Archiwum, Materiały -studia -Prawo i Administracja, TECHNIK ARCHIWISTA


Archiwum:Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie PL 00-263 WARSZAWA ul. Długa 7Numer Zespołu: Zespół nr 434 Aktotwórca:Kancelarie parafialneTytuł:AKTA PARAFII WYZNANIA RZYMSKOKATOLICKIEGO Z DIECEZJI-ARCHIDIECEZJI WILEŃSKIEJ/PIŃSKIEJ Z LAT: 1827-1945Daty:1827-1834, 1845, 1908, 1911, 1919, 1923-1934, 1930-1940, 1944-1945 Rozmiary i Stan zachowania: 0,1 mb. (4 j. a.) Stan zachowania - dość dobry.AbstractZespół akt kancelarii parafialnych jest zespołem otwartym o charakterze szczątkowym. Trzy pierwsze jednostki tworzą akta dwóch parafii z diecezji - archidiecezji wileńskiej/pińskiej: Czernawczyc (Czarnawczyc) z okresu dwudziestolecia międzywojennego i Drohiczyna poleskiego z XIX i XX w. Ostatnia jednostka to tzw. „Parafie różne”, czyli dokumentacja różnych placówek duszpasterskich z omawianego terenu. Akta pochodzą z lat 1827-1834, 1845, 1908, 1911, 1919, 1923-1934, 1930-1940, 1944-1945. Są to: księgi, zeszyt i akta luźne. Język: j. łac., pol., ros.

Zespół Dokumentacyjny Archiwum Partii Politycznych

Informacje ogólne: Archiwum gromadzi dokumentację bieżącą partii i ugrupowań politycznych, które mają (lub miały) swoją reprezentację w parlamencie III RP. Zasób archiwalny stanowią m.in. dokumenty oraz materiały programowe stu ośmiu organizacji politycznych, powstałych na terenie Polski po 1989 roku. Obecnie Zakład stale monitoruje działalność kilkudziesięciu organizacji politycznych oraz klubów parlamentarnych

W skład zbiorów wchodzą: systematycznie gromadzone dokumenty partyjne (statuty, materiały programowe, biuletyny, periodyki, publikacje, materiały instruktażowe, foldery itd.); wycinki prasowe dotyczące partii oraz innych aktorów sceny politycznej i społecznej.

ARCHIWUM DIECEZJALNE

Archiwum Diecezjalne w Pelplinie, jako instytucję naukową, utworzył biskup Stanisław Wojciech Okoniewski l IV 1928 r. Było to Archiwum Diecezji Chełmińskiej. Po 25 marca 1992 r. wprowadzono nazwę: Archiwum Diecezjalne w Pelplinie.
Mimo znacznych strat poniesionych w czasie dziejowych niepokojów, a szczególnie w okresie drugiej wojny światowej, odznaczającej się często celowymi działaniami zaborczymi i niszczycielskimi, pelplińskie archiwum jest liczącym się wśród tego rodzaju pomorskich placówek naukowych. Zawiera ono stary i stosunkowo bogaty zasób historyczny, służący do poznania przeszłości nie tylko diecezji, obejmującej swym zasięgiem Ziemię Chełmińską, Lubawską i Pomorze Nadwiślańskie, lecz także do dziejów społecznych, gospodarczych, kulturalnych, a nawet politycznych regionu. Najstarszy z przechowywanych dokumentów pochodzi z 1224 r. Z okresu księgi wpisów dokumentacja konsystorza generalnego (Acta consistorii) zachowała się od 1599 r., zaś kancelarii Biskupiej (Acta curiae) i kapituły katedralnej od 1601 r. Natomiast dla archidiakonatu gdańskiego akta biskupie (wizytacje) zaczynają się od 1583 r., akta konsystorza od 1589 r.
Miejscem przechowywania akt biskupich i kapitulnych była katedra chełmżyńska, w 1824 r., wraz ze stolicą biskupią, przeniesiono je do Pelplina. W XIX w., zgodnie z zasadą przynależności terytorialnej, włączono do zasobu akta otrzymane z Włocławka i Gdańska (Gedanensia, 100 wol.) i Kamienia Krajeńskiego (Kamienensia, 18 wol.), a także akta zakonne (Monastica), liczące kilkaset ksiąg i poszytów, po skasowanych klasztorach pomorskich (Pelplin, Kartuzy, Koronowo, Toruń, Chełmno, Żarnowiec, Żukowo), Varia (akta różnej treści i proweniencji) oraz tzw. akta regencyjne z lat1772-1850, dotyczące spraw kościelnych, przekazane przez władzę państwową. W czasie drugiej wojny światowej cały zasób Niemcy wywieźli do Gdańska, skąd część staropolską, przetransportowano do kopalni soli w Grasleben i Warcina. Po wojnie, ze znacznymi ubytkami, rewindykowano je do Pelplina. Pozostawione w Gdańsku akta kurialne i regencyjne z lat 1772-1939 (blisko 20 tys. poszytów) spłonęły razem z tamtejszym Archiwum Państwowy w 1945 r. Archiwum kapitulne z okresu 1824-1939 pozostawiono w kapitularzu i dzięki temu ocalało, choć również poważnie zdekompletowane.
W latach 1980-1984 wybudowano nowy gmach archiwum. Jesienią 1984 r. umieszczono w nim cały zasób, liczący aktualnie ok. 130 mb akt. Zasób jest zinwentaryzowany i udostępniony do badań naukowych.

MATERIAŁY DO DZIEJÓW POLSKICH PARTII POLITYCZNYCH

DO ROKU 1918 W ZASOBIE CENTRALNEGO ARCHIWUM

WOJSKOWEGO

W Centralnym Archiwum Wojskowym oprócz materiałów o charakterze ściśle

wojskowym znajduje się również wiele przekazów źródłowych dotyczących zagadnień

polityczno-społecznych, gospodarczych i kulturalnych. W tym bogato reprezentowana

jest także problematyka partii politycznych, szczególnie robotniczych.

Materiały te były opisywane w kilku artykułach zamieszczonych w

kwartalniku „Z pola walki”1, „Biuletynie Wojskowej Służby Archiwalnej”2 i w

„Wybranych zagadnieniach z teorii i praktyki wojskowej służby archiwalnej”3.

Publikacje te informowały jednak wyłącznie o materiałach dotyczących

rewolucyjnego ruchu robotniczego w latach 1918—1939 oraz w okresie okupacji.

Tymczasem, z uwagi na dość znaczne rozproszenie materiałów w różnych zespołach i

zbiorach CAW oraz związane z tym trudności w dotarciu do nich, wydaje się celowa

informacja o wszystkich materiałach dotyczących dziejów partii politycznych.

Przed zakończeniem I wojny światowej i odzyskaniem niepodległości, na

ziemiach polskich istniał skomplikowany układ sił politycznych. Zwolennicy

orientacji rosyjskiej powołali Komitet Narodowy Polski4. Podobne bloki partii

sprzyjających koalicji antyniemieckiej powstały w pozostałych zaborach.

W roku 1915 powstał na terenie zaboru rosyjskiego Centralny Komitet

Narodowy, natomiast w połowie 1917 roku w tym zaborze powstał nowy blok

międzypartyjny, skupiający partie dawnego CKN5. Mimo licznych międzypartyjnych

porozumień lata pierwszej wojny światowej przyczyniły się raczej do rozbicia niż do

scalenia polskiego życia politycznego. Nadal wyraźne były podziały terytorialne i

taktyczne, które po 1918 roku w warunkach niepodległego już państwa zaczęły

odgrywać istotną rolę.

Z tych też powodów postanowiono podzielić informacje o materiałach

dotyczących tego zagadnienia, na dwie części: I — do roku 1918, II — lata 1918—

1939.

Jak już wspomniano materiały do dziejów partii politycznych występują w

różnych zespołach i zbiorach CAW. Jedynym wyjątkiem jest szczątkowy zespół

Polskiej Partii Socjalistycznej — Frakcja Rewolucyjna, liczący 4 jednostki archiwalne

i zawierający akta wytworzone w latach 1908—1912 przez Wydział Zagraniczny tej

partii w Krakowie. Na zawartość zespołu składają się sprawozdania kasowe z lat

1908—1911 (sygn. 110.16.1), korespondencja członków sekcji zagranicznych z

Wydziałem Zagranicznym z lat 1911—1912 w sprawie wydawnictw partyjnych i

działalności opozycyjnej wobec CKR (sygn. 110.16.2) oraz wykazy członków sekcji

zagranicznych z różnych miast Belgii, Francji, Niemiec, Szwajcarii, Anglii, Danii,

Austro-Węgier i Stanów Zjednoczonych (sygn. 110.16.3). Ponadto występują tu m.in.:

statut sekcji krakowskiej, listy składkowe na drukarnię „Robotnika”, na więźniów

emigrantów i na fundusz wyborczy, pisma CKR PPS do Komisji Wykonawczej

Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej i Zarządu PPS — zaboru pruskiego z 1910

roku w sprawie obchodów 75-lecia urodzin Bolesława Limanowskiego, statut

Stowarzyszenia Socjalistów Robotników Polskich „Zgoda” w Zurychu z 1908 roku

4 Jerzy H o l z e r, Mozaika polityczna II Rzeczypospolitej, Warszawa 1974, s. 64.

5 Tamże, s. 65.

oraz komunikaty Kółka Pomocy dla Robotników Polskich Sezonowych Towarzystwa

Postępowej Młodzieży Polskiej w Zurychu z roku 1910 (sygn. 110.16.4).

Część materiałów dotyczących PPS — Frakcji Rewolucyjnej znajduje się

także w zespole „Gabinet MSWojsk”. Są tam sprawozdania z V Zjazdu PPS i IX

Zjazdu PPS — Frakcja Rewolucyjna zaboru pruskiego (300.1.1221). Z innych

materiałów źródłowych wymienić należy pięć relacji członków PPS — Frakcja

Rewolucyjna: Kazimierza Domosławskiego, Feliksa Kulika, Benedykta Singera,

Karola Sobiszewskiego i Witolda Tarasiewicza. Obejmują one okres od 1905 do 1918

roku i dotyczą działalności w PPS, a także w innych organizacjach.

Dość dużą grupę materiałów archiwalnych dotyczących działalności partii

politycznych stanowi prasa, odezwy i ulotki. Zachowały się niektóre egzemplarze

czasopism wydawanych przez: PPS („Nasze hasła”, „Do czynu”, „Wezwanie”,

„Nowiny Socjalistyczne”, „Niepodległość”, „Kiliński” i „Wici”); NZR6

(„Niepodległość” i „Kiliński”); SDKPiL („Do walki”); PPSD („Demokrata” i

„Naprzód”); PSL („Chłopska dola”) oraz NZCh7 („Bartosz”). Na ich podstawie badacz

może zorientować się co do problematyki poruszanej przez publicystów

poszczególnych partii i ugrupowań politycznych.

W zasobie CAW nie brak również odezw SDKPiL (411.1.1 i 160.1.90),

Narodowego Związku Chłopskiego (411.9.3) oraz PSL (411.9.3 i 160.1.88).

Największa ilość druków ulotnych wydana została przez PPS. Znajdują się one w

zespołach: Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu (160.1.85, 160.1.88,

160.1.90), Naczelnego Komitetu Narodowego (150.1.22, 150.1.23, 150.1.24, 150.1.35

i 150.1.238), a także w „Kolekcjach” o sygnaturach 411.1.1 i 411.9.2. Treścią tych

odezw i ulotek jest nawoływanie do obchodów święta 1 Maja, poparcie dla

6 NZR — Narodowy Związek Robotniczy powstał w czerwcu 1905 r. z kół robotniczych

Towarzystwa Oświaty Narodowej i Związku im. Jana Kilińskiego. Znajdował się pod wpływem Stronnictwa

Demokratyczno-Narodowego. W 1908 r. przeszedł do opozycji wobec procarskiej polityki endeckiej. W 1917 r.

zerwał formalny związek z tzw. stronnictwami niepodległościowymi. W maju 1920 r. wraz z Narodowym

Stronnictwem Robotników z byłego zaboru pruskiego utworzył Narodową Partię Robotniczą.

7 NZCh — Narodowy Związek Chłopski powstał w 1912 r. w oparciu o działaczy chłopskich

skupionych wokół tajnego pisma „Polska”. 26.10.1915 r. przekształcił się w Związek Ludu Polskiego, a w

grudniu tego roku wraz ze Związkiem Chłopskim i Stronnictwem Ludowym utworzył Polskie Stronnictwo

Ludowe. NZCh wszedł ostatecznie w lutym 1917 r. w skład Zjednoczenia Ludowego, które to wchodziło do

bloku Centrum Narodowego. W październiku 1918 r. bardziej postępowa grupa z Janem Dąbrowskim wstąpiła

do Polskiego Stronnictwa Ludowego — „Piast”, a pozostała część Z. L. przekształciła się w zachowawcze

Polskie Zjednoczenie Ludowe.

robotników rosyjskich w ich walce z caratem, żądanie utworzenia wolnego i

niepodległego państwa polskiego oraz protesty przeciwko próbom tworzenia legionów

polskich w armiach zaborców.

Kolejnym rodzajem dokumentacji są fotografie. CAW posiada w swojej

kolekcji kilkadziesiąt zdjęć działaczy partyjnych między innymi: Ignacego

Daszyńskiego, Leona Wasilewskiego, Józefa Mireckiego, Feliksa Perla i Aleksandra

Malinowskiego. Na uwagę zasługują również zdjęcia grupowe, jak np.: przywódcy

PPS w Londynie w 1985 roku, grupa rewolucjonistów polskich i rosyjskich na

zesłaniu, grupa działaczy politycznych na zesłaniu w Kraju Jakuckim.

Większość materiałów archiwalnych dotyczących działalności partii

politycznych, przechowywana w CAW, nie była dotychczas prezentowana. Jedynie w

100-rocznicę polskiego ruchu robotniczego zorganizowano w CAW wystawę pt.

„Ruch robotniczy i niepodległościowy na ziemiach polskich 1882—1918 w

dokumentach Centralnego Archiwum Wojskowego”. Na wystawie umieszczono tylko

niektóre najważniejsze dokumenty, jednak dają one interesujący obraz działalności

partii politycznych tego okresu.

*

* *

Materiały omawiane w tym artykule stanowią poważną bazę źródłową dla

badaczy. Dalsza część informacji o materiałach dotyczących partii politycznych ukaże

się w następnym Biuletynie i będzie obejmowała okres działalności poszczególnych

partii w latach 1918—1939. Wymienione tu materiały archiwalne są uporządkowane i

udostępniane do korzystania.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Teoria, Materiały -studia -Prawo i Administracja, TECHNIK ARCHIWISTA
D-II-1-12w, Materiały -studia -Prawo i Administracja, TECHNIK ARCHIWISTA
Lacinska terminologia prawnicz, Materiały -studia -Prawo i Administracja
za cznik nr 11 podstawowe informacje o w adzy rodzicielskiej, Materiały -studia -Prawo i Adminis
drugi skrypt, Materiały -studia -Prawo i Administracja, III Rok Administracja
podstawy mikro i makro ekonomii S.Duda - Zagadnienia, Materiały -studia -Prawo i Administracja
RSC O, Materiały -studia -Prawo i Administracja, I rok Administracja
Prawo Konstytucyjne - podstawy, Materiały -studia -Prawo i Administracja
referat spadek, Materiały -studia -Prawo i Administracja
Jurysdykcja-krajowa-w-postępowaniu-nieprocesowym, Materiały -studia -Prawo i Administracja, materiał
konstytucyjny system organow panstwowych, Materiały -studia -Prawo i Administracja
Prawo Miedzynarodowe Publiczne wyklad 4, Materiały -studia -Prawo i Administracja
skrypcik, Materiały -studia -Prawo i Administracja, III Rok Administracja
OiZ- opracowanie, Materiały -studia -Prawo i Administracja
MS Postawy rodzicielskie, Materiały -studia -Prawo i Administracja, materiały do pracy mag -władza r
opinia prawna, materiały studia prawo administracja

więcej podobnych podstron