LEKI STOSOWANE W CHOROBACH UKŁ. ODDECHOWEGO
Wyróżniamy tutaj
• LEKI WYKRZTUŚNE I SEKRETOLITYCZNE.
LEKI WYKRZTUŚNE:
O DZIAŁ. ODRUCHOWYM
DZIAŁAJĄCE BEZPOŚREDNIO NA GRUCZOŁY OSKRZELOWE
ZMIENIAJĄCE ODCZYN (pH) WYDZIELINY GRUCZOŁÓW OSKRZELOWYCH.
Leki wykrztuśne poprzez swój mechanizm drażniący pobudzają gruczoły oskrzelowe do wydzielania płynnej wydzieliny, którą łatwiej usunąć w odruchu kaszlowym niż lepką wydzielinę zapalną. Ze względu na ich słabe dział, są stos. w mieszankach, które zawierają leki z różnych grup, w skład niektórych mieszanek wchodzi efedryna i wówczas ich skuteczność w dużej mierze wynika z jej działania. Efedryna jako sympatykomimetyk zmniejsza przekrwienie błony śluzowej, rozkurcza mięśnie gładkie oskrzeli, a działając na o.u.n. poprawia samopoczucie chorego. O obecności efedryny w preparatach wykrztuśnych należy pamiętać zwłaszcza u ludzi z chorobami serca, gdyż może dojść do zaburzeń rytmu serca.
1. L. WYKRZTUŚNE O DZIAŁ. ODRUCHOWYM:
Leki tej grupy po podaniu doustnym drażnią błonę śluzową żołądka, wywołując na drodze odruchowej wzrost wydzielania wodnistego śluzu przez gruczoły oskrzelowe. Środki te nie powinny być stosowane u chorych z współistniejącą chorobą wrzodową, gdyż mogą wywołać dolegliwości bólowe.
Korzeń wymiotnicy
Saponiny (lukrecja, korzeń pierwiosnka)
Benzoesan sodowy - drażni także bł. śluz. żołądka i odruchowo powoduje wzrost wydzielania gruczołów oskrzelowych. Związek ten ma też słabe dział, antyseptyczne i z tego powodu używany jest do konserwacji produktów spożywczych, gł. soków.
2. L. WYKRZ. DZIAŁAJĄCE BEZPOŚR. NA GRUCZOŁY OSKRZELOWE:
Leki te po podaniu doustnym wydzielają się przez gruczoły oskrzelowe pobudzając je do zwiększonego wydzielania płynnego śluzu, a także drażnią błonę śluz. dróg oddechowych, co dodatkowo zwiększa wydzielanie śluzu. Zwiększenie ilości płynnej wydzieliny ułatwia jej przesuwanie w świetle oskrzeli i ułatwia wykrztuszanie zwłaszcza po wykonaniu oklepywania chorego.
• Jodek potasowy, który po podaniu doustnym oprócz bezpośredniego dział, na gruczoły oskrzelowe wykazuje dział, odruchowe do emetyny. Przy jego dużej skuteczności ma też dział, niepożądane:
bolesny obrzęk ślinianek
wycieki z nosa
zaburz, żołądkowo-jelitowe
objawy uczuleniowe, najczęściej wypryski skórne
zmniejsza czynność tarczycy
Nie wolno go stosować u chorych z gruźlicą, gdyż wywołuje zaostrzenie procesu chorobowego oraz przed badaniem laboratoryjnym tarczycy. Związki jodu są stos. także w postaci inhalacji jodowych i solankowo - jodowych w przewlekłych chorobach dróg oddech, oraz w r-rach wodnych od 3-5%.
• Zw. kreozotu - ma on podwójny mechanizm dział, wykrztuśnego, po podaniu doustnym drażni błonę śluz. żołądka i odruchowo zwiększa wydzielanie gruczołów dróg oddechowych. Po wchłonięciu wydziela się do światła oskrzeli i tam drażniąc bł. śluz., także pobudza wydzielanie gruczołów oskrzelowych. Kreozot wykazuje dużą skuteczność wykrztuśną i słabe dział, odkażające. Polecany jest w ostrych stanach zapalnych oskrzeli. Jedynym ograniczeniem jego stosowania jest niezbyt dobry smak syropów zawierających zw. kreozotu, np. gwajazyl.
• Olejki eter. - są związkami aromat., zawierają tereny. Po podaniu doustnym są częściowo wydalane przez drogi oddechowe. Drażnią błonę śluzową oskrzeli, zwiększając wydzielanie bardziej płynnej wydzieliny łatwiejszej do wyksztuszenia. Mają także słabe dział, odkażające i odwadniające. Stosowane są w postaci syropów, cukierków, pastylek, jednak najskuteczniejsze są w postaci inhalacji.
- olejek sosnowy, eukaliptusowy, tymiankowy, miętowy, terpentynowy.
3. L. WYKRZTUŚNE ZMIENIAJĄCE ODCZYN WYDZIELINY GRUCZ. OSKRZELOWYCH:
Zmiana pH wydzieliny grucz. oskrzelowych powoduje upłynnienie tej wydzieliny i łatwość wykrztuszania.
Wodorowęglan sodowy -powoduje po podaniu doustnym alkalizację wydzieliny oskrzeli (także alkalizuje mocz i sok żołądkowy). Występuje w naturalnych i sztucznych wodach mineralnych.
Chlorek amonowy - po pod. Doustnym wchłania się szybko i powoduje zakwaszenie. Wydala się przez gruczoły oskrzelowe, upłynnia wydzielinę poprzez zakwaszenie i pobudza ośr. oddechowy.
Obie subst. są stos. w postaci mieszanek z innymi lekami.
LEKI SEKRETOLITYCZNE:
1) MUKOLITYCZNE
2) DETERGENTY
Leki sekretolityczne upłynniają wydzielinę oskrzeli podobnie jak leki wykrztuśne, ale nie poprzez zwiększenie ilości płynnej wydzieliny (zwiększenie zawartości wody) ale poprzez zmianę jej składu.
Leki mukolityczne obecnie ze względu na swą większą skuteczność i nieznaczne dział, niepożądane mają większe zastosowanie niż leki wykrztuśne.
Mech ich dział, polega na zmniejszeniu zawartości mukoprotein w wydzielinie dróg oddechowych, a mech dział. detergentów polega na zwiększeniu napięcia powierzchniowego w pęcherzykach płucnych.
Do detergentów należy SURFAKTANT - to subst. powierzchniowo - czynna zawierająca naturalne lipidy i białka wytwarzana w drogach oddechowych. Jego obecność jest niezbędna do utrzymania stabilności pęcherzyków płucnych oraz zapewnienia prawidłowej ich wentylacji. Niedobór surfaktantu jest czynnikiem patogennym wielu chorób płuc w okresie noworodkowym. Jest stosowany profilaktycznie bezpośrednio po porodzie u noworodków niedojrzałych, w których stwierdza się duże prawdopodobieństwo rozwoju zespołu zaburzeń oddychania, podaje się go bezpośrednio do dróg oddechowych przez rurkę inkubacyjną w powolnym wlewie kroplowym. Może być podawany łącznie z ambroksolem. Prep. Beraktant.
Leki mukolityczne wykazująnajsilniejsze dział, przy stosowaniu miejscowym do drzewa oskrzelowego lub pozajelitowo a ich skuteczność zależy od dawki leku i podaży wody.
1. poch. cysteiny: acetylocysteina ( ACC) i karbocysteina (Mukolina).
Leki te zmniejszają lepkość wydzieliny dróg oddechowych poprzez
rozrywanie wiązań dwusiarczkowych w polipeptydach śluzu.
WSKAZANIA: drogą inhalacyjną - stany chorobowe z obecnością wydzieliny
o dużej lepkości.
D.N.: - nieprzyjemny smak (zaleca się płukanie jamy ustnej po inhalacji)
podrażnienie błony śluzowej nosa, gardła
nudności i wymioty
Leki te szybko wchłaniają się z pp. a ich max stężenie w surowicy krwi jest po 2-3 h od ich podania, max stęż. w tkance płucnej jest po 5h, dlatego też tych leków nie należy podawać wieczorem.
2. mesna - ma dział, podobne j/w, ale mniej działań niepożądanych.
Podawana miejscowo w postaci aerozolu za pomocą inhalatora lub
bezpośrednio we wlewce. Nie należy podawać jej równocześnie z
antybiotykami aminoglikozydowymi, gdyż osłabia ich dział, p/bakteryjne.
3 bromheksyna - ma złożony mech. dział.: działa wykrztuśnie w mechanizmie odruchowym i poprzez dział, bezpośrednie na gruczoły oskrzelowe. Wykazuje dział, mukolityczne, zmniejszając zawartość
mukopolisacharydów i albumin w śluzie oraz zwiększa wytwarzanie substancji powierzchniowo-czynnej (surfaktant).
4. ambroksol - jest czynnym metabolitem bromheksyny, działającym silniej niż związek macierzysty, ale tak samo ma podwójny mech. działania.
LEKI P/KASZLOWE
o działaniu ośrodkowym
o działaniu obwodowym
Kaszel jest złożonym odruchem obronnym mającym na celu usunięcie ciała obcego lub zalegającej wydzieliny z dróg oddech. Leki p/kaszlowe hamują odruch kaszlu, ale nie likwidującego przyczyny - np. stanu zapalnego. W obecnej zapalnej wydzielinie w drogach oddechowych zahamowanie kaszlu może spowodować przejście zapalenia na tkankę płucną. W tej sytuacji jedyne racjonalne postępowanie to podanie środków wykrztuśnych lub sekretolitycznych, a nie p/kaszlowych. Oczyszczenie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny i dostateczne ich nawilżenie znosi kaszel, dlatego też zabiegi tj. oklepywanie, przewracanie na boki i odpowiednie ułożenie zwłaszcza maluchów i ludzi w podeszłym wieku z chorobami zapal. dr. oddechowych, mają ogromne znaczenie w terapii. Kaszel może być szkodliwy ze względu na ogólny stan chorego, np. po operacji w obrębie klatki piersiowej, po zranieniu płuc i opłucnej, a także towarzyszy zawsze nowotworom i gruźlicy płuc. Ze względu na te sytuacje jest on niepożądany, grozi niebezpiecznym krwotokiem i musi być hamowany. Kaszel jest także jednym z gł. objaw, astmy, mogącym występować sam, bez objawów duszności, ale wówczas jest leczony lekami p/astmatycznymi, a nie p/kaszlowymi.
LEKI P/KASZLOWE O DZIAŁANIU OŚRODKOWYM;
Leki z tej grupy działają hamująco na ośrodek kaszlu, który jest związany z ośrodkiem oddechowym, znajdującym się w rdzeniu przedłużonym, a więc hamują one ośr. oddechowy w stopniu zależnym od dawki leku. Leki z tej grupy charakteryzują się ogromną skutecznością, a najsilniej hamującymi odruch kaszlu są opioidy. Przy ich stos. niebezpieczeństwo wywołania zależności jest różne i zależy od leku, dawki i czasu stosowania. Nieopioidowe leki p/kaszlowe o działaniu ośrodkowym są znacznie mniej skuteczne, ale wykazują mniej dział, niepożądanych.
MORFINA - może być stosowana wyłącznie w sytuacji zagrażaj, życiu np. zranienie klatki piersiowej lub zagrażający krwotok z płuc. Zaletą morfiny w takiej sytuacji jest nie tylko dział, p/kaszlowe, p/ bólowe ale też silne dział, uspokajające.
KODEINA - ma słabsze dział, od morfiny p/bólowe, hamujące ośrodek oddechowy i uzależniające.
Jej D.N: zaparcia, nudności, wymioty, zmniejszenie częstości oddechu, senność, zawroty głowy. Jest często składnikiem prep. złożonych, gdzie oprócz niej dodatkowo jest lek p/bólowy i p/gorączkowy i wówczas taki prep. stosowany jest jako lek p/bólowy, a zawartość kodeiny wynosi ok. 8mg.
DEKSTROMETARFAN - nie wykazuje dział, p/bólowego, nie wywołuje uzależnienia, nie hamuje ośrodka oddechowego, może on uwalniać histaminę. Wchodzi w skład prep. złożonych podawanych w infekcjach dr. oddech. Prep. Acodin, Gripex.
OKSELADYNA - pr. Oxeladin, jest nieopioidowym 1. p/kaszlowym o słabszym dział, niż opioidy. Ma też słabe dział, wykrztuśne, nie hamuje ośrodka oddechowego i nie wywołuje zależności.
PENTOKSYWERYNA - pr. Toklase, oprócz dział, p/kaszlowego, wykazuje dział, miejscowo znieczulające i cholinolityczne. Dział, p/kaszlowe pojawia się po 30 min. od podania i utrzymuje się do ok. l,5h.
LEKI P/KASZLOWE O DZIAŁ. OBWODOWYM;
BENZONATAT - pr. Tessalon, wpływa na zakończenia czuciowe, wykazuje dział, miejscowo znieczulające. Dział, p/kaszlowe pojawia się po ok. 30 min od podania i utrzymuje się do 8h.
D.N: zaparcia, z powodu zahamowania perystaltyki jelit, skórne odczyny alergiczne. Zastosowanie wyłącznie w anestezjologii w premedykacji.
r r
ŚLUZY ROŚLINNE - np. korzeń prawoślazu, liść podbiału, kwiat dziewanny, malwy; ich dział, p/kaszlowe polega na dział, osłaniającym błony śluz. Stosowane doustnie łagodzą uczucie dyskomfortu (drapanie, pieczenie w obrębie gardła), działanie osłaniające na błonę śluz. żołądka. Ich skuteczność oceniana jest w granicach placebo. Stosowana w mieszankach, lub jako dodatek do syropów.
LEKI P/ASTMATYCZNE
1. L. ROZKURCZAJĄCE MIĘŚNIE GŁADKIE
OSKRZELI:
1. pobudzające receptory β-adrenergiczne
l. cholinolityczne
metyloksantyny
2. L. ZAPOBIEGAJĄCE REAKCJI ALERGICZNEJ I
HAMUJĄCE ALERGICZNE ZAPALENIE:
a) kromony
glikokortykosteroidy
L p/leukotrienowe
INNE LEKI WSPOMAGAJĄCE W LECZ. STANÓW SKURCZOWYCH OSKRZELI.
POSTĘPOWANIE W UTRZYMUJĄCYM SIĘ OSTRYM NAPADZIE DUSZNOŚCI I W STANIE ASTMATYCZNYM.
Astmę oskrzelową charakteryzuje nagłe zwężenie dróg oddechowych, czego przyczyną jest skurcz mięśni gładkich oskrzeli, do których dołącza się nadmierną ilość wydzieliny i obrzęk błony śluzowej. Charakterystyczną cechą tych stanów patologicznych jest zwiększona reaktywność oskrzeli, objawiająca się skłonnością do skurczu pod wpływem różnych bodźców, np. alergenów wziewnych lub pokarmowych, czynników fiz. np. zimno, zakażeń głównie wirusowych oraz czynników psychicznych. Obecnie astma uważana jest jako choroba zapalna, która nawet w okresie bezobjawowym choroby w błonie śluz. dróg oddech, uwidacznia zmiany patologiczne charakterystyczne dla stanu alergicznego zapalenia w postaci nacieków komórek zapalnych. Leczenie astmy jest lecz. wielokierunkowym uwzględniającym farmakoterapię , swoistą immunoterapię (odczulanie), zmianę środowiska oraz oddziaływanie psychoterapeutyczne. Cele leczenia astmy:
Opanowanie objawów choroby
Zapobieganie zaostrzeniom
Utrzymanie wydolności układu oddechowego na poziomie zbliżonym do prawidłowego
Utrzymanie pełnej aktywności życiowej - w tym tolerancji na wysiłek fiz.
Unikanie skutków niepożądanych działań leków stos. w terapii astmy
Niedopuszczenie do rozwoju nieodwracalnego zwężenia oskrzeli
Zapobieganie nagłym zgonom z powodu astmy
LEKI POBUDZ, RECEPT, β-ADRENERGICZNE
Różnią się między sobą wybiórczością w stosunku do receptorów (3 początkiem i czasem działania oraz stopniem nasilenia dział, niepożądanych. Dzielimy je:
Pobudzające recept, p i a np. epinefryna czy efedryna
Pobudź, recept. (β2 i β2 (nieselektywne) np. izoprenalina
• Pobudź, tylko recept. (β2 (selektywne) np. terbutalina, salbutamol. Należy pamiętać, że różnice pomiędzy selektywnymi i nieselektywnymi β-adrenomimetykami dotyczą gł. ich działań niepożądanych. Obecnie w lecz. astmy stosowane są głównie selektywne (β2 - adrenomimetyki, które w dawkach terapeutycznych w zasadzie nie wykazują działania pobudzającego na serce.
SALMETEROL - lek o przedłużonym działaniu, posiada zdolność wielokrotnego odwracalnego pobudzania receptora β2 a jego mech. dział, umożliwia długie działanie rozkurczające oskrzela i ogranicza możliwość szybkiego r-ju tolerancji charakterystycznej dla β-adrenomimetyków krótkodziałających. Jego działanie występuje po 30-60min. po podaniu drogą wziewną, pozostaje b. długo w tkance płucnej i w b.małych ilościach przechodzi do krwi. Prep. Serevent.
BAMBUTEROL - prep. Bambec, to prekursor terbutaliny podawany doustnie, a w tkance płucnej osiąga duże stężenie razem ze swoimi metabolitami. Czas dział. 13-17h.
FORMOTEROL - prep. Foradil, jest środkiem pośrednim między grupą krótko-i długodziałającąp-adrenomimetyków. Stosowany jest w terapii zapobiegawczej drogą inhalacyjną, ale może też zostać użyty do przerywania napadów duszności lub do stosowania przed wysiłkiem, który może ją wywołać. β-adrenomimetyki podawane są w każdej fazie zaawansowania astmy oskrzelowej: w astmie epizodycznej, lekkiej, umiarkowanej i o ciężkim przebiegu. Leki te mogą być podawane drogą dożylną, domięśniową, podskórnie, wziewnie i doustnie. Najbardziej zaś skutecznym i polecanym sposobem podawania jest droga wziewna.
Obecnie najczęściej podawane są indywidualne inhalatory ciśnieniowe, lecz przy takim sposobie wziewania leku tylko ok. 20% dochodzi do płuc, zaś pozostała część pozostaje w górnych drogach oddechowych i jest połykana. Dzieci i osoby w podeszłym wieku mają duże trudności ze zgraniem wykonania wdechu i ruchu uwalniającego. Oprócz indywidualnych inhal. ciśnieniowych do leczenia zostały wprowadzone prep. aerozolowe metodą przez dodatkowy przedłużacz i komorę inhalacyjną, co zwiększa efektywność podawanych leków, umożliwia stosowanie tej drogi nawet u dzieci poniżej l r.ż. Zaletą tych urządzeń jest możliwość pobierania leku w postaci aerozolu przez kolejne spokojne wdechy oraz co ważne - został ograniczony drażniący wpływ aerozolu uderzającego z dużą szybkością w tylną ścianę gardła co często wywołuje kaszel i odruchowy skurcz oskrzeli.
W leczeniu astmy stos. jest także podawanie leków do drzewa oskrzelowego w postaci proszków, które podawane są za pomocą specjalnych urządzeń zaopatrzonych w wiatraczki rozpylające. Chory za pośrednictwem własnego wdechu uwalnia tę dawkę leku.
Dożylne stos. β-adrenomimetyków zarezerwowane jest dla stanów zagrożenia życia, gdyż może wystąpić groźna reakcja ze strony serca. Dlatego też w tej postaci podawane są w b. ciężkiej nagłej duszności z objawami częstego i płytkiego oddechu przy braku skuteczności stosowania leków w nebulizacji.
β-ademomimetyki podawane doustnie w formie tabl. lub syropów swe działanie wywierają powoli, a ich max efekt występuje po ok. 2-4h. Wywierają b. dużo działań niepożądanych i nie powinny być stosowane w leczeniu astmy. D.N.:
niebezpieczne powikłania ze strony serca występują najczęściej przy skojarzonej terapii (3-adrenomimetyków z teofilina stosowanych dożylnie lub odoskrzelowo, należy pamiętać o kontroli stężenia potasu w surowicy krwi, u chorych z ciężką astmą stale przyjmujących leki rozkurczowe i glikokortykosteroidy. Leki te mogą zmniejszyć stężenie potasu, czyli doprowadzić do wystąpienia zaburzeń rytmu serca.
Drżenia mięśniowe, które są wynikiem pobudzenia receptorów {32 w mięśniach szkieletowych.
U ludzi w wieku podeszłym mogą spowodować zatrzymanie moczu i objawy pobudzenia o.u.n. (np. uczucie niepokoju)
U chorych na cukrzycę duże dawki β-adrenomimetyków mogą wywołać duży wzrost stężenia glukozy w surowicy krwi
Długotrwałe systematyczne podawanie krótkodziałających β-adrenomimetyków doprowadza do rozwoju tolerancji na te leki oraz do wzrostu nadreaktywności oskrzeli co może doprowadzić do groźnego dla życia powikłania, tzw. stanu astmatycznego. Dlatego w terapii astmy powinno się stosować β-adrenomimetyki krótkodziałające tylko w czasie napadu ostrej duszności. Każdy chory powinien nosić przy sobie lek z tej grupy w postaci wziewnej.
LEKI CHOLINOLITYCZNE
Klasyczne leki cholinolityczne jak atropina nie są stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej, gdyż zagęszczają wydzielinę oskrzelową co prowadzi do zatkania oskrzelików i wystąpienia ognisk niedodmy. Z grupy leków blokujących receptory muskarynowe w leczeniu stanów skurczowych oskrzeli jest stosowany tylko bromek ipratropium - prep. Atrovent, Berodual. Działa na różne typy receptorów muskarynowych, w odróżnieniu od atropiny nie zwiększa lepkości śluzu i nie hamuje jego transportu w oskrzelach. Jego działanie po podaniu wziewnym rozpoczyna się w ciągu ok.6 min, max efekt do 30min. i swe działanie utrzymuje do 7h.
D.N.: może wywołać paradoksalny skurcz oskrzeli, a przy dłuższym stosowaniu wywołuje suchość w ustach i kaszel. Lek ten jest stos. jako lek wspomagający, podawany łącznie z β- mimetykami w leczeniu nagłego napadu duszności oraz jako lek dodatkowo w duszności nocnej.
METYLOKSANTYNY
To naturalne alkaloidy metyloksantynowe występujące w kawie , herbacie, w kakao (jest to kofeina, teofilina, teobromina). Działają one rozkurczająco na mięśnie gładkie, są zaliczane do grupy spazmolityków bezpośrednich. Ich dział, obejmuje mięśnie oskrzeli naczyń krwionośnych i pp. Z naturalnych metyloksantyn znalazła zastosowanie w leczeniu astmy teofilina. Zwiększa drożność dróg oddechowych poprzez: rozkurcz mięśni oskrzeli, pobudzenie ośrodka oddechowego i zwiększenie jego wrażliwości na CO2, zwiększa skuteczność pracy mięśni oddechowych głównie przepony, zmniejsza
przepuszczalność naczyń włosowatych. Sposób podawania teofiliny zależy od stanu chorego, chorego stanach nagłych najlepiej podaje się ją dożylnie najczęściej we wlewie kroplowym. Może być podawana doustnie w postaci preparatów o przedłużonym działaniu.
D.N.: głównie dotyczy układu sercowo-naczyniowego, o.u.n. i pp. Powoduje zwiększoną pracę serca, większe zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen, stosowana w dużych dawkach zmniejsza przepływ mózgowy, powoduje bóle i zawroty głowy, u dzieci dochodzi do pobudzenia psychoruchowego i bezsenności. Powoduje wzrost kwaśności soku żołądkowego, nasila dolegliwości bólowe u chorych na chorobę wrzodową może występować zgaga, pieczenie za mostkiem, nudności, wymioty, przyspiesza perystaltykę jelit, wywołując biegunki, może wywołać stany gorączkowe, a po jej przedawkowaniu pojawia się krwiomocz i białkomocz. Prep. Afonilum, Amofilina - jest połączeniem teofiliny z etylenodiamina
KROMONY
Kromoglikandisodowy - prep. Intal, Cropoz, Cromogen Lek ten powinien być podawany przed zetknięciem się z czynnikami wywołującymi objawy duszności, objawy prewencyjne. Takie stosowanie jest łatwe, gdy objawy duszności związane są z okresowo występującymi alergiami. Lek jest nieskuteczny w czasie napadu duszności, a nawet może go nasilić. Jego ochronne działanie występuje tylko w okresie stosowania i ustępuje zaraz po odstawieniu. Skuteczność jego nie jest duża, można go stosować b. długo. Nedokromil - prep. Tilade; to poch. Kromoglikanu o podobnym mech. dział, ale bardziej skuteczny.
Ketotifen - prep. Ketof, jest to lek podawany doustnie, często stosowany w terapii astmy u małych dzieci. Jego dział, występuje z opóźnieniem i uwidacznia się po od 4-6tyg. podawania doustnego. D.N.: senność, znużenie, zahamowanie psychoruchowe, przyrost masy ciała, suchość w jamie ustnej, zaburzenia ze str. pp, zawroty głowy. Nie wolno podawać go z innymi lekami p/histaminowymi H1 i z lekami nasennymi.
GLIKOKORTYKOSTEROIDY
Stanowią najbardziej aktywna grupę leków o bardzo dużej skuteczności, zmniejszając napływ komórek zapalnych do dróg oddechowych, powodują: odbudowę prawidłowego nabłonka błony śluzowej, zmniejszają procesy wytwórcze, hamują przepuszczalność naczyń, zmniejszając obrzęk błony śluzowej, zmniejszają też wydzielanie śluzu, hamują rozwój alergicznego zapalenia oraz nadreaktywność oskrzeli. Wykazują szereg działań niepożądanych.
Glikokortykosteroidy podawane miejscowo do drzewa oskrzelowego są
stosowane w postaci wziewnej, gł. przedstawiciel to:
BUDESONID - prep. Pulmicort, który pojawia się w surowicy krwi po 15-45 min., a max stężenie osiąga po godzinie.
BEKLOMETAZON - prep. Beclocort FLUTIKAZON - prep. Flixotide
- są one podawane we wszystkich stanach klinicznych astmy z wyj. astmy epizodycznej.
W astmie łagodnej, głównie u dzieci, lekami prewencyjnymi są kromony a glikokortykosteroidy podawane są jedynie w okresach krótkotrwałych zaostrzeń choroby. W astmie ciężkiej u osób stosujących glikokortykosteroidy doustnie podanie prep. drogą wziewną zawsze redukuje konieczną dawkę leku doustnego. Podstawowa zasada stos. wziewnych preparatów to dążenie do podawania jak najmniejszej dawki leku pozwalającej na skuteczną kontrolę przebiegu choroby, a dawki są ustalane indywidualnie.
D.N.: zakażenia grzybicze jamy ustnej i zatok przynosowych, chrypka, kaszel, miejscowe działanie uszkadzające błonę śluzową (suchość, krwawienia), alergia kontaktowa i zaburzenia metabolizmu kości i wzrostu u dzieci.
Glikokortykosteroidy podawane doustnie w astmie oskrzelowej są obecnie
ograniczone jedynie do ciężkich postaci astmy, zawsze łącznie z
glikokortykosteroidami wziewnymi. Stosowane są także doustnie w okresach
zaostrzeń ale tylko przez kilka dni. Ich pełny efekt kliniczny ujawnia się po
kilkunastu godzinach od podania.
Glikokort. podawane pozajelitowo to np. półbursztynian hydrokortyzonu, ale lek ten może wywołać groźne dla życia nasilenie duszności u chorych z tzw. astmą aspirynową, jest to spowodowane ze względu na obecność półbursztynianu.
LEKI P/LEUKOTRIENOWE
ZAFIRLUKAST - pr. Accolate MONTELUKAST - pr. Singulair
Leki te podawane są doustnie, wchłaniają się szybko z pp, max ich stężenie od 2-3h, wprowadzone do lecznictwa są od niedawna.
We wszystkich stanach skurczowych oskrzeli nie należy dopuszczać do zalegania wydzieliny w drzewie oskrzelowym, a więc pomocne jest stosowanie okresowo leków mukolitycznych. Chorzy z astmą powinni przyjmować większą ilość płynów głównie w postaci niegazowanych wód mineralnych. Stosowanie gimnastyki oddechowej i właściwego ułożenia chorego pozwala na usunięcie wydzieliny z oskrzeli. W astmie atopowej z objawami alergicznymi, np. katar sienny, stos. się leki p/histaminowe I generacji, np. cetiryzynę lub loratadynę, chorzy na astmę w przypadku zakażeń dróg oddechowych wymagają zawsze intensywnego leczenia, w tym zwiększenia dawek lub podania leków hamujących zapalenie alergiczne, np. kromony lub glikokortykosteroidy, oraz antybiotyki najczęściej z grupy makrolidów, cefalosporyn lub penicylin.
Utrzymujący się ostry napad duszności wymaga intensywnego postęp, leczniczego, gdyż opóźnienie leczenia lub niewłaściwe leczenie zagraża życiu. Stan astmatyczny to b. Ciężkie rozlane zwężenie oskrzeli, a jego leczenie prowadzone jest na OIOM. Bardzo ważne jest jak najszybsze ustalenie dotychczasowego leczenia, gdyż w takiej sytuacji pacjenci sami już przyjęli dostępne w domu leki rozkurczowe
Intensywne leczenie duszności wymaga:
podania glikokortykosteroidów dożylnie
podania (3-adrenomimetyków w postaci wlewów dożylnych lub w postaci nebulizacji
- podanie teofiliny w postaci wlewu dożylnego
podanie bromku ipratropium w postaci nebulizacji
nawodnienie i leki mukolityczne podawane pozajelitowo
podawanie potasu
antybiotyki jako zapobiegające zakażeniom bakteryjnym
tlen