FUNKCJONOWANIE POZNAWCZE KOBIET I MĘŻCZYZN

07.12.2006

*Gry i zabawy chłopców wymagają przestrzeni( piłka, podchody) i najczęściej maja miejsce poza domem, w oddaleniu od dorosłych, dziewczynki częściej przebywają w domu i więcej rozmawiają z dorosłymi

*Chłopcy maja mniej bliskie relacje z nauczycielami ( a we wczesnym okresie rozwojowym są to kobiety ) więcej z nimi rozmawiają, jednym z powodów jest większa skłonność do prezentowania w szkole nipożądanych zachowań i unikanie nauczycielek.

ZDOLNOŚCI PRZESTRZENNE

• dotyczą umysłowych reprezentacji przekształceń fizycznych

• poziom zdolności przestrzennych pogarsza się z wiekiem (podczas gdy zdolności werbalne wykazują dużą stałość)

• na podstawie badań populacyjnych stwierdzono, że w ostatnim dwudziestoleciu właśnie zdolności przestrzenne uległy największemu rozwojowi

ASPEKTY ZDOLNOŚCI PRZESTRZENNYCH

• percepcja przestrzeni: umiejętność poprawnego pokazania pionu i poziomu mimo informacji zakłócających (test poziomu wody)

• rotacja umysłowa: zdolność do wyobrażenia sobie położenia obiektu w trówymiarowej przestrzeni po obróceniu go o pewną liczbę stopni (test Vandenberga)

• wizualizacja przestrzenna (test ukrytych figur Witkina bada łatwość dokonywania analizy i syntezy przestrzennej)

• percepcja szybkości poruszania się ruchomych obiektów

PODSTAWOWE WYNIKI - WARTOŚCI WSPÓŁCZYNNIKA d

• percepcja przestrzeni 0,60

• rotacja umysłowa 0,80, ale w teście Vandenberga ~ 1.0

• wizualizacja przestrzeni 0,20

• percepcja ruchomych obiektów: kobiety przeceniały szybkość ich przemieszcznia się

WSZYSTKIE WYNIKI POKAZUJĄ NA PRZEWAGĘ MĘŻCZYZN

Jedynym bezwarunkowym obszarem trwałych, dużych różnic międzypłciowych są zdolności przestrzenne!

ROTACJA UMYSŁOWA

• Do pomiaru rotacji umysłowej najczęściej wykorzystywany jest test Vandenberga: zadania wymagają dokonywania w wyobraźni obrotu o określoną liczbę stopni trójwymiarowych figur, przedstawionych w postaci dwuwymiarowej; figury te mają charakter abstrakcyjny, a zadanie jest wykonywane w warunkach ograniczonego czasu

Percepcja przestrzeni

• dotyczy umiejętności poprawnego pokazania pionu i poziomu mimo informacji zakłócających; zdolność tę najczęściej bada się wykorzystując test poziomu wody

Test poziomu wody - „intrygująca zagadka”

• dla populacji ogólnej d=0, 44 dzieci 9 r. ż. d=0,32 dla osób dorosłych d=0,60

• szacuje się, że wśród studentów: 15% M i 32% K nie potrafi poprawnie rozwiązać tego testu

CELE PRZEPROWADZONEJ SERII BADAŃ

*Czy tak silny efekt różnic międzypłciowych występuje także w Polsce-> zebranie materiału empitycznego na reprezentatywnej polskiej próbie: 1001 osób, w tym 517 kobiet i 484 mężczyzn, których wiek mieścił się w granicach 18-70 lat

*Czy w pewnych warunkach przewaga mężczyzn może ulec redukcji: analizowano rolę płci psychicznej, lęku przestrzennego oraz wpływ treningu sytuacyjnego lub trwałego

*W polskich badaniach na próbie liczącej około 1000osób ogólny wynik wahał się od 0,81 do 0,92. Przewaga męzczyzn była duza.

RÓŻNICE MIĘDZYPŁCIOWE W ZDOLNOŚCIACH PRZESTRZENNYCH

*We wszystkich badaniach różnice między średnimi okazały się bardzo istotne(p<0,0001)

*Wielkości d wskazują, że średnie wyniki mężczyzn były prawie o jedno odchylenie standardowe wyższe od wyników kobiet

*test poziomu wody: na 12 możliwych punktów kobiety uzyskały średnio 8,26 a mężczyźni 10,36.

PŁEĆ PSYCHICZNA A RÓŻNICE MIĘDZY PŁCIAMI W TEŚCIE ZDOLNOŚCI PRZESTRZENNYCH

• zgodnie z oczekiwaniami, we wszystkich 3 badaniach ujawniły się różnice między kobiecymi kobietami i męskimi mężczyznami

• wbrew oczekiwaniom, w dwóch badaniach przewaga mężczyzn ujawniła się również wśród osób androgynicznych

• systematyczny brak różnic między osobami nieokreślonymi płciowo, czyli takimi kobietami i mężczyznami, u których w percepcji własnej osoby słabo są zaznaczone cechy kulturowo wiązane z kobiecością i męskością

• W dwóch badaniach obliczono korelację między testem Vandenberga i IPP w męskim dodatnia a w kobiecym ujemna korelacja

LĘK PRZESTRZENNY A WYKONANIE ZADAŃ PRZESTRZENNYCH PRZEZ KOBIETY I MĘŻCZYZN

• lęk przestrzenny: obawa przed zgubieniem się w otoczeniu fizycznym

WYNIKI DWÓCH BADAŃ

*Mężczyźni osiągnęli nizszy poziom lęku przestrzennego(p<0,01)

*U obu płci istotna negatywna korelacja między poziomem lęku przestrzennego a wynikiem w każdym zadaniu przestrzennym

*Porównaie wykonania zadania przestrzennego przez kobiety i mężczyzn o zbliżonym poziomie lęku przetrzennego

1. w teście poziomu wody

2. w teście Vandenberga

Wyszło, żę nie ma różnic w testach. Czyli d ulegało znacznemu zmniejszeniu.

WPŁYW MATERIAŁU TESTOWEGO

Trzy wersje testu Vandenberga:

• standardowa

• kolorowa

• abstrakcyjne figury wystylizowane na meble

• Casey i in.: równie dobrze, jak mężczyźni wykonywały test Vandenberga kobiety, które posiadały bliskiego krewnego leworęcznego oraz studiowały na wydziałach nauk ścisłych

• ręczność a wykonanie testu Vandenberga: brak bezpośredniego związku, ale: niezależnie od płci na kierunkach ścisłych leworęczni lepsi od praworęcznych, a wśród humanistów - lepsi byli praworęczni

WARUNKI ROZWIĄZYWANIA TESTU
Vandenberga redukujące przewagę mężczyzn

• brak presji czasowej

• trening sytuacyjny (gra komputerowa)

• sposób prezentacji materiału testowego

wyniki w teście Vandenberga wykazują rzadko spotykaną zgodność (przewagę mężczyzn)

• czasową (na przestrzeni ostatnich 25 lat)

• kulturową (badania w 23 krajach, poza Chinami wyniki bardzo zbliżone)

3. na ludziach niewidomych (specjalna wersja testu rotacji przestrzennej)

CZYNNIKI SPRZYJAJCE REDUKCJI PRZEWAGI MĘŻCZYZN W TEŚCIE VANDENBERGA - WYNIKI KOBIET WYRAŹNIE WZRASTAJĄ, GDY

• brak presji czasowej

• mają one wykształcenie ścisłe, techniczne lub przyrodnicze

• charakteryzują się płcią psychiczną androgyniczną, męską lub nieokreśloną

• długotrwały trening zdolności przestrzennych: taniec , harcerstwo

• niski poziom lęku przestrzennego

1