Funkcjonowanie Poznawcze Kobiet i Mężczyzn
23.11.2006
Koncepcja Sandry Lipsitz Bem(1974)
*Do lat 70-tych: dychotomia ról seksualnych oraz tożsamości płciowej: jeden wymiar, na jednym krańcu męskość, a na drugim- kobiecość. Męski- dominujący, agresywny, pewny siebie. Kobiecy- wrażliwość, uległość, emocjonalność.
*Bem: męskość i kobiecość to dwa oddzielne wymiary osobowościowe, dotyczące tożsamości płciowej.
4TYPY PŁCI PSYCHICZNEJ
osoby określone seksualnie (męski mężczyzna, kobieca kobieta)
osoby nieokreślone seksualnie( osoby, w obrazie własnej osoby nie są ważne cechy stereotypowe cechy płciowe, nie myslą o sobie w tym stereotypowym schemacie, ważne są inne rzeczy, to czy są kobiece czy męskie nie jest dla nich ważne)
osoby krzyżowo określone seksualnie ( najrzadszy typ) czyli odwrotnie męska kobieta, kobiecy mężczyzna
osoby androgyniczne (osoba, która ma duze stężenie cech kobiecych i duże stężenie cech męskich)
ANDROGYNIA
Aner- mężczyzna gyne- kobieta( z greckiego)
W opracowaniach z lat 80tych, androgynia= hermafrodytyzm=obojniactwo (anomalia)
Ale nie dziś!!!!
Androgynia jest to współwystępowanie cech męskich i kobiecych (psychicznych). Osoby androgyniczne:
maja szerszy (niż osoby określone płciowo) repertuar zachowań społecznych
są bardziej niezależne od nacisku społecznego
maja wieksze szanse dobrego przystosowania społecznego
Androgynia jest dla kobiet atrakcyjniejsza!!
POZYTYWNE KONSEKWENCJE DLA KOBIET BYCIA OSOBĄ ANDROGYNICZNĄ( wyniki polskich badań)
istotnie lepsze wyniki w teście rotacji przestrzennej
wśród osób androgynicznych zanikają różnice w kwestionariuszu mierzącym depresję
kobiety androgyniczne osiągają wyższe wyniki na skali samoakceptacji ( zgodność między Ja realnym i Ja idealnym)
również wyższe wyniki w teście twórczości
WAŻNE:
Kulturowy polski stereotyp męskości jest bogatszy niż kulturowy stereotyp kobiecości (cechy instrumentalne a cechy ekspresyjne)
30(męski) a 20(kobiecy) cech w badaniach polskich
3 a 2 wiązki czynników w badaniach amerykańskich
Doreen Kimura ( Płeć a poznanie)
WSKAŹNIK STATYSTYCZNY UMOŻLIWIAJĄCY OCENĘ
WIELKOŚCI RÓŻNIC
Reguła: to są badania na próbkach o duzej liczebności (wymóg reprezentatywnosci)
Jak duża jest róznica w badaniach na dużych populacjach kobiet i mężczyzn( nie czy jest istotna tylko jak duza) wykorzystuje się współczynnik d , w którym różnica między średnią rozkładu wyników kobiet i rozkładu mężczyzn jest odniesiona do wielkości odchylenia standardowego( miara rozproszenia wyników wokół średniej). Załozenie jest, że odchylenia są równe. Jeśli nie są równe to się tego d nie oblicza.
Interpretacja: d: mniej niż 0,20 - bardzo niewielkie
0,20 - 0,50 - różnica słaba
0,51 - 0,80 - różnica średnia
powyżej 0,81 - różnica silna
od średniej mężczyzn odejmujemy kobiet
Najczęsciej gdy d jest „ + „ oznacza przewagę mężczyzn
„ - „ oznacza przewagę kobiet
d 0,81 - silna przewaga mężczyzn
d - 0, 21 -słaba przewaga kobiet
RÓŻNICE MIĘDZYPŁCIOWE W ZAKRESIE ELEMENTARNYCH PROCESÓW PSYCHICZNYCH
BÓL
1894r Galkon wykazał większą wrażliwość na ból u kobiet
Badania nad bólem klinicznym a badania eksperymentalne
Stosowane bodźce: termiczne, elektryczne, mechaniczne i chemiczne.
Wyniki: kobiety wykazuja większą wrażliwosć na ból w warunkach laboratoryjnych
Jako przyczyny wymienia się:
Płęć psychiczną
Lęk
Czynniki biologiczne: ciśnienie krwi (nadciśnienie tętnicze podwyzsza próg bólu, a nadciśnienie tetnicze przeważa u mężczyzn)
Budowa ciała: cieńsza skóra i większa gęstośc włókien przewodzących ból ze względu na wielkość ciała- u kobiet.
ODBIÓR WRAŻEŃ W ZALEŻNOŚCI OD PŁCI
Ogólnie: kobiety mają niższy próg odbioru wrażeń wszystkich modalności - wyższa wrażliwość
Bodżce smakowe: przewaga kobiet wzrasta z wiekiem, po 40 r.ż. kobiety mają większą wrażliwość na wszystkie rodzaje bodzców smakowych
Kobiety są ( od najwczesniejszego dziecinstwa) bardziej wrazliwe na dotyk: testowano 20 okolic ciała, aż w 19 kobiety były bardziej wrażliwe, poza (ciekawe) nosem .
PERCEPCJA WZROKOWA I SŁUCHOWA
U noworodków obserwuje się róznice międzypłciowe w zakresie wrazliwosci wzrokowej i sluchowej: dziewczynki „lepiej” reagują na bodżce słuchowe, chłopcy na wzrokowe
ALE u osob płci zenskiej od początku zycia zdecydowanie silniejszy niż u plci meskiej kontakt wzrokowy z drugim czlowiekiem, uwazany za pierwszy przejaw aktywnosci spolecznej
PŁEĆ A SŁUCH
3-dnowe noworodki żeńskie bardziej zarazaja się placzem innego dziecka
płeć żenska w dziecinstwie i doroslosci lepiej( niż męska) „wykrywa” dżwięki czyste
mężczyżni ok. 32 r.z traca sluch w zakresie odbioru dzwiekow wysokich, kobiety przeciętnie o 5 lat pozniej
próg percepcji dzwięku jest niższy u kobiet niż u mężczyzn niezależnie od wieku
PŁEĆ A WZROK
do 40 rz mężczyźni mają lepsze niż kobiety widzenie dynamiczne( zdolnosc wykrywania niewielkiego ruchu w polu wzrokowym)
u kobiet szybsza adaptacja do widzenia w mroku i ciemnosci
u kobiet tzw. Starcza nadwzrocznosc pojawia się przeciętnie miedzy 35 a 44 r.z u mężczyzn 45-54r.z
UWAGA DOWOLNA
DEFICYT W ZAKRESIE UWAGI DOWOLNEJ
( Attention Deficit Hyperactivity Disorder- ADHD)
Zdecydowanie częsciej dotyczy chłopców, w zależnosci od stopnia nasilenia zaburzenia, przewaga ta wyraża się proporcją 3:1- 9:1.
ODBIÓR ZAPACHÓW PRZEZ KOBIETY I MĘZCZYZN
estrogen ma pozytywny wpływ na odbiór zapachów, a androgeny- negatywny.
„Small Survey”( 2000) wzięło udział 1,5 mln ludzi ( współpraca National Geographic Society)
Kobiety oceniały swoje zdolności w odbiorze zapachów zdecydowanie wyżej
Kobiety wykazaly większą wrażliwość (niższy próg oraz szacowanie intensywności ) na nastepujace zapachy: banany, goździki, siarka dodana do neutralnego gazu oraz róża, o.b. 10-60 r.z różnica większa u osób starszych
Ocena hedonistyczna ( przyjemny/ nieprzyjemny): mężczyzni wyzej banany i siarka, a kobiety róże i goździki
Zapamiętywanie zapachów- lepsze przez kobiety ( puder dla dzieci, guma do zucia, cukierki, ryba, pomarańcze)
PERCEPCJA ZAPACHÓW, MAJĄCYCH POTENCJALNE ZNACZENIE W KONTAKTACH SPOŁECZNYCH
Noworodki 13-17 dniowe: dziewczynki lepiej rozpoznawaly zapach mleka matki, wskażnikiem było odwracanie glowki
W grupie dzieci 4,5 letnich: dziewczynki poprawniej rozpoznawaly swoich towarzyszy zabaw po zapachu ( 69% poprawnych odpowiedzi ) niż chłopcy ( 33% poprawnych odpowiedzi)
Badania na ludziach doroslych dotyczyly androstenolu , zapachu wyizolowanego po raz pierwszy w ślinie niedżwiedzi , u ludzi pełni on funkcję feromonu związanego z przyciąganiem seksualnym, u ludzi zapach ten wystepuje pod pachami oraz jest składnikiem moczu ( piżmo, mocz, „słodkość”)
Więcej mężczyzn niż kobiet nie jest w stanie zidentyfikować tego zapachu nawet 50%
Można się wytrenować w odbiorze tego zapachu
U niektórych ludzi występuje rzekoma anosmia( brak wrażliwosci na zapachy) na ten zapach, tzn. subiektywnie go nie odbierają, ale wystepuja zmiany w reaktywnosci autonomicznego ukladu nerwowego( EDA, tętno)
Mężczyzni oceniają ten zapach jako przyjemniejszy niż kobiety
Tym niemniej w jednym z badan: w poczekalni u lekarza kbiety wybieraly krzesla naznaczone tym zapachem, zas mezczyzni unikali.
INTERPRETACJA RÓŻNIC MIĘDZYPŁCIOWYCH:
Różnice w budowie nosa
Różnice w strukturach węchowych mózgu
Wplyw hormonów- największa wrażliwość wechowa w trakcie owulacji
Kobiety charakteryzuje mniejsza sila fizyczna, a zatem lepszy sluch wech i smak stanowia kompensację
Wrażliwosc na androstenon warunkuje atrakcyjnosc mezczyzn w oczach kobiet: zapach ten jest przez nie odbierany jako przyjemny jeśli to jej partner.