Wykład 6

Modele integracji wiedzy z zakresu

psychologii osobowości

Model D.P.McAdamsa (1995)

R.R. Costy i P.T.McCrae (1995)

T.Mądrzyckiego (1996)

Co to znaczy zrozumieć osobę, poznać jej osobowość?

(Mcadams, 1995)

Jak interpretować informacje o osobie w ramach różnych teorii

• Teorie cech

• Co wiemy o osobie, kiedy potrafimy ją opisać na podstawie cech?

• Cechy pozwalają na stosunkowe szybkie ustosunkowanie się wobec danej osoby (hipoteza leksykalna)

• Cechy odpowiadają za spójność zachowania w różnych sytuacjach i czasie (hipoteza leksykalna)

• Cechy maja charakter globalny (cechy wspólne) - pozwalają na porównania między ludźmi i „akontekstowy” (ujawniajA się niezależnie od okoliczności), np.:

Osoba o wysokim poziomie ekstrawersji jest:

1. Bardziej ekstrawersywna niż większość ludzi

2. Ujawnia tendencje ekstrawertywne w różnych okolicznościach

Wnioski (Mcadams, 1995):

• Cechy dają podstawę do „psychologii nieznajomego” (obcego)

• W takiej sytuacji ich globalny i „akontekstowy' charakter jest zaletą.

W jakiej sytuacji zaleta staje się wadą (ograniczeniem)?

Kiedy z jakichś powodów zależy nam na dokładniejszym poznaniu osoby, poszukujemy informacji, które:

1. Opisują niepowtarzalną jednostkę (niekoniecznie dając podstawy do porównań)

2. Dotyczą określonych okoliczności (kontekstu )

Jakie informacje sprawiają, że nieznajomy staje się naszym bliższym znajomym?

Które z orientacji teoretycznych koncentrują się na funkcjonowaniu osobowości?

• Psychoanaliza

• Psychologia humanistyczna i egzystencjalna

• Teorie uczenia się i podejście społeczno - poznawcze

• Poznawcza orientacja w psychologii osobowości

Jakie informacje pozwalają nam zrozumieć osobę?

Co to jest tożsamość narracyjna?

Czemu służą autonarracje:

1. Potrzeby interpersonalne

2. Potrzeby związane z nadawaniem sensu doświadczeniom

Tożsamość narracyjna -„ to zinternalizowana i rozwinięta historia życia lub mit osobisty, który spaja zrekonstruowana przeszłość, spostrzegana przyszłość w konfigurację narracyjną, tak, aby nadać życiu poczucie spójności, ciągłości i celu.”

( Oleś, 2004)

• Tożsamość w trybie ogólnych atrybutów Ja

• Tożsamość w trybie więzi interpersonalnych

• Tożsamość w trybie narracyjnym

Poziomy osobowości według D.P.Mcadamsa (1995)

1. Poziom pierwszy - cechy jako dyspozycje (podejście nomotetyczne)

2. Poziom drugi - charakterystyczne przystosowania (podejście nomotetyczne i idiograficzne)

3. Poziom trzeci - historie życia (podejście idiograficzne)

Gdzie miejsce na psychoanalizę?

Charakterystyczne właściwości modelu D.P.Mcadamsa

Co pozwala poznać osobę?

• Poziomy są niezależne

• Konieczność prowadzenia niezależnych badań w celu wykrycia ewentualnych zależności

• Akcent na idiograficzne badania nad osobowością

Model integracji według R.R.Costy i P.T.McCrae (1995)

Jaką rolę w rozwoju i funkcjonowaniu odgrywają cechy

Zmienne , które powinna badać psychologia osobowości:

1. Podstawy biologiczne i podstawowe tendencje

2. Wpływy zewnętrzne

3. Charakterystyczne przystosowania

4. Obiektywna biografia

5. Koncepcja siebie

Jaki model osobowości proponują Costa i McCrae

1. Podstawowe tendencje

2. Charakterystyczne przystosowania

3. Koncepcja siebie

Charakterystyczne właściwości modelu integracji według costy i McCrae

• Rozwinięcie pięcioczynnikowego modelu osobowości

• Zmienne z poszczególnych poziomów są ze sobą powiązane

Integracja wiedzy z zakresu psychologii osobowości

wg T. Mądrzyckiego (1996)

Zachowanie reaktywne (S-R) a działanie (O-R)

Poznanie osobowości wymaga poznania działania - można badać osobowość , badając działanie.

Jakie zmienne są niezbędne w opisie działania:

• kierunek działania

• styl działania

• sprawność działania

Składniki osobowości:

-Składnik kierunkowy

-składnik instrumentalny

-składnik stylistyczny

• pojęcie Ja

Poziomy osobowości według T.Mądrzyckiego

(jak badać działanie?)

Wymienione składniki występują na trzech poziomach osobowości:

1. Poziom wrodzonych predyspozycji: popędowo - emocjonalnych, temperamentalnych i instrumentalnych

2. Poziom nawyków: treściowych i formalnych

3. Poziom świadomej i intencjonalnej aktywności

Charakterystyczne właściwości modelu T.Madrzyckiego

• Integracja w ramach paradygmatu działaniowego.

• Związek między osobowością a działaniem

• Wzajemne powiązania między składnikami i poziomami

• Różnice indywidualne we wpływie poszczególnych poziomów na funkcjonowanie

---