FUNKCJONOWANIE POZNAWCZE KOBIET I MĘŻCZYZN
07.12.2006
*Gry i zabawy chłopców wymagają przestrzeni( piłka, podchody) i najczęściej maja miejsce poza domem, w oddaleniu od dorosłych, dziewczynki częściej przebywają w domu i więcej rozmawiają z dorosłymi
*Chłopcy maja mniej bliskie relacje z nauczycielami ( a we wczesnym okresie rozwojowym są to kobiety ) więcej z nimi rozmawiają, jednym z powodów jest większa skłonność do prezentowania w szkole nipożądanych zachowań i unikanie nauczycielek.
ZDOLNOŚCI PRZESTRZENNE
dotyczą umysłowych reprezentacji przekształceń fizycznych
poziom zdolności przestrzennych pogarsza się z wiekiem (podczas gdy zdolności werbalne wykazują dużą stałość)
na podstawie badań populacyjnych stwierdzono, że w ostatnim dwudziestoleciu właśnie zdolności przestrzenne uległy największemu rozwojowi
ASPEKTY ZDOLNOŚCI PRZESTRZENNYCH
percepcja przestrzeni: umiejętność poprawnego pokazania pionu i poziomu mimo informacji zakłócających (test poziomu wody)
rotacja umysłowa: zdolność do wyobrażenia sobie położenia obiektu w trówymiarowej przestrzeni po obróceniu go o pewną liczbę stopni (test Vandenberga)
wizualizacja przestrzenna (test ukrytych figur Witkina bada łatwość dokonywania analizy i syntezy przestrzennej)
percepcja szybkości poruszania się ruchomych obiektów
PODSTAWOWE WYNIKI - WARTOŚCI WSPÓŁCZYNNIKA d
percepcja przestrzeni 0,60
rotacja umysłowa 0,80, ale w teście Vandenberga ~ 1.0
wizualizacja przestrzeni 0,20
percepcja ruchomych obiektów: kobiety przeceniały szybkość ich przemieszcznia się
WSZYSTKIE WYNIKI POKAZUJĄ NA PRZEWAGĘ MĘŻCZYZN
Jedynym bezwarunkowym obszarem trwałych, dużych różnic międzypłciowych są zdolności przestrzenne!
ROTACJA UMYSŁOWA
Do pomiaru rotacji umysłowej najczęściej wykorzystywany jest test Vandenberga: zadania wymagają dokonywania w wyobraźni obrotu o określoną liczbę stopni trójwymiarowych figur, przedstawionych w postaci dwuwymiarowej; figury te mają charakter abstrakcyjny, a zadanie jest wykonywane w warunkach ograniczonego czasu
Percepcja przestrzeni
dotyczy umiejętności poprawnego pokazania pionu i poziomu mimo informacji zakłócających; zdolność tę najczęściej bada się wykorzystując test poziomu wody
Test poziomu wody - „intrygująca zagadka”
dla populacji ogólnej d=0, 44 dzieci 9 r. ż. d=0,32 dla osób dorosłych d=0,60
szacuje się, że wśród studentów: 15% M i 32% K nie potrafi poprawnie rozwiązać tego testu
CELE PRZEPROWADZONEJ SERII BADAŃ
*Czy tak silny efekt różnic międzypłciowych występuje także w Polsce-> zebranie materiału empitycznego na reprezentatywnej polskiej próbie: 1001 osób, w tym 517 kobiet i 484 mężczyzn, których wiek mieścił się w granicach 18-70 lat
*Czy w pewnych warunkach przewaga mężczyzn może ulec redukcji: analizowano rolę płci psychicznej, lęku przestrzennego oraz wpływ treningu sytuacyjnego lub trwałego
*W polskich badaniach na próbie liczącej około 1000osób ogólny wynik wahał się od 0,81 do 0,92. Przewaga męzczyzn była duza.
RÓŻNICE MIĘDZYPŁCIOWE W ZDOLNOŚCIACH PRZESTRZENNYCH
*We wszystkich badaniach różnice między średnimi okazały się bardzo istotne(p<0,0001)
*Wielkości d wskazują, że średnie wyniki mężczyzn były prawie o jedno odchylenie standardowe wyższe od wyników kobiet
*test poziomu wody: na 12 możliwych punktów kobiety uzyskały średnio 8,26 a mężczyźni 10,36.
PŁEĆ PSYCHICZNA A RÓŻNICE MIĘDZY PŁCIAMI W TEŚCIE ZDOLNOŚCI PRZESTRZENNYCH
zgodnie z oczekiwaniami, we wszystkich 3 badaniach ujawniły się różnice między kobiecymi kobietami i męskimi mężczyznami
wbrew oczekiwaniom, w dwóch badaniach przewaga mężczyzn ujawniła się również wśród osób androgynicznych
systematyczny brak różnic między osobami nieokreślonymi płciowo, czyli takimi kobietami i mężczyznami, u których w percepcji własnej osoby słabo są zaznaczone cechy kulturowo wiązane z kobiecością i męskością
W dwóch badaniach obliczono korelację między testem Vandenberga i IPP w męskim dodatnia a w kobiecym ujemna korelacja
LĘK PRZESTRZENNY A WYKONANIE ZADAŃ PRZESTRZENNYCH PRZEZ KOBIETY I MĘŻCZYZN
lęk przestrzenny: obawa przed zgubieniem się w otoczeniu fizycznym
WYNIKI DWÓCH BADAŃ
*Mężczyźni osiągnęli nizszy poziom lęku przestrzennego(p<0,01)
*U obu płci istotna negatywna korelacja między poziomem lęku przestrzennego a wynikiem w każdym zadaniu przestrzennym
*Porównaie wykonania zadania przestrzennego przez kobiety i mężczyzn o zbliżonym poziomie lęku przetrzennego
w teście poziomu wody
w teście Vandenberga
Wyszło, żę nie ma różnic w testach. Czyli d ulegało znacznemu zmniejszeniu.
WPŁYW MATERIAŁU TESTOWEGO
Trzy wersje testu Vandenberga:
standardowa
kolorowa
abstrakcyjne figury wystylizowane na meble
Casey i in.: równie dobrze, jak mężczyźni wykonywały test Vandenberga kobiety, które posiadały bliskiego krewnego leworęcznego oraz studiowały na wydziałach nauk ścisłych
ręczność a wykonanie testu Vandenberga: brak bezpośredniego związku, ale: niezależnie od płci na kierunkach ścisłych leworęczni lepsi od praworęcznych, a wśród humanistów - lepsi byli praworęczni
WARUNKI ROZWIĄZYWANIA TESTU
Vandenberga redukujące przewagę mężczyzn
brak presji czasowej
trening sytuacyjny (gra komputerowa)
sposób prezentacji materiału testowego
wyniki w teście Vandenberga wykazują rzadko spotykaną zgodność (przewagę mężczyzn)
czasową (na przestrzeni ostatnich 25 lat)
kulturową (badania w 23 krajach, poza Chinami wyniki bardzo zbliżone)
na ludziach niewidomych (specjalna wersja testu rotacji przestrzennej)
CZYNNIKI SPRZYJAJCE REDUKCJI PRZEWAGI MĘŻCZYZN W TEŚCIE VANDENBERGA - WYNIKI KOBIET WYRAŹNIE WZRASTAJĄ, GDY
brak presji czasowej
mają one wykształcenie ścisłe, techniczne lub przyrodnicze
charakteryzują się płcią psychiczną androgyniczną, męską lub nieokreśloną
długotrwały trening zdolności przestrzennych: taniec , harcerstwo
niski poziom lęku przestrzennego
1