INSTRUKCJA PRZEPROWADZANIA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

I. Postanowienia ogólne.

1. Podstawa prawna.

Ocenę ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy regulują następujące przepisy:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 98r. Nr 21, poz.94, z późn. zm.)

2. Rozp. Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 03r. Nr 169, poz. 1650, z późn. zm.)

3. Polska Norma „System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego” (PN-N-18002: 2000)

4. Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. - Prawo budowlane (t.j. z 03r. Nr 207, poz.2016, z późn. zm.)

5. Rozp. Ministra Zdrowia i Opieki społecznej z dnia 20 grudnia 2002r. zmieniające rozporządzenie w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 03r. Nr 21, poz. 180)

6. Rozp. Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998r. w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. Nr 115, poz. 744, z późn. zm.)

7. Rozp. Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz.U. Nr 132, poz. 115)

8. Rozp. Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 stycznia 2003r.zmieniajace rozporządzenie w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. Nr 36, poz. 314)

9. Ustawy z dnia 11 stycznia 2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. Nr 11, poz. 84, z późn. zm.)

10. Rozp. Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 3 lipca 2002r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz.U. Nr 140, poz. 1171)

11. Rozp. Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 2 września 2003r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz.U. Nr 171, poz. 1666)

12. Rozp. Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 2 września 2003r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 173, poz. 1679)

13. Rozp. Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz.U. Nr 199, poz. 1948)

14. Zarządzenie Nr 53/02/03 Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 16 czerwca 2003r. w sprawie obowiązku posiadania wykazu substancji i preparatów niebezpiecznych oraz kart charakterystyki substancji i preparatów niebezpiecznych przechowywanych w jednostkach Politechniki Śląskiej

2. Podstawowe pojęcia i definicje.

Stanowisko pracy - przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę (np.: laboratorium chemiczne, sala wykładowa/ćwiczeniowa, pokój pracy, sekretariat, pokój biurowy itp.)

Miejsce pracy - miejsce wyznaczone przez pracodawcę, do którego pracownik ma dostęp w związku z wykonywaniem pracy

Awaria - zdarzenie powstałe w wyniku niekontrolowanego rozwoju sytuacji w czasie eksploatacji materiałów, urządzeń lub instalacji, prowadzące do powstania natychmiast lub z opóźnieniem, na terenie organizacji lub poza jej terenem, poważnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i/lub środowiska, takie jak: duża emisja substancji szkodliwych lub niebezpiecznych, pożar, wybuch itp.

Narażenie - ekspozycja, podleganie oddziaływaniu czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych związanych z wykonywaniem pracy.

Ryzyko - kombinacja częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia wywołującego zagrożenie i konsekwencji z tym zdarzeniem.

Ocena ryzyka - proces analizowania ryzyka i wyznaczania dopuszczalności ryzyka.

Ryzyko zawodowe - prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Środki ochrony - środki ochrony zbiorowej, środki ochrony indywidualnej lub inne środki (techniczne lub organizacyjne) stosowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego.

Zagrożenie - stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę.

3. Podstawowe cele oceny ryzyka zawodowego.

Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego ma na celu:

• sprawdzenie, czy występujące na stanowiskach pracy zagrożenia zostały zidentyfikowane i czy znane jest związane z nim ryzyko zawodowe,

• likwidację zagrożeń lub zmniejszenia ich skutków,

• wykazanie pracodawcy, pracownikom, organom nadzoru, że zagrożenia przeanalizowano i zastosowano właściwe środki,

• dokonanie wyboru odpowiedniego wyposażenia i organizacji stanowisk pracy oraz organizacji pracy, a także doboru odpowiednich materiałów i surowców,

• ustalenie najważniejszych działań korygujących zagrożenia i działań profilaktycznych.

• zapewnienie ciągłej i systematycznej poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.

II. Tryb przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego.

1. Podstawę przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego zgodnie z obowiązującymi przepisami stanowią występujące stanowiska pracy w danej jednostce organizacyjnej/komórce administracyjnej Politechniki Śląskiej.

2. Zespół Oceniający Ryzyko Zawodowe dokonuje:

1. charakterystyki stanowiska, w tym opisu:

- rodzaju badań, doświadczeń, stosowanych technologii,

- elementów wyposażenia,

- stosowanych materiałów,

- występujących stref zagrożenia,

- podstawowych czynności,

- sposobu i czasu wykonywania czynności,

- miejsca usytuowania stanowiska pracy,

- liczby pracowników obsługujących dane stanowisko,

- opisu szczegółowego (szkolenia, dane techniczne stanowiska, uprawnienia

pracownika itp.),

na formularzach stanowiących załączniki:

Zał. Nr 1 - dla danego i analogicznych stanowisk pracy

Zał. Nr 2 - dla konkretnego pracownika zatrudnionego na danym stanowisku pracy

Przyjmuje się, że w przypadku, kiedy kryterium podane w „Wymaganiach ogólnych” nie dotyczy danego stanowiska należy udzielić odpowiedzi „nie dotyczy”.

2. identyfikacji zagrożeń, ich źródeł, rodzaju stosowanych środków ochrony - wg wzoru stanowiącego Zał. Nr 3,

3. ustalenia kategorii ryzyka zawodowego (w oparciu o kryteria, o których mowa w ust.3) dla poszczególnych rodzajów zagrożeń - przy udziale Zespołu Oceniającego Ryzyko Zawodowe,

4. wyboru oceny ryzyka zawodowego dla poszczególnych rodzajów zagrożeń.

3. Do oceny ryzyka zawodowego przyjmuje się następującą skalę trójstopniową:

Prawdopodobieństwo	Ciężkość następstw
		mała	średnia	duża
mało prawdopodobne	małe	małe	średnie
prawdopodobne	małe	średnie	duże
wysoce prawdopodobne	średnie	duże	duże

małe	dopuszczalne
średnie	dopuszczalne (niezbędne działania korygujące)
duże	niedopuszczalne

Przyjęta punktacja oceny ryzyka:

małe - 1 punkt

średnie - 2 punkty

duże - 3 punkty

Ocena ryzyka zawodowego związanego z poszczególnymi zagrożeniami zidentyfikowanymi na stanowiskach pracy polega na ustaleniu:

- prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń,

- ciężkości (mała/średnia/duża) niepożądanych następstw tych zagrożeń.

4. Ostateczna ocena ryzyka zawodowego dokonywana jest przez:

Zespół Oceniający Ryzyko Zawodowe na podstawie informacji zawartych w Karcie Oceny Ryzyka Zawodowego (Zał. Nr 5).

5. Wynikiem oceny ryzyka zawodowego jest „Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy” na nośniku papierowym, która podlega zatwierdzeniu przez kierownika komórki organizacyjnej.

6. W przypadku uzyskania oceny:

1. niedopuszczalnej tj. 3 punkty, Specjalista ds. BHP zobowiązany jest w trybie natychmiastowym powiadomić kierownika zainteresowanej jednostki organizacyjnej o:

- wyniku oceny,

- rodzaju zagrożenia stwarzającego niedopuszczalne ryzyko zawodowe, powodujące konieczność wstrzymania pracy na tym stanowisku do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego;

Kierownik jednostki obowiązany jest do podjęcia natychmiastowych działań korygujących, zmniejszających ryzyko zawodowe do poziomu dopuszczalnego, a docelowo do stworzenia bezpiecznych warunków pracy. Kierownik przygotowuje „Plan działań korygujących ryzyko zawodowe” (formularz stanowi Zał. Nr 7), który ujmuje rodzaj podjętych działań korygujących oraz terminy ich realizacji.

Kierownik jest zobowiązany do powiadomienia Specjalisty ds. BHP o zakończeniu działań korygujących, co jest podstawą dokonania ponownej oceny przez zespół ds. oceny ryzyka zawodowego oraz sporządzenia „Dokumentacji oceny ryzyka na stanowisku pracy”, która podlega zatwierdzeniu w trybie określonym w pkt. 5 i która jest przechowywana u Specjalisty ds. BHP.

2. średniej tj. 2 punkty, zalecane jest zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego;

3. małej tj. 1 punkt, zalecane jest rozważenie możliwości dalszego zmniejszenia poziomu ryzyka zawodowego lub zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje najwyżej na tym samym poziomie.

7. Kopię „Dokumentacji oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy” otrzymuje kierownik zainteresowanej jednostki organizacyjnej, w celu zapoznania pracowników z wynikiem I oceny.

8. Każdy pracownik składa „Oświadczenie” (wzór stanowi Zał. Nr 6), że został poinformowany o ryzyku, które łączy się z wykonywaną pracą na zajmowanym stanowisku. Oświadczenia należy przekazać do Specjalisty ds. BHP w celu ich ewidencji w „Dokumentacji oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy”, a następnie Specjalista ds. BHP przekazuje je do Działów Spraw Osobowych do akt osobowych pracowników.

9. Ocenie ryzyka zawodowego podlegają również stażyści i osoby odbywającą praktyczną naukę zawodu.

III. Aktualizacja oceny ryzyka zawodowego.

Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza się zawsze wówczas, gdy wykorzystywane do jego oceny informacje straciły swoją aktualność, a w szczególności w następujących sytuacjach:

• przy tworzeniu nowych stanowisk pracy,

• przy wprowadzaniu zmian na istniejących już stanowiskach pracy (np.: technologicznych, organizacyjnych itp.),

• przy wprowadzeniu zmian w stosowanych środkach ochronnych - po zmianie obowiązujących wymagań, odnoszących się do ocenianych stanowisk.

---