Socjalizacja-wpływ społeczny na jednostkę, który prowadzi do uzyskania kompetencji do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym. Oddziaływania indywidualne i grupowych w relacjach bezpośrednich, albo za pośrednictwem wytworów ich pracy, dokonywany w instytucjach społecznych, grupach formalnych lub nie formalnych
Socjalizacja jest procesem wywierania wpływu na jednostkę przez mniej lub bardziej kompetentnych członków społeczeństwa. Przez co osoba nabiera kompetencji do życia w społeczeństwie.(Górniewicz)
Socjalizacja powoduje zmianę zachowań ludzkich.
Socjalizacja- uspołecznienie. (S. Kowalski)
Socjalizacja pierwotna jest pierwszą socjalizacją, która jednostka przechodzi w dzieciństwie i z której pomocą staje się członkiem społeczeństwa. Ważniejsza dla jednostki jest socjalizacja pierwotna, Socjalizacja pierwotna wiąże się nie tylko z uczeniem czysto poznawczym. Dokonuje się ona w atmosferze o wysokim ładunku emocjonalnym.
Socjalizacja wtórną jest każdy następny proces, który wprowadza jednostkę, mającą już za sobą socjalizację pierwotną, w nowy sektor obiektywnego świata jego społeczeństwa.. Socjalizacja wtórna jest internalizacją subświatów instytucjonalnych czy też wyrastających z instytucji. Dlatego jej zakres i charakter są zdeterminowane złożonością podziału pracy i towarzyszącym mu podziałem wiedzy. Socjalizacja wtórna polega na nabyciu wiedzy związanej z rolami, które pośrednio lub bezpośrednio wywodzą się z podziału pracy.
Mechanizmy socjalizacyjne:pełnione role społeczne- wyznacza jednostce pozycje w strukturze grupy, określa uprawnienia oraz obowiązki jakie musi wypełniać. Odruch warunkowy- powstaje na bazie popędu i skojarzonego z nim bodźca, tworzy się mechanizm, który warunkuje popędowe formy zachowania przystosowując je do wymagań grupy społecznej, powoduje odroczenie pierwotnych popędów, odruchów organizmu. Np. matka z butelką kojarzy nam się z czymś dobrym. Kanalizacja- społeczeństwo determinuje sposoby zaspokajania potrzeb przez jednostkę. Osoba stosuje jeden albo kilka sposobów oraz je przyswaja, grupa wywiera silny nacisk na jednostkę w doborze sposobów i nie daje jej dużego wyboru. Motywem- nazywa się czynnik popychający ludzi do działania, człowiek wybiera sobie cel i do niego dąży. Początkowo są to potrzeby fizjologiczne a następnie potrzeby mające charakter społeczny. Aspiracje społeczne- nadbudowane są na motywami, również angażują człowieka do realizacji określonych celów. Na ogół są odległe a droga do nich trudna. Identyfikacja- jest stosunkiem jednostki wobec grupy Internalizacja- reakcja na reprezentowane przez grupę wartości.
WYCHOWANIE:S. Kunowski- wyróżnia 4 definicje, ujęcia wychowania; prakseologiczne- które zwracają uwagę na celowe działanie wychowawców na wychowanków. (wychowanie jest planowym działaniem na jeszcze dające się kształtować życie innych). ewolucyjne- które podkreślają, że istotą wychowania jest swobodny rozwój dziecka. (wychowanie jest procesem wzrastania jednostki w społeczną świadomość gatunku, wychowanie jest wielokrotne i trwające bardzo długo). sytuacyjne- które koncentrują się na warunkach i bodźcach przyczyniających się do realizowania wychowania (wychowanie to przygotowanie do życia przez życie). adaptacyjne- które zwracają uwagę na wytwory osiągane skutki działania wychowawczego (wychowanie polega na przysposobieniu wychowanka do pełnoprawnego członkostwa w grupie społecznej).
Poprzez wychowanie rozumie się wszystkie rodzaje działań społecznych, które charakteryzują się następującymi właściwościami konstytutywnymi:
*Akomodacja - oznacza przystosowanie jednostek (bądź grup) do zastanych warunków i wymagań społecznych.*Aproksymacja - odzwierciedla się w przybliżaniu jednostkom ich możliwości oraz form zachowań, które przyjmują postać określonych powinności jakich powinien dopełniać członek danej społeczności => działania, w których widać zależność, czujemy się z tą grupą związani, grupa określa zakres praw i obowiązków.*Indoktrynacja - związana jest z systematycznym i zorganizowanym wpływem na poglądy i przekonania jednostek lub grupą => mamy do czynienia z organizowanym wpływem; działania, których celem jest wpływanie na jednostkę lub grupę.
Samowychowanie -człowiek sam sobie narzuca realizacje jakiś standardów bądź zadań.
rozumiane jest jako proces kierowania własnym rozwojem, może sprzyjać samorealizacji, a nawet prowadzić do takiego właśnie stanu psychicznego i fizycznego człowieka.. Samowychowanie jednak musi być związane z systemem pozytywnych wartości realizowanych przez ludzi w ich społecznym funkcjonowaniu.
Dynanizmy wych.: BIOS- pęd życiowy, całe wyposażenie biologiczne człowieka, które jest niezmienne. Bios jest opanowany przez stos. ETOS- otacza nas kultura, religia, obyczaje, tworzy warunki do rozwoju biosu, to co nas otacza, nie zawsze jest czymś pozytywnym. Jest korygowany przez AGOS.
AGOS- działanie wychowawcze: rodzice, opiekuni, nauczyciele, wszystkie te czyny korygowane są przez LOS. LOS- stała fizyczna z która człowiek się rodzi, czas historyczny w którym człowiek żyje i działa.
Źródła celów wychowania: H.Spencer- że cele wychowania wychodzą z teorii iż zadatki wrodzone przesądzały o fizyczności i stanie umysłowym jednostki. Rolą wychowania było usuwanie barier hamujących rozwój dziecka. W wychowaniu naturalnym nie stosowano żadnych metod i środków. S.Hessen- uważał, że cele wywodzą się ze świata wartości uniwersalnych, ich źródłem i środkami przekazu była kultura, dziecko wzrasta w świat wartości kultury. F.Znaniecki- uważał, że cele wychowania wywodzą się z analizy życia społecznego. Wychowanie jest przygotowaniem ludzi do życia w ściśle określonych warunkach, zmieniających się wraz z postępem ekonomicznym i politycznym. H.Muszyński- uważał, że cele wychowania powstają na gruncie panującej ideologii. Cele wychowania obmyślają politycy i ideolodzy, zaś wychowawcy realizują je w praktyce bez głębszej refleksji nad ich naturą i skutkiem. S.Kunowski- uważał, że cele wychowania wywodzą się z założeń religijnych. Cele wychowania zostały określone w dekalogu, a ich twórcą jest Bóg. Wychowanie jest wzrastaniem człowieka w wartości ofiarowane przez Boga.
CEL- teoria pola Kurta Lewina- punkt przestrzeni do którego zmierza człowiek na drodze jego realizacji (osiągnięcia). Można wyróżnić etapy pośrednie.
Kilka stanowisk rozumienia celu wychowania: •Postulowana zmiana w osobowości wychowanka, zamiar wychowawczy, struktura wychowawcy, •Wyrażanie celów poprzez nazywanie owych zamiarów, zmian, standardów wychowawczych np. wszechstronnie rozwinięta osobowość harmonijna, człowiek uspołeczniony, •Prezentowanie celów wychowania poprzez układ przymiotów człowieka np. uczciwy, odpowiedzialny, empatyczny itd.•Definiowanie celów poprzez nawiązywanie do koncepcji i ideologii pedagogicznej
Funkcje celów wychowania; - Cele stanowią punkt odniesienia do którego wszystko ma być przymierzone i według którego wszystko ma być - Mają znaczenie regulacyjne, stanowią gwarancję przeciw nadmiernemu rozbudowaniu środków.
- Organizują struktury szkolne programy, metody, kształcenie nauczycieli oraz badania naukowe.
- Wzmacniają to. co wyraźne, demaskują to, co ukryte.
- Nadają ludzki sens przekazywanej wiedzy i motywują tego kto podejmuje próbę zgłębienia. - Decydują o roli nauk współdziałających z pedagogiką, które powinny współprzyczynić się do wychowania człowieka, - Koordynują, integrują, mobilizują działania wychowawcze.
- Pełnią funkcje prospektywną a zatem inspirują do działania dziś
- Zapewniają trwanie wartości i wzmacniają ich istnienie
Rodzaje celów;
Cel ogólny- (dziedzina) stężenie wartości (tolerancja, dobro
Cel pośredni- adekwatne do wieku i właściwości psychofizyczne
Cele szczegółowe- rozpisanie celu pośredniego na wiele jednostek.
Ideał wychowania- pełen opis zintegrowanych cech człowieka wartościowanych z punktu widzenia bądź społeczeństwa lub jego odłamów i grup.
Muszyński twierdzi, ze ideał wychowania jest postulowanym kształtem dojrzałej osobowości.
Ideał ma określoną strukturę i jego elementami są zhierarchizowane cele wychowania. Jest to ujęcie deterministyczne, realizacja danego celu zbliża osobowość wychowanka do ideału.
Etapy zbliżania się do ideału:
Etap I . Redukcja ideału na cele nadrzędne: prawda, dobro, piękno tym wartością odpowiadają określone dziedziny wychowania.
-Wychowanie umysłowe- poszukiwanie prawdy o rzeczywistości
-Wychowanie moralne- zapoznanie się z dobrem i czynienie go
-Wychowanie estetyczne- tworzenie piękna i otaczanie się nim
Etap II. Cele etapowe- czyli określonego standardu rozwoju osobowości wyrażanego na podstawie kryterium wieku życia
Etap III. Cele operacyjne- cele realizowane na konkretnych zajęciach dydaktycznych i wychowawczych.
Teleologia wychowania- określa zasady stanowienia i współzależności ideału i celów wychowania. Ideał musi być spójny z celem wychowania
Aksjologia wychowania- zajmuje się analizą źródeł wartości w wychowaniu.
Ideał wychowania zmienia się wraz z przemianami ekonomicznymi. Ludzie mają różne ideały wychowania. Ludzie posiadają pewien obraz, wzór jak powinien zachowywać się człowiek w określonej sytuacji społecznej, wpływa na to wiedza nabyta w szkole, wiedza własna, środki masowego przekazu, religia, ideologia.
Kryteria skuteczności procesu wych.:m.psychologiczna= absolutna- to porównywanie zmian celowych ze zmianami które zaszły w osobowości wychowanka. pedagogiczna= prognostyczna- to porównanie odpowiedzialności modelu sytuacji wychowawczej. Faktycznie zorganizowanej i jej układu modelowego. Metoda ukierunkowana jest głównie na ocenę pracy nauczyciela realna= faktyczna- porównywanie doświadczeń rzeczywiście wyniesionych przez wychowanka z sytuacji wychowawczej bądź doświadczeniem istotnym, dla wywołania zmiany określonej projektem osobowości.
Etapy rozwoju dziecka (Debesse):"wiek dziecinnego pokoju" Dziecko od urodzenia do około 3 lat. Wiek, w którym na ogół dziecko pozostaje w rodzinnym środowisku, wśród najbliższych mu osób. W tym okresie zauważamy zmiany w rozwoju sensoryczno-motorycznym dziecka. Dziecko uczy się samodzielnego przemieszania się (pełzanie, raczkowanie, chodzenie, bieganie). Poznaje przestrzeń, w której się porusza oraz "bada" własne ciało. "wiek koziołka" Wiek przedszkolny (3-7 lat). Dziecko jest bardzo chłonne, chce poznawać świat na wszystkie możliwe sposoby (dotyka, wącha, smakuje). Stara się zaspakajać swoją ciekawość. Najwięcej czasu poświęca zabawie. W okresie tym następuje szybki rozwój psychiczny, emocjonalny i intelektualny dziecka, naśladuje ono pewne wzorce zachowania, sposób mówienia, reakcje na środowisko zewnętrzne. To pobudza wyobraźnię, a ta daje efekt tzw. fantazjowania. "wiek szkolny" Wiek szkolny (okres szkoły podstawowej i gimnazjum). Dziecko dojrzewa do możliwości logicznego myślenia, potrafi przyswajać więcej informacji i kojarzyć je. Szczególny nacisk kładzie się tu na ćwiczenia pamięci (zapamiętywanie). Największą i bardzo istotną rolę na tym etapie odgrywa konkurencja w grupie rówieśniczej, kształtują się cechy przywódcze. Współzawodnictwo staje się dominującą cechą tego okresu. "wiek niepokojów dojrzewania" Dojrzewanie potocznie kojarzy się z okresem buntu, dzieje się tak nie tylko pod wpływem hormonów, młody człowiek zaczyna bardziej interesować się sobą, a nie grupą rówieśniczą. Odkrywa swoje cechy osobowości, które usiłuje kształtować i rozwijać. Dużo emocji dostarcza kontakt z płcią przeciwną, życie uczuciowe, które często jest odzwierciedleniem wyobraźni jednostki. "wiek młodzieńczego entuzjazmu" Wiek szkoły średniej (16-20 lat). W okresie tym kształtują się lub rozszerzają zainteresowania, preferencje zawodowe, uświadamiają zdolności i predyspozycje. Beztroska i swoboda przechodzą w realne i rzeczywiste postrzeganie świata. Utrwalają się cechy osobowości. Wątpliwości i pytania wychodzą na pierwszy plan.
*Wg Debessego istotą wychowania jest dobór odpowiednich metod i technik do poszczególnych etapów. Tak aby w okresach: "wieku koziołka" i "wieku niepokojów dojrzewania" kształtować umiejętności indywidualne, a w etapach: "wieku szkolnego"
i "wieku młodzieńczego entuzjazmu", postawy obywatelskie (społeczne).
ROMANTYZM
• Romantycy utrzymują, że to co pochodzi od samego dziecka, jest najważniejszym aspektem rozwoju.
• Środowisko pedagogiczne powinno być dostatecznie przyzwalające, aby umożliwić rozwinięcie się wewnętrznego „dobra” (możliwości i zalet społecznych), a wewnętrzne „zło” wziąć pod kontrolę.
• Uczenie dziecka idei i nastawień innych ludzi poprzez rutynę i dryl może zakończyć się bezsensownym uczeniem się i stłumieniem wewnętrznych tendencji o pozytywnym znaczeniu.
• Podkreślają biologiczne metafory zdrowia i wzrostu, zrównując optymalny rozwój fizyczny z fizycznym zdrowiem i optymalny rozwój umysłowy ze zdrowiem psychicznym.
• Wczesne wychowanie powinno pozwolić dziecku przejść przez fazy rozwoju emocjonalnego, które nie mogą wyrażać się w domu, takie jak tworzenie związków społecznych z rówieśnikami i dorosłymi (nie rodzicami).
• Filozofia obejmowała nie tylko świadomość, że dziecko posiada wewnętrzne „ja”, lecz wartościowanie dzieciństwa, od którego można wyprowadzić pochodzenie „ja”.
• Opiekunowie młodzieży powinni przede wszystkim trzymać się natury i zapobiegać krzywdzie; powinni zasługiwać na dumny tytuł obrońców szczęścia i praw dzieci. Powinni czuć, że dzieciństwo nie jest zepsute, ale jest przeżuciem najdoskonalszej rzeczy na świecie, ponieważ pochodzi z ręki Boga. Powinni być przekonani, że nie ma na świecie niczego bardziej wartego miłości, szacunku i służby niż ciało i dusza wzrastającego dziecka.
TRANSMISJA KULTUROWA
• Podstawy ideologii osadzone są w klasycznej, akademickiej tradycji zachodniego wychowania.
• Zadaniem pedagogów jest przekazywanie teraźniejszej generacji zasobów wiedzy, norm i wartości zebranych w przeszłości.
• Praca wychowawcy to bezpośrednie nauczanie takich wiadomości i reguł.
• Pogląd, iż wychowanie składa się z przekazywania wiedzy, umiejętności, norm społecznych i moralnych danej kultury.
• Wychowanie jest transmisją zdobyczy kulturowych; wiedza i normy kulturowe mogą się gwałtowanie zmieniać lub tez mogą być statyczne.
• Szkoła transmisji skoncentrowana jest na społeczeństwie.
• Szkoła skupia się na konieczności uczenia się przez dyscyplinę wobec porządku społecznego.
• Transmisja kulturowa podkreśla to co wspólne, ustalone.
PROGRESYWIZM
• Jako ideologia wychowania utrzymuje, że wychowanie powinno podtrzymywać naturalne interakcje dziecka z rozwijającym je społeczeństwem lub środowiskiem.
• Definiują oni rozwój jako postęp poprzez niezmienne, uporządkowane stadia.
• Celem wychowawczym jest ewentualne osiągnięcie wyższego poziomu lub stadium rozwoju w życiu dorosłym, a nie jedynie zdrowe funkcjonowanie dziecka na obecnym poziomie.
• Dla progresywistów organizującą i rozwijającą siłą w doświadczeniu dziecka jest aktywne myślenie tego dziecka (myślenie jest stymulowane przez wątpliwości, przez konflikt poznawczy).
• Widza zdobywanie „wiedzy” jako aktywną zmianę we wzorach myślenia wywoływaną przez doświadczane sytuacje rozwiązywania problemów.
• Pedagog progresywny podkreśla podstawowe związki pomiędzy rozwojem poznawczym i moralnym: zakłada, że rozwój moralny nie jest czysto uczuciowy i rozwój poznawczy jest koniecznym, choć niewystarczającym warunkiem rozwoju moralnego.
• Wskazują, że rozwój moralny wyrasta z interakcji społecznych w sytuacjach konfliktu społecznego.
• Moralność jest sprawiedliwością, wzajemnością pomiędzy jednostką i innymi osobami w jej środowisku społecznym.
• Interakcja - wzajemne oddziaływanie, nowa jakość pomiędzy dzieckiem i środowiskiem.
Nagradzanie - nagradzanie jest metodą wychowawczą polegającą na tworzeniu atrakcyjnych dla jednostki zdarzeń (dostarczaniu nagród) w następstwie jej określonych czynności (jej przebiegu i wyników) po jakiej następują, ale do indywidualnych preferencji dziecka.
Warunki skuteczności metody nagradzania:
- Związane z nagrodą:
-Nagroda (wzmocnienie pozytywne) może być wprowadzeniem czynnika atrakcyjnego lub usunięciem czynnika awersyjnego
-Nagroda musi być to czynnik atrakcyjny dla osoby nagradzanej
-Nagroda jako zachęta działa poprzez podniesienie ogólnego poziomu pobudzenia organizmu (szybkość, koncentrację, siłę i pośrednio na tempo uczenia się danej czynności)
-Różnorodność stosowanych nagród
-Rodzaje stosowanych nagród - znaczenie nagród naturalnych
-Siła stosowanych nagród
- Związane z czynnością nagradzania:
-Związek czasowy między wzmocnioną czynnością a nagrodą
-Rozkład nagród:
- nagradzanie ciągłe (efekt - szybkie uczenie się danej czynności, ale brak odporności na wygaszanie)
- nagradzanie sekwencyjne (wolniejsze uczenie się czynności, zwiększenie odporności na wygaszanie, wykorzystanie frustracji związanej z brakiem nagrody)
-Relacja jaka pojawia się między osobą nagradzającą i nagradzaną (bliski związek emocjonalny, posiadanie autorytetu, zwiększa siłę stosowanego środka - nagrody)
-Przekazanie informacji (wiedzy) o wynikach działania wywiera pozytywny wpływ na sprawność kolejnych działań
Karanie- to każda działalność wychowawcza polegająca na tworzeniu awersyjnych dla wychowanka zdarzeń pozostających w czasowym związku z określonym zachowaniem się (awersyjne, czyli przykre sytuacje dla wychowanka, które związane są z jego nieodpowiednim zachowaniem, które nie jest akceptowane przez grupę lub wychowawcę, nie przestrzeganie pewnych norm i wartości).
Efektem karania może być eliminacja (zahamowanie) niepożądanej wychowawczo czynności lub wywołanie czynności pożądanej. (karanie często uznawane jest za mniej skuteczne w efektach długotrwałych)
Warunki skuteczności metody karania:
- Związane z karą:
-Wprowadzona kara musi być rzeczywiście przykra (awersja) dla dziecka,
-Siła kary musi być dostosowana do przewinienia, najlepsze efekty przynosi stosowanie najsłabszej kary, która w danej sytuacji przynosi spodziewany efekt (jako karę nie wymyślać dla dziecka czegoś co będzie wydarzeniem traumatycznym, czegoś co zapamięta do końca życia, tylko zacząć od najsłabszej kary, która przyniesie także spodziewany efekt - gdy zaczniemy od silnej kary i ona nie podziała to jest już mało kar, które mogłyby być silniejsze od tej poprzedniej, ale gdy wymierzymy karę słabszą, która nie zadziała to mamy jeszcze dużo kar w zapasie, które mogą przynieść pożądany efekt).
-Stosowanie zbyt silnych kar może doprowadzić do zablokowania całej grupy czynności (a nie tylko do zahamowania czynności niepożądanej)
-Różnorodność stosowania kar
- Związana z czynnością karania:
-Bezpośredni związek czasowy pomiędzy niepożądanym zachowaniem a zastosowaniem karania
-Konsekwencja w karaniu (jeżeli jesteśmy niekonsekwentni, regularnie nie stosujemy za coś kary, to pojawia się tendencja odwrotna - dziecko będzie specjalnie dalej się źle zachowywało z nadzieją, że nie zostanie ukarane)
-Stosowanie stopniowania siły kar przy każdym kolejnym niepożądanym zachowaniu
-Społeczny kontekst karania: właściwości osoby, która karę wymierza (im bliższe są relacje pomiędzy wychowawcą a wychowankiem tym większe jest prawdopodobieństwo otrzymania efektu pożądanego), wartość, w imię której kara jest wymierzona (norma, zasada, która została złamana).
-Metoda karania nie powinna być stosowana nagminnie
Modelowanie- modelowanie do kształtowanie zachowań wychowanków według określonego wzoru lub wzorca uznanego przez wychowawcę za pożądany ze względu na postulowany ideał i cele wychowania (Wzorzec - wskazanie fikcyjnej postaci - zaczynając od postaci mitycznych, a kończąc na bohaterach literatury współczesnej - nie mylić pozytywnych postaci z negatywnymi; nie mylić: ideału ze wzorem! Ideał - twór teoretyczny, pożądany z punktu widzenia określonej grupy społecznej; Wzór - konkretna osoba, która posiada szereg cech pożądanych przez wychowawców)
Mechanizm modelowania zasadza się na 2 typach zachowań:
1)imitacja (naśladownictwa) - jest to bezpośrednie naśladowanie określonego sposobu zachowania - możemy przez imitację uczyć się określonego sposobu zachowywania się , może być imitacja pojedyncza lub sekwencyjna,
2)identyfikacja - trzeba wskazać pewne wspólne cechy z grupą bądź osobą, którą naśladujemy.
Warunki skuteczności metody modelowania:
Właściwości modela: obiektywne i subiektywne
-obiektywne: związane z rodzajem postaci i „jej sposobem bycia w świecie”, osoba żyjąca (jest to wzór - a kiedy mamy do czynienia ze wzorem to siła oddziaływania jest zwykle większa, bardziej przekonywujące jest coś co możemy dostrzec, dotknąć, porozmawiać), bohater fikcyjny (tendencja do fantazjowania u dzieci - wychowawca powinien to wykorzystać, przełożyć życie fantastyczne na realne, pokazać granice pomiędzy tymi światami)
-subiektywne: ze względu na kategorię podobieństwa ( nie wskazujemy dzieciom osób, które są od nich dużo starsze, trzeba zwracać uwagę na to czy istnieją jakieś podobieństwa pomiędzy wzorem a wychowankiem), status (musi być równy, ewentualnie wyższy), kompetencji (im wyraźniej zarysowane są kompetencje wzoru tym łatwiej jest nam go przedstawić, ale kompetencje też nie mogą być zbyt wysokie, duże, gdyż wtedy istnieje zbyt duża przepaść pomiędzy umiejętnościami wychowanka a przedstawianego wzoru) i opiekuńczości.
Cechy modelowanej czynności:
Złożoność: im bardziej złożone percepcyjnie (zrozumienie połączenia kolejności działań) i motorycznie (związane z ruchem) czynności tym trudniej o naśladownictwo. => Lepiej jak pokazuje się dziecku pojedyncze czynności, żeby z czasem mogło opanować całą czynność. Jeśli dziecko jest małe to uczymy czynności pojedynczo, a jeśli chcemy nauczyć dziecko czynności sekwencyjnie to układamy jak najprostszy schemat, który dziecko jest w stanie zrozumieć, trzeba go w kółko powtarzać. Jeśli sekwencja działania zostanie zaburzona to nie uda się dojść do celu.
Interpretowalność: im trudniejsze do zrozumienia zdarzenie, wzór, zachowanie tym trudniej o jej naśladownictwo lub identyfikację. (to co próbujemy przedstawić dziecku musi być dla niego zrozumiałe, łatwiej jest wtedy, gdy dziecko już miało z czymś do czynienia wcześniej, zna podstawy; obok konkretnych wzorów trzeba podawać informacje, które pomogą zrozumieć dziecku dane wydarzenie - jeżeli jest to np. wzór z dawnych la
Metoda zadaniowa
Jej skuteczność zależy od rodzaju stawianych wychowankowi zadań do wykonania, ocenie ich wykonania i sensowności podejmowanego trudu fizycznego. Ważnym momentem jest adekwatność zadań do aktualnego stadium rozwoju fizycznego i psychicznego wychowanka. Celem tych działań jest przygotowanie dziecka do coraz pełniejszego uczestnictwa w życiu środowiska lokalnego. Muszą mieć swoje uzasadnienie związane z etapem rozwoju danej osoby, jak i rozwojem środowiska.
Metoda perswazji - polega na tłumaczeniu, objaśnianiu dziecku norm i zasad moralnych, błędów w jego postępowaniu. To przekonywanie dziecka do swojego stanowiska.
To takie przekonywanie kogoś do własnego stanowiska w ważnych sprawach. Wychowawca nawiązuje do dziecka lub wyrażonej przez kogoś opinii w jakieś sprawie. Objaśnia to, jak on sam by się zachował lub chciałby, aby tak się zachował. Skuteczne przekonywanie występuje gdy wychowawca wskazuje na ujemne i dodatnie strony ocenionego wydarzenia i daje mu szanse na obrony jego stanowiska w tej sprawie.
Formy wychowania - to celowo organizowane działania po to, aby wychowankowie przejawiali oczekiwaną przez wychowawców aktywność.
Kryteria wyodrębniania form wychowania:
•Pierwsze kryterium: stanowi przedmiot aktywności, dziedzina życia społecznego, w której uczestniczy wychowanek. Są to formy przez działalność wytwórczą(pracę): zabawa, sztuka, nauka, działalność usługowa i społeczna.
•Drugie kryterium: są to relacje, w jakie wchodzi wychowanek z innymi osobami. Ważny jest emocjonalny znak tych relacji: pozytywny, negatywny, obojętny oraz treści społecznej (typ więzi społecznej występuje pomiędzy uczestnikami sytuacji wychowawczej, np. działalność indywidualna, zespołowa, zbiorowa.
F.w.zabawę: Występuje wtedy, gdy wychowawca realizuje zamierzone przez siebie cele dydaktyczne i kształcące przez zabawę. Rozwija się wyobraźnia dziecka oraz wychowawca może kierować zainteresowaniami wychowanka, aby rozwinęły się w nim określone cechy osobowościowe. Uczy się współdziałania, rozwijają postawy przywódcze lub podporządkowania, wyzwalają pokłady energii w postaci aktywności fizycznej. Zabaw trwa tak długo jak chce tego wychowanek. działalność artystyczną: Dokonuje się w klasie na zajęciach pozalekcyjnych. Dziecko uczy się współdziałać społecznie, rozwija zdolności manualne, rozwija zdolności artystyczne, ekspresje twórczą. działalność naukową: Związana jest z kształceniem szkolnym uczniów. Wiedzy dostarcza im zdobyta wiedza, wyniki eksperymentów. Dąży do pozyskania większej wiedzy, rozwija cechy: cierpliwość, konsekwencja, planowanie działań, rozwija zdolności organizatorskie-poszukuje elementów do eksperymentów, przekonuje innych do słuszności obranej drogi, namawia do współpracy, rozwija umiejętność przekazywania wiedzy innym. działalność usługową: Rozwija cechy psychiczne dziecka, uczy się ono staranności w wykonywaniu działań, nabywa umiejętności radzenia sobie samemu np.: higiena ciała, ubieranie się, zachowywanie się przy stole. Czynności usługowe są ważnym czynnikiem w wychowaniu opiekuńczym. działalność społeczną: Podkreśla szczególną rolę wychowawczą różnych organizacji dziecięcych i młodzieżowych np.: harcerstwo, koła zainteresowań. Członkowie są poddawani wpływom społecznym, pełnią różne funkcje, wykonują działania. Wymusza to w nich określone formy zachowania, dostosowują się wymagań, akceptują przyjęte w nich normy i wartości społeczne, nabywają nowych kompetencji, wzrasta ich wrażliwość, są gotowi nieść pomoc innym. wytwórczość: Występuje, gdy wychowawca inicjuje proces produkcyjny prowadzący do wytworzenia nowego przedmiotu przez wychowanka. Wychowawca kontroluje poziom wykonania podstawowego zadania i służy pomocą przy trudnościach. działalność indywidualną: W działalności indywidualnej dziecko może liczyć tylko na siebie i na swoje zdolności poznawcze i manualne. Dzięki temu rozwijają się w nim takie cechy jak: cierpliwość, wytrwałość i dokładność. działalność zespołową: W działalności zespołowej dziecko musi dostosować się do ustalonego programu, respektować polecenia przywódcy grupy oraz wykonywać powierzone mu zadania. Rozwija się w nim lojalność, rzetelność, odpowiedzialność i uczciwość. działalność zbiorową: Występuje tu chaos, pewien brak koordynacji, nie występuje tu podział ról i zadań. Dlatego ta forma czasami powoduje negatywne skutki w osobowości wychowanka.
PROCES WYCH.:K. Sośnicki-ciąg skutków w osobowości wychowanka, subiektywne podejście zmian, które prowadzą do nowego stanu psychicznego i fizycznego człowieka
R. Wroczyński - proces wychowawczy to ciąg zadań podejmowanych przez wychowanków, działania są ukierunkowane i zaplanowane, mają wywołać zmiany w zachowaniu wychowanków, podejście obiektywistyczne
R. Miller - proces wychowania dokonuje się w dwóch poziomach. Pierwszy z nich wyznaczaj ą działania polityków, którzy nie tylko wskazuj ą kierunek rozwoju kraju i jego obywateli, ale także określaj ą zakres środków finansowych przeznaczonych na edukacje narodową, od ich decyzji zależy los wielu młodych. Drugi poziom- konkretne działania podejmowane przez wychowawców, przynoszą one określone skutki w osobowości dzieci i młodzieży danego społeczeństwa
Struktura procesu wychowania:
•Warstwa aksjologiczna (ideał wychowania i cele wychowania) - dział, który zajmuje się wartościami, odnosi się do świata wartości.
•Warstwa operacyjna (formy wychowania, metody wychowania i środki wychowania) - odnosi się do wykonawstwa.
Dziedziny wych: Definicja moralności jako zjawiska społecznego(M. Ossowska).
Moralność jest takim zjawiskiem, które trudno poddać naukowym systematyzacją. W etyce uważa się, że moralność to pewien zbiór norm postępowania obowiązujący w danej grupie społecznej. Wychowanie moralne-definicja M. Krawczyka.
Wychowanie moralne jest świadomym i planowo organizowanym oddziaływaniem wychowawczym, którego celem jest spowodowanie określonych przemian w psychice wychowanka. Skutkiem tego jest ukształtowanie oczekiwanych przez wychowawców postaw społeczno-moralnych(stosunek do innych osób, świata kultury, przyrody).
Struktura moralności.
1)Normy moralne- wskazują powinności jednych osób wobec drugich, całych grup lub świata natury) 2)Oceny moralne- dotyczą konkretnych czynów, ludzi, bądź całokształtu ich zachowania w środowisku, podlegają jej motywy i skutki działania 3)Wzory moralne- ideały stanowiące element poziomu rozwoju jakiejś cechy człowieka (wzory osobowe, postępowania) 4)Sankcje moralne- sposoby reagowania grupy społecznej na przekroczenie określonej normy. Jest pewien margines swobody zachowania, gdy się go przekroczy - kara (np. negatywna ocena zachowania, wykluczenie ze społeczeństwa)