Organizacja i zarządzanie :

Zjazd 4, 17 listopad

(8 luty - ekonomia , 9 luty - organizacja - ZALICZENIA)

Organizacja - termin ten używany jest w trzech znaczeniach po pierwsze w znaczeniu atrybutowym które określa wzajemne stosunki poszczególnych składników organizacji do siebie i do całej organizacji. Te zachodzące relacje mają różny stopień zorganizowania. Wiec organizacja to cechy, atrybuty złożonej całości. Drugie znaczenie to czynnościowe, a wieć organizacja to tworzenie lub przekształcanie zorganizowanej całości, więc mamy tu do czynienia z procesem przekształcania składników organizacji. Trzecia definicja ma charakter rzeczowy, organizacja to rzecz zorganizowana w jej skład wchodzą ludzie i aparatura. Organizacja to całość złozona z ludzi. Ten czynnik ludzki powoduje, przypisuje organizacji świadomość działania. Czynnik ludzki powoduje że organizacja działa rozmyślnie. Organizacja wiec ludzie, narzedzia, aparatura to inaczej system składowy. System nalezy rozumieć jako zestaw składników. Każdy z tych składników jest ze sobą powiązany w sposób pośredni lub bezposredni. Między tymi składnikami zachodzą pośrednie lub bezposrednie relacje.Wszystkie systemyu organizacji posiadsają pewien zbiór cech wspólnych tzn. po pierwsze system sztuczny - czy organizacje są systemami sztucznymi tzn. tworzą je ludzie którzy podtrzymują ich istnienie, bardzo czesto powoływane są do życia decyzją organu założycielskiego ich działanie, funkcjonowanie da się w sposób łatwy projektować czylik organizować, zarządzać. Po drugie organizacje są systemami społecznymi. Po pierwsze ludzie nie tylko tworzą organizacje, ale sami są elementem, który decyduje o przebiegu procesów w niej zachodzących. To ludzie są kreatorem organizacji. Organizacja jako system celowo zorganizowany. Organizacja realizuje cele, które umożliwiają jej wypełnienie funkcji na rzecz otoczenia czy też wypełninenie funkcji dla których organizacja została powołana. Organizacja jako system techniczny - Tu zwracamy uwagę na technikę, technologię, procedury które są wykorzystywane przez organizację. Nastepnie organizacja jako system ustrukturalizowany i hierarchiczny. Realizacja celu do którego organizacja została powołana wymaga podziału pracy, funkcji czy kompetencji decyzyjnych. Powstaje więc sfera regulacyjna, zarządzania, sfera realna i podstawowa. Organizacja jako system otwarty - przy czym stipień tej otwartości jest różny przy różnych organizacjach. Otwartość należy rozumieć jako wpłuw otoczenia na organizację. Otoczenia które jest źródłem niepewności dla organizacji, ale z drugiej strony organizacja także wpływa na otoczenie. Organizacja jako system adaptacyjny - tzn dynamika otoczenia, zmiany zachodzące w otoczeniu, a z drugiej strony otwartość organizacji wymuszają na strukturach organizacji ciągłą obserwacje zmian systemu otoczenia. Adaptacja (dostosowanie, przyjęcie) dokonuje się zawsze w warunkach niepewności. Stopień niepewności jest tym większy im dynamiczniej zachodzą zmiany w otoczeniu. W tym obszarze podstawową rolę pełni informacja, asymetria informacji (ilość i jakość informacji) Asymetria informacji to sytuacja w których dwóch uczestników rynku dostaje różną informacje. Świat organizacji to system różnorodny i złożony, stad też może być różnie klasyfikowany ze względu na funkcje którą realizują organizacje, funkcje na rzecz otoczenia wyróżnimy organizacje gospodarcze które są nastawione na osiągnięcie zysku, organizacje użyteczności publicznej, które mają z reguły charakter niedochodowy a więc : szkoły, szpitale, instytucje kulturalne, instytucje naukowe. Organizacje militarne i policyjne, które służą zapewnieniu, organizacje społeczne, partie polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia. Związki wyznaniowe - jako kolejna grupa. Ze względu na charakter podporządkowania władzy organizacyjnej uczestników organizacji wyróżnimy : organizacje przymusowe których władza opiera się na przymusie, a uczestnicy organizacji nie identyfikują sie z nią. Bardzo często są do tej organizacji nastawieni negatywnie np. więzienia i obozy pracy. Organizacje utylitarne - władza w nich opiera sie na dysponowaniu środkami nagradzania. Uczestnictwo w tych organizacjach ma charakter kalkulacji np. partia. Organizacje normatywne - władza w nich wynika z norm moralnych i przekonań ludzi. Uczestnictwo w takiej organizacji przejawia się bardzo często w zaangażowaniu członka w jej działanie. Inne kryteria które mogą posłużyć do wyróżnienia organizacji to : wielkość, struktura organizacyjna czy też stopień ich trwałości.

W A Ż N E ! ! ! (egzamin)

Czym się różni rzeczowe do atrybutowego podejścia do organizacji?

Zdefiniuj organizacje w znaczeniu czynnościowym?

Wymień cechy wyróżniające organizacje z otoczenia?

Ogólny model organizacji.

Cel <----------------------> ludzie

I 8 I

I 8 8 I

I 8 I

I 8 8 I

Struktura <-----------------> Technologia

Podsystem techniczny to struktura i technologia. Jakiekolwiek zmiany które zachodzą w otoczeniu wymuszają dokonanie zmian w jednym z czterech elementów systemu organizacji. Jakakolwiek zmiana dokonana lub wymuszona przez otoczenie w którymkolwiek elemencje systemu wymusza zmiany dostosowawcze w pozostałych elementach. Podsystem celów i zadań ma największy związek z otoczeniem. Organizacja powstaje dla zaspokojenia konkretnych potrzeb swojego otoczenia a to w znacznym stopniu wyznacza jej cele działania. Stopień zaspokojenia tych potrzeb warunkuje dalszy byt organizacji. Podsystem ludzki obejmujący kapitał ludzkiej organizacji z ich indywidualnymi cechami, celami, motywami działania uwzględnia wzajemnie interakcje między poszczególnymi . Podsystem ten oraz wartości, które uczestnicy wnoszą do organizacji. Podsystem technologia używana w procesie przeobrażen zachodzących w organizacji. W jej skład wchodzi wiedza o sposobie działania, czy też wyposażenie techniczne organizacji. Podsystem ten ma także charakter otwarty z punktu widzenia rozwoju nauki i technologii. Podsystem struktura określa reakcje jakie zachodzą między elementami organizacji. System który jest uzupełniony przez stosunki nieformalne ten podsystem określa sposób podziału zadań jak i zależności wynikające z podziału władzy. Struktura opisuje przebieg pracy jaki proces przepływu informacji.

Systemowy model organizacji :

Podstawy celów i wartości Podsystem psychospołeczny

Wejscie --> Podsystem zarzadzania wyjście -->

Podsystem techniczny Podsystem struktury

Model Krzyżanowskiego (całości, zorganizowanego działania)

W A Ż N E ! ! ! (egzamin)

Narysuj i opisz model ogólny organizacji?

Cele organizacji :

Zbiór wzajemnie powiązanych dązeń, zamierzonych efektów o różnym stopniu konkretności. Cele konkretnych zamierzeń to uświadomiony przyszły stan, stan porządany, działania możliwe do realizacji, efekty możliwe do osiągnięcia w przedziale czasu, objętym planowaniem. Bardzo często w organizacji myli się pojęcia cel organizacji i misja organizacji. Misja należy rozumieć jako przedmiot aspiracji, jako trwałość dążeń. Misja nie jest kategorią planistyczną jest raczej elementem socjologicznym organizacji. Jest najczęśceij zawarta w statucie organizacji i zawiera ogólny opis podstawowych wyrobów czy usług, funkcję jaką organizacja pełni lub będzie pełniła w otoczeniu, po trzecie rynki klientów które chce i będzie obsługiwać. Cele organizacji mają charakter hierarchiczny. Cele różnią się szczeblami, dziedziną oraz ramami czasowymi. Cele ustalane są na różnych szczeblach organizacji i dla różnych szczebli. Stad mamy cele strategiczne (najwyżej stojące)

wedle wyższości (najważniejsze - mniej ważne) :

Strategiczne

Taktyczne

Operacyjne

Dziedzina wyróżnia cele produkcyjne, finansowe, marketingowe.

Ramy czasowe - cele długo - średnio i krótko terminowe.

Cele stopniowalne czyli cel taki może być osiągnięty w pełni, w pewnym stopniu lub wcale.

Cele niestopniowalne czyli albo osiągniemy cel w całości albo w ogóle nie zostanie osiągnięty.

Najczęściej w organizacjach wyróżnia się czy stosuje się cele stopniowalne. Powodem tego jest to że wyszczególnienie celów stopniowalnych ułatwia określenie osiągnięcia. Stosowanie tych celów ułatwia ocenę efektywności działania organizacji.

Każdy manager każdego stopnia w organizacji bierze odpowiedzialność za wyznaczenie realizacji oraz formułowanie celów dla swojego szczebla zarządzania.

Hierarchizacja celów organizacji:

1. Przetrwanie i rozwój.

2. Zrównoważone funkcjonowanie.

3. Maksymalizacja zysków w przypadku organizacji rynkowych. Maksymalizacja budżetu w przypadku organizacji niedochodowych.

4. Wytwarzanie społecznie użytecznych dóbr i usług.

5. Realizacja konkretnych zamierzeń, przedsięwzięć i zadań.

Cele ciągłe w organizacji :

Są to cele długoterminowe, są one przedmiotem zainteresowania w danym momencie działania organizacji oraz następnych latach okresach jej funkcjonowania. Cele długoterminowe zależą od przedmiotu działania organizacji. Ze zbiorów celów długoterminowych przypadku organizacji gospodarczych uwzględnić należy: rentowność organizacji, jej pozycję na rynku, innowacje i sprawnośc działania, stan zapasów czy też społeczną odpowiedzialność. Wszystkie przyjęte cele przez organizację muszą i powinny być formułowane w wielkościach mierzalnych. Odpowiednio sformułowane cele organizacji spelniają następujące funkcje:

- nadają jednolity kierunek działaniom organizacji

- Pozwalają zrozumieć działania docelowe.

- Sprzyjają poprawnemu planowaniu

- Są źródłem motywacji

- Dają możliwość poprawnej oceny i kontroli prowadzonych działań.

Kapitał ludzki jako społeczny podsystem organizacji.

Ludzie, kapitał ludzki są naturalnym składnikiem każdej organizacji. Każdy pracownik powinien posiadać takie kompetencje które pozwolą mu w sposób efektywny spełniać zadania powierzone przez kierownictwo. Wśród koncepcji mających na celu ustalenie konkretnych cech osobowości człowieka najpopularniejszy jest model wielkiej piątki. Uwzględnia on następujące cechy :

1. Ekstrawersja

2. Życzliwość

3. Sumienność

4. Stabilność emocjonalna

5. Otwartość na doświadczenia.

Ekstrawersja - otwartość człowieka, osoby na otoczenie, otwartość na swobodę wyrażania własnych opinii, wniosków.

Życzliwość - ufność, chęć współdziałania.

Sumienność - odpowiedzialność, wiarygodność, wytrwałość, nastawienie na osiąganie celu.

Stabilność emocjonalna to stopień opanowania osoby, poczucie bezpieczeństwa osoby, nastawienie do życia, czy osoba jest nerwowa, czy łatwo można ją wyprowadzić z równowagi, czy podlega depresji.

Otwartość na doświadczenia - samokształcenie, istotne jest to w niektórych dziedzinach : lekarz, prawnik, księgowy.

Wśród najczęściej opisywanych osobowości wyróżnimy autorytarną, biurokratyczną, osobowość gracza, przedsiębiorcza, profesjonalisty oraz osobowość twórcza.

Kultura organizacji

Kultura organizacji to zbiór dominujących wartości, norm, które są charakterystyczne dla organizacji. Kulturę organizacji bada się i opisuje w dwóch ujęciach : Statycznym i dynamicznym.

Statyczne podejście opisuje różne kultury przytaczając charakterystyczne dla nich cechy. Wyróżnia się szereg kultur organizacyjnych próbując je ocenić z punktu widzenia ich znaczenia dla sprawności działania.

Dynamiczne podejście bada zmiany zachodzące w różnych elementach kultury organizacyjnej.

Kultura organizacyjna może wyodrębnić ze względu na trwałość i widoczność trzy poziomy:

1. Artefakty.

2. Normy i wartości.

3. Założenia.

Artefakty - widoczne i uświadomione sztuczne twory danej kultury. Wyróżnia się trzy grupy artefaktów:

a) fizyczny

1. Logo organizacji

2. Budynki i ich wystrój

3. Odzież pracowników

4. Układ przestrzenny w środku budynku

b) językowy (anegdoty, hasła, wyjaśnienia, dowcipy)

c) behawioralny (pewnego rodzaju rytuały, wzorce, tradycje, nagrody i kary)

Założenia które często określane fundamentem organizacji. Elementy które określają myślenie nasze o organizacji.

Efektywność organizacji: szeroko rozumiana skuteczność, osiągnięcie zakładanego celu. Potocznie efektywność utożsamiana jest ze skutecznością. Efektywnośc stanowi atrybut kultury organizacji. W języku potocznym efektywność = skuteczność. Jest to cecha działania dającą tylko pozytywny skutek. Ten pozytywny skutek może ale nie musi być zakładany. Ocena efektywności działania organizacji powinna się odbywać w dwóch elementach, w oparciu o dwa kryteria.

1. Proces np. wymogi branży, wartości demokratyczne, proces przepływu informacji.

2. Efekt działania, co założyliśmy, co osiągnęliśmy.

Z punktu widzenia ekonomisty efektywność = cel, wynik / nakład /(podzielić)

Dochody z inwestycji podzielić na nakład inwestycji.

Druga grupa wskaźników - ujęcie społeczne.

Mianownik = nakład mierzalny, licznik = nakład niemierzalny

---