak tak to jakie to są czynności?
Jak wyglądają indywidualne programy zajęć poszczególnych osób z waszej rodziny?
Czy waszym zdaniem w sposób racjonalny wykorzystujecie swój czas wolny?
Czy posiadacie wspólne zainteresowania, hobby? Jakie?
Często podejmujecie zajęcia w czasie wolnym wraz ze swoimi znajomymi lub innymi rodzinami? Jakie to są zajęcia?
Czy korzystacie ze wzorców innych środowisk rodzinnych?
Kto jest głównym inicjatorem wspólnie spędzanego czasu wolnego? Kto ma dominujący autorytet w waszej rodzinie? Czy jego nastawienie do czasu wolnego jest pozytywne?
Czy ktoś z waszej rodziny dba o dostarczanie materiałów rozbudzających zainteresowanie racjonalnymi zajęciami czasu wolnego? Jakie to są materiały?
Czy gromadzicie informacje o różnorodnych możliwościach i atrakcjach?
Jaką literaturą na temat zarządzania czasem wolnym dysponujecie? Czy z niej korzystacie?
Jakimi warunkami mieszkaniowymi dysponujecie? Czy wyposażeni jesteście w różnego rodzaju sprzęty i urządzenia zachęcające do podejmowania zajęć w czasie wolnym? W jakie atrakcyjne miejsca bogata jest wasza miejscowość i okolice?