Wykład 5

Teorie społeczno - poznawcze

Klasyczne teorie uczenia a

podejście społeczno - poznawcze

Czy według zwolenników teorii uczenia osobowość istnieje?

Czy można poszukiwać analogii między zachowaniem szczura laboratoryjnego a zachowaniem człowieka?

Społeczno - poznawcze teorie uczenia

Procesy uczenia odgrywają istotną rolę w rozwoju i funkcjonowaniu osobowości.

Społeczne aspekty uczenia

1. Społeczny charakter wzmocnień

2. Zdolność samowzmacniania

3. Wzmacnianie zastępcze, warunkowanie zastępcze

Poznawcze aspekty uczenia

1. Ludzie uczą się obserwując zachowania innych (modelowanie) i nabywanie złożonych wzorców zachowania nie wymaga wzmocnień.

2. Ważnym czynnikiem determinującym zachowanie są oczekiwania na temat tego, czy doprowadzi ono do pożądanego rezultatu oraz wartość jaką jednostka przypisuje temu rezultatowi.

Oczekiwania wg J.Rottera

1. Ufność

2. Umiejscowienie źródła kontroli

Koncepcja A.Bandury - zmienne poznawcze jako zmienne osobowościowe

Dwa rodzaje oczekiwań:

1. Oczekiwania dotyczące wyniku.

2. Oczekiwania dotyczące skuteczności.

Poczucie własnej skuteczności

Przekonanie o własnej skuteczności decyduje o:

• podjęciu działania,

• angażowanym wysiłku,

• uczuciach , jakie towarzyszą działaniu,

• strategii działania,

• wytrwałości w dążeniu do celu i radzeniu sobie z przeszkodami i porażkami,

• poniesionych kosztach psychofizjologicznych,

• przyszłych aspiracjach

Od czego zależy nasze poczucie własnej skuteczności

• C.Dweck „ukryte teorie na temat zdolności”

Motywacja poznawcza -cele

Cel - to reprezentacja poznawcza pewnego stanu pożądanego , do którego podmiot zmierza lub stanu negatywnego, którego stara się uniknąć.

W jaki sposób cele wpływają na działanie

• Samowzmacnianie

• Wpływ poczucia własnej skuteczności

• Rola informacji zwrotnych

• Wpływ celów konkretnych i celów ogólnych

Poznawcze podejście do osobowości.

Koncepcja W.Mischela

Kontynuacja społeczno - poznawczych teorii uczenia

• Rola procesów uczenia - zdobywania doświadczeń dla rozwoju osobowości

• Osobowość to złożona organizacja wyuczonych w danym kontekście zmiennych o charakterze poznawczym, nadająca spójność zachowaniu człowieka.

Zmienne poznawcze a osobowość

• Kompetencje (inteligencja społeczna)

• Strategie kodowania informacji

• Oczekiwania:

• następstwa zdarzeń

• konsekwencji zachowań

• własnej skuteczności

• Cele

• Systemy samoregulacji

Osobowość jako system wiedzy

• Tryb warunkowy „jeśli...to”

• „Podpis behawioralny”

Kognitywno - afektywny system osobowości

wg W.Mischela

• Kodowanie- obejmuje kategorie dotyczące sytuacji, ludzi, własnej osoby

• Oczekiwania i przekonania

• Emocje i uczucia

• Cele i wartości

• Kompetencje i systemy samoregulacji

Strategia obronnego pesymizmu

(Cantor, 1989)

• Poznawcze konstruowanie sytuacji egzaminacyjnej przez „obronnych pesymistów' i „optymistów”.

• Strategia obronnego pesymizmu i optymizmu a działanie.

• Czemu służy strategia obronnego pesymizmu?

Dlaczego pewni ludzie są bardziej szczęśliwi niż inni

(Lyubomirsky,2003)

Czy terapia poznawcza może nas nauczyć , jak być szczęśliwą osobą?

Badanie osobowości z perspektywy

podejścia społeczno-poznawczego

• Metody self-reports

• Zmienne takie, jak: oczekiwania (kontroli, radzenia sobie, skuteczności)

• Zmienne związane z określonym kontekstem

Zaburzenia osobowości oraz zmiana terapeutyczna w ramach podejścia

społeczno-poznawczego

• Społeczno - poznawcze teorie uczenia:

• zastępcze warunkowanie

• zastępcze wzmacnianie

• brak umiejętności

• Poznawcze podejście do osobowości:

• sposób przetwarzania informacji, mechanizmy uwagi, kodowania, magazynowania i przywoływania informacji.

Teorie cech a podejście poznawcze

(Kofta, Doliński, 2000)

• Teorie cech zmierzają do określenia, jakie właściwości decydują o stałości i spójności międzysytuacyjnej zachowań.

• Teorie poznawcze zainteresowane są tym, w jaki sposób osoba funkcjonuje.

• Przyczyny stałości zachowania teorie poznawcze upatrują w zmiennych o charakterze poznawczym. Różnice indywidualne dotyczą zmiennych poznawczych.

• Teorie cech i podejście poznawcze jako równoprawne i wzajemnie dopełniające się punkty widzenia na osobowość.

---