• Tytuł VI. Stwierdzenie nabycia spadku i ochrona spadkobiercy

Art. 1025 [Legitymacja; skutki] § 1. Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę.
§ 2. Domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, jest spadkobiercą.

Art. 1026 [Termin początkowy stwierdzenia] Stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku.

Art. 1027 [Moc dowodowa] Względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swe prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku.

Art. 1028 [Ochrona osób trzecich] Jeżeli ten, kto uzyskał stwierdzenie nabycia spadku, lecz spadkobiercą nie jest, rozporządza prawem należącym do spadku na rzecz osoby trzeciej, osoba, na której rzecz rozporządzenie następuje, nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działa w złej wierze.

Art. 1029 [Ochrona dziedziczenia] § 1. Spadkobierca może żądać, ażeby osoba, która włada spadkiem jako spadkobierca, lecz spadkobiercą nie jest, wydała mu spadek. To samo dotyczy poszczególnych przedmiotów należących do spadku.
§ 2. Do roszczeń spadkobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotów należących do spadku, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również o naprawienie szkody z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty tych przedmiotów oraz do roszczeń przeciwko spadkobiercy o zwrot nakładów stosuje się odpowiednio przepisy o roszczeniach między właścicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy. § 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy żąda wydania swego majątku osoba, co do której zostało uchylone orzeczenie o uznaniu jej za zmarłą.

Przeprowadzenie postępowania sądowego w sprawie spadkowej nie jest obowiązkowe.

Nie będzie w ogóle potrzebne, jeżeli majątek zmarłego jest niewielki (np. obejmuje tylko drobne ruchomości). Nie jest też ograniczone żadnym terminem, może więc mieć miejsce nawet po kilkudziesięciu latach po śmierci spadkodawcy.

 

Upływ czasu nie ma wpływu na to, kto zostanie uznany za spadkobiercę, ponieważ o tym, kto jest spadkobiercą, decyduje stan istniejący w chwili śmierci spadkodawcy. Jeżeli więc któryś ze spadkobierców (który żył w momencie śmierci spadkodawcy) umrze przed złożeniem wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, to i tak w postanowieniu sądu zostanie uznany za spadkobiercę, a to, co odziedziczył, wejdzie do spadku po nim.

 Na dwa sposoby można nabyć prawo do spadku

1. Przed sądem .

2. Przed notariuszem

Przed sądem

Sądem właściwym do rozpatrzenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku jest sąd rejonowy, w którego okręgu spadkodawca miał ostatnie miejsce zamieszkania w Polsce, a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część.
Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Stwierdzenie nabycia spadku następuje w postępowaniu prowadzonym w trybie nieprocesowym (art. 669-679 k.p.c.).

Pierwszym krokiem do załatwienia kwestii spadkowych jest złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.

Zgodnie z art. 1025 § 1 k.c. sąd wydaje postanowienie stwierdzające nabycie spadku przez spadkobiercę na wniosek osoby mającej w tym interes. Do osób tych należą spadkobiercy, zapisobiercy, wierzyciele zarówno spadkodawcy jak i spadkobiercy oraz osoby uprawnione do zachowku.
Mogą to być także osoby, które nie roszczą sobie praw do spadku, ale są zainteresowane wykazaniem, że nie są spadkobiercami i nie ponoszą odpowiedzialności za długi spadkowe.

Art. 1026 Jednak stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Oświadczenie takie może również zostać złożone w trakcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.

Należy w tym miejscu dla uściślenia dodać, że otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy

Wnioskodawca we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku musi wskazać osoby, które mogą być spadkobiercami ustawowymi. Będą oni wówczas uczestnikami postępowania.

W jednym wniosku możesz żądać stwierdzenia nabycia spadku po kilku osobach.

Należy również dołączyć odpisy wniosku w ilości odpowiadającej liczbie uczestników postępowania. Wniosek należy opłacić znakami opłaty sądowej lub przelewem w kwocie 50 zł (jeżeli wniosek obejmuje więcej niż jednego spadkodawcę - po 50 zł od każdego spadkodawcy).

Wniosek taki powinien zawierać:

•   imię, nazwisko i adres osoby składającej wniosek (wnioskodawca) oraz imiona, nazwiska i adresy potencjalnych spadkobierców ustawowych i testamentowych (uczestnicy postępowania);

•   imię i nazwisko zmarłego, datę i miejsce (miejscowość) jego śmierci oraz jego ostatnie miejsce stałego zamieszkania;

•   akt zgonu oraz inne akty stanu cywilnego wskazujące na pokrewieństwo ze zmarłym osób wskazanych we wniosku jako spadkobiercy (odpis skrócony aktu urodzenia, odpis skrócony aktu małżeństwa);

•   oryginały testamentów, jeżeli zmarły zostawił.

• oraz należy wskazać miejsca ich zamieszkania.

Wniosek można złożyć do sądu samodzielnie lub też skorzystać z pełnomocnika którym może być małżonek wnioskodawcy jego dziecko czy rodzeństwo.
Można oczywiście skorzystać z profesjonalnego pełnomocnika - adwokata czy radcy prawnego, wówczas uzyskamy pewność, że wszelkie wymogi formalne zostaną zachowane.

Jeżeli nie poda się we wniosku wszystkich tych informacji bądź nie opłaci go, sąd wezwie do jego uzupełnienia. Powinno się zawsze wykonywać wezwania zawarte w pismach, które sąd przyśle i przestrzegać podanych w nich terminów. Jeśli nie jest się w stanie czegoś wykonać, należy poinformować o tym sąd na piśmie.

Po złożeniu kompletnego wniosku sędzia wyznacza rozprawę, na którą wzywa wnioskodawcę i uczestników postępowania.

Pouczenie o obowiązku lub braku obowiązku stawiennictwa w sądzie znajduje się na wezwaniu na rozprawę.

Sąd spadku powinien wezwać na rozprawę wnioskodawcę oraz wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi. Nie może pominąć spadkobierców ustawowych nawet wówczas, gdy zostali oni pominięci w testamencie i nie kwestionowali ważności testamentu.

Zdaniem Sądu Najwyższego, w postępowaniu powinny brać udział również wszystkie osoby, na które przeszły prawa spadkobierców.

Oprócz nich wzywa też na rozprawę wszystkie zainteresowane osoby, które zgłosiły chęć uczestniczenia w sprawie, oraz te, których udział sąd uzna za konieczny.

Pomimo to sąd spadku bada z urzędu kto jest spadkobiercą.

W szczególności bada, czy spadkodawca pozostawił testament, oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament u niej się znajduje. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia.

Sąd bada z urzędu, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne oraz którzy spośród spadkobierców powołanych z ustawy do spadku odpowiadają warunkom przewidzianym do dziedziczenia gospodarstwa rolnego.

Gdyby zaś spadkobierca ustawowy dziedziczący w pierwszej kolejności odrzucił spadek, to wówczas sąd spadku musi wezwać do udziału w sprawie - jako osoby zainteresowane - tych, którzy nabywają spadek w dalszej kolejności według ogólnych zasad dziedziczenia ustawowego.

Na rozprawie w sprawie nabycia spadku sąd może żądać, aby zgłaszający się spadkobierca złożył zapewnienie, że nie ma innych spadkobierców. Spadkobierca musi wówczas oświadczyć o wszystkim, co jest mu wiadome o istnieniu albo o nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia, albo dziedziczyłyby razem z nim, a także o istnieniu albo nieistnieniu testamentów spadkodawcy.

Pod względem skutków karnych zapewnienie jest równoznaczne ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem. O tych skutkach sąd ma obowiązek uprzedzić składającego zapewnienie.

Jeżeli jednak zapewnienie nie zostało złożone, albo gdy sąd tego zapewnienia oraz innych dowodów nie uzna za wystarczające, to stwierdzenie nabycia spadku może zapaść dopiero po wezwaniu spadkobierców przez ogłoszenie.

Sąd ma obowiązek wezwać spadkobierców przez ogłoszenie, gdy nie zna ich danych, a także w każdej sprawie, w której nie zostało złożone zapewnienie spadkowe, bo np. jedynym uczestnikiem jest osoba niebędąca spadkobiercą, albo wszyscy spadkobiercy odmówili złożenia zapewnienia. Ogłoszenie należy zamieścić w piśmie poczytnym na terenie kraju i podać publicznie do wiadomości w miejscu ostatniego zamieszkania spadkodawcy w sposób i w tym miejscu przyjęty.

Sąd może stwierdzić nabycie spadku przez spadkobierców innych niż wskazanych we wniosku lub wskazanych przez uczestników postępowania. Dlatego, mimo że wnioskodawca wskazał innych spadkobierców (np. ustawowych), sąd mógł do dziedziczenia powołać spadkobiercę nawet niewymienionego przez nich we wniosku. Nie ma na to wpływu, kto ze spadkobierców przyszedł na rozprawę

Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów (w postaci ułamka).

Dzieci pozamałżeńskie dziedziczą po spadkodawcy na takich samych zasadach jak dzieci urodzone podczas małżeństwa, pod warunkiem że ojcostwo zostało ustalone. Może się jednak zdarzyć, już nawet w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, że spadkodawca pozostawił dzieci pozamałżeńskie, ale jego ojcostwo nie zostało ustalone. W takim przypadku sąd powinien odroczyć rozprawę o stwierdzenie nabycia spadku, aby dzieci mogły przeprowadzić sprawę o ustalenie ojcostwa oraz wykazać swoje uprawnienia spadkowe. Sąd powinien też udzielić tym dzieciom odpowiednich wskazówek co do sposobu dalszego postępowania. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w postanowieniu z 28 kwietnia 1975 r. w sprawie sygn. akt III CRN 42/75, które nie zostało opublikowane.

Jeżeli jesteś niezadowolony z postanowienia, możesz się od niego odwołać. Jeżeli żaden z uczestników postępowania tego nie uczyni, to postanowienie uprawomocni się po 3 tygodniach od jego ogłoszenia. Wtedy dopiero możesz otrzymać jego odpis z informacją o jego prawomocności. Sąd wysyła odpisy postanowienia wyłącznie na wniosek zainteresowanego. Wniosek musi być opłacony (6 zł za każdą stronę postanowienia).

Po uprawomocnieniu się postanowienia sąd przesyła jego odpis do urzędu skarbowego. Powinieneś się rozliczyć z podatku od spadków i darowizn

Jednak stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Oświadczenie takie może również zostać złożone w trakcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.
Należy w tym miejscu dla uściślenia dodać, że otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy.

Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku - takie postanowienie potwierdza przejście majątku na spadkobierców. Jest podstawą np. wpisania ich jako nowych właścicieli nieruchomości do księgi wieczystej, umożliwia im dostęp do rachunków bankowych, daje podstawę przerejestrowania samochodu itp. Jeżeli cały spadek odziedziczył jeden spadkobierca, to do załatwienia pozostają jedynie formalności związane z przepisaniem majątku na nowego właściciela.

Gdy spadkobierców jest więcej, mogą oni znieść wspólność majątku spadkowego, rozdzielając pomiędzy siebie poszczególne przedmioty majątkowe. Jest to dział spadku.

Jeżeli wszyscy spadkobiercy zgadzają się co do tego, komu przypadną konkretne przedmioty, mogą załatwić tę sprawę umownie. Jeżeli w skład spadku wchodziła nieruchomość, umowa musi mieć formę aktu notarialnego, w pozostałych przypadkach działu można dokonać nawet ustnie. Jednak jeżeli do spadku wszedł np. samochód (albo inne przedmioty podlegające rejestracji), to do jego przerejestrowania potrzebne będzie przedstawienie w urzędzie umowy na piśmie.

 

Spadkobiercy mogą też udać się do sądu i zażądać sądowego działu spadku, składając pisemny wniosek.

We wniosku o dział spadku należy podać:

•   imiona, nazwiska i adresy wszystkich spadkobierców;

•   cały odziedziczony majątek oraz jego przybliżoną wartość;

•   jeżeli spadkodawca pozostawił testament lub testamenty, należy wymienić je wszystkie i podać, gdzie zostały złożone i gdzie się znajdują;

•   jeżeli w skład spadku wchodzi nieruchomość, to trzeba przedstawić dowody, że nieruchomość ta stanowiła własność spadkodawcy (np. odpis z księgi wieczystej);

•   należy dołączyć postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, a przynajmniej podać sygnaturę akt tamtej sprawy.

Należy również dołączyć odpisy wniosku w takiej ilości, żeby można było doręczyć po jednym odpisie wniosku każdemu uczestnikowi.

Sąd wezwie osobę składającą wniosek do jego opłacenia.

 

Dziedziczenie

Istnieją też takie prawa i obowiązki zmarłego, które podlegają szczególnym regulacjom i przechodzą na określone osoby bez względu na to, czy są one spadkobiercami, czy nie. Ponieważ nie wchodzą do spadku, to zapisanie ich w testamencie jest bezskuteczne.

Przykładem jest prawo najmu lokalu mieszkalnego. Kodeks cywilny dokładnie określa, kto i w jakiej sytuacji wstępuje po zmarłym w stosunek najmu. Nie ma tu znaczenia, czy osoby te są spadkobiercami zmarłego.

Do spadku wchodzą nie tylko prawa (np. własność nieruchomości i rzeczy ruchomych, oszczędności zgromadzone na rachunkach bankowych, udzielone innym osobom pożyczki, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, użytkowanie wieczyste), ale i obowiązki - długi zmarłego.

 

Jeżeli spadkobierca jest tylko jeden, to dziedziczy cały spadek.

Jeżeli jest kilku (lub więcej) spadkobierców, to każdy z nich nabywa określony ułamkiem udział w każdym z tych praw i obowiązków. W momencie śmierci spadkodawcy, każdy spadkobierca nabywa nie określone przedmioty, lecz ułamkową część wszystkiego, co wchodzi w skład spadku (także długów).

 

Z chwilą śmierci jednego z małżonków majątek wspólny dzieli się na dwie części: połowę przejmuje małżonek żyjący i ta część w ogóle nie podlega dziedziczeniu. Do spadku wchodzi jedynie druga połowa majątku wspólnego.

 

Przyjęcie i odrzucenie spadku

O tym, kto jest spadkobiercą, decyduje pozostawiony przez zmarłego testament, a w przypadku jego braku - przepisy prawa. Osoby te mogą jednak nie być zainteresowane przyjęciem spadku, bowiem dziedziczenie nie jest obowiązkowe.

Możliwość rezygnacji z dziedziczenia nabiera szczególnego znaczenia, jeśli zmarły pozostawił niespłacone długi.

Spadkobiercy mają obowiązek spłacić długi spadkowe. Do długów spadkowych należą, oprócz długów zaciągniętych przez spadkodawcę, także koszty jego pogrzebu, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz wykonania zapisów i poleceń.

Odpowiedzialność za długi spadkowe może być różna w zależności od treści oświadczenia złożonego przez spadkobiercę.

 

Spadkobierca może złożyć oświadczenie:

1.  o odrzuceniu spadku,

2.  o prostym przyjęciu spadku,

3.  o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

 

1.  Odrzucenie spadku oznacza, że spadkobierca nie chce w ogóle dziedziczyć. W takim wypadku nie przechodzą na niego ani prawa, ani obowiązki zmarłego. Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby zmarł przed spadkodawcą, a do dziedziczenia dochodzą uprawnieni w dalszej kolejności.

 

2.  Proste przyjęcie spadku to zgoda na przejęcie wszelkich praw i obowiązków wchodzących w skład spadku. Spadkobierca odpowiada wówczas za długi spadkowe bez ograniczeń, a jeżeli długi spadkodawcy wynoszą więcej niż pozostawiony przez niego majątek, to spadkobierca będzie musiał pokryć różnicę z własnego majątku.

 

3.  Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że spadkobierca godzi się spłacić długi tylko do takiej wysokości, aby nie musiał dopłacać wierzycielom zmarłego z własnego majątku.

 

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone:

•   przed notariuszem,

•   w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie,

•   w sądzie - w trakcie postępowania o stwierdzenie praw do spadku.

 

W każdym przypadku za złożenie takiego oświadczenia pobiera się opłatę w wysokości 50 zł.

Złożenie takiego oświadczenia jest możliwe tylko w ciągu 6 miesięcy od momentu którym spadkobierca dowiedział się, że dziedziczy po zmarłym.

Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie oznacza proste przyjęcie spadku. W przypadkach, gdy spadkobiercą jest dziecko, które nie ukończyło 18 lat, osoba ubezwłasnowolniona lub osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Z tego względu wydanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku jest możliwe dopiero po upływie 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy, chyba że wszyscy spadkobiercy złożą wcześniej oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

 

Jak poświadczyć nabycie spadku u notariusza

• Spierających się o schedę skierujemy do sądu

Notarialne poświadczenie dziedziczenia będzie prostsze i szybsze niż potwierdzanie go w sądzie, jednak nie wszyscy skorzystają z tej drogi.

Najpierw trzeba się umówić na termin sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia. Notariusz powinien poinformować, kto jeszcze musi przyjść oraz jakie dokumenty trzeba dostarczyć. Będzie to z pewnością akt zgonu spadkodawcy oraz dowody tożsamości i akty urodzenia potencjalnych spadkobierców, a także akty małżeństwa i ewentualne testamenty.

Podczas pierwszego kontaktu z notariuszem warto zasięgnąć informacji o możliwych opłatach. Można też poprosić o sprawdzenie, czy nie zostało wydane poświadczenie dziedziczenia w innej kancelarii.

Informacje o koniecznych dokumentach będą też dostępne na stronie internetowej Krajowej Rady Notarialnej www.krn.org.pl.

Wszyscy potencjalni spadkobiercy spotykają się w kancelarii notarialnej w celu sporządzenia protokołu dziedziczenia. Nie można ustanowić pełnomocnika dla nieobecnej osoby. Dlatego notarialne poświadczenie dziedziczenia nie wchodzi w rachubę, gdy spadkobierca np. nie może dojechać z zagranicy. Dla osoby obłożnie chorej notariusz może zarządzić sporządzenie protokołu dziedziczenia w miejscu jej pobytu.

Taki protokół zawiera m.in. zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia oraz oświadczenia o istnieniu lub nieistnieniu innych spadkobierców czy testamentów. Oświadczenia muszą być zgodne z prawdą - za złożenie fałszywych grozi odpowiedzialność karna. Każdy ze spadkobierców składa podpis pod protokołem.

O czym trzeba pamiętać

Warto wiedzieć, że notariusz odmówi spisania protokołu dziedziczenia, jeśli się dowie, że zmarły nie pozostawił po sobie małżonka ani innych spadkobierców ustawowych, a do tego nie spisał testamentu. W takiej bowiem sytuacji spadek przypada gminie albo Skarbowi Państwa. Odmówić może również wtedy, gdy w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położone za granicą.

Podczas tego spotkania wszystkich spadkobierców notariusz może otworzyć testament, a spadkobiercy mogą złożyć oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku - jeżeli nie zrobili tego wcześniej.

Notariusz sprawdza też, czy inny notariusz nie sporządził wcześniej po tym samym spadkodawcy aktu poświadczenia dziedziczenia.

Na podstawie protokołu dziedziczenia notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Następnie rejestruje go w elektronicznym rejestrze poświadczeń dziedziczenia. Od tej chwili akt nabiera mocy prawnej takiej samej jak sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Na życzenie spadkobiercy notariusz sporządzi wypis aktu poświadczenia dziedziczenia (koszt - 6 zł plus VAT za stronę). Spadkobierca może się nim posłużyć, by wykazywać swoje prawa do spadku (np. do odziedziczonej nieruchomości). Zarejestrowany akt jest też podstawą do rozliczenia się z podatku od spadku lub skorzystania z przysługującego zwolnienia.

Rejestr dla każdego

Każdy będzie mógł bez opłat przejrzeć rejestr aktów poświadczenia dziedziczenia i sprawdzić, czy taki akt został wydany po śmierci konkretnej osoby. Rejestr będzie dostępny na stronie internetowej www.krn.org.pl. Podstawą identyfikacji spadkodawcy będzie jego imię i nazwisko, ale przede wszystkim numer PESEL. Użytkownik rejestru nie dowie się jednak z niego, kto i co odziedziczył po zmarłym. Takie informacje nie będą rejestrowane.

Oprócz nazwiska spadkodawcy w rejestrze podana będzie data jego śmierci i ostatnie miejsce zamieszkania, data, miejsce sporządzenia aktu poświadczenia oraz nazwisko notariusza.

Różnice, wady i zalety

Sądowe stwierdzenie nabycia spadku:

• Postanowienie sądu może dotyczyć każdego spadku bez względu na datę śmierci spadkodawcy.

• Sąd może wydać postanowienie stwierdzające nabycie spadku na podstawie testamentu sporządzonego w każdej formie.

• Spadkobiercy nie muszą być jednomyślni w kwestii swych praw do spadku ani wysokości udziałów.

• Wniosek musi być złożony w sądzie rejonowym właściwym według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeśli tego miejsca nie można ustalić - sądzie miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy.

• Wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć niezależnie każdy ze spadkobierców. Sąd wezwie na rozprawę wnioskodawcę oraz osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi.

• Sąd wyznaczy termin rozprawy - zwykle po kilku miesiącach (termin różny w zależności od sądu).

• Wniosek musi zawierać wszystkie wymagane informacje i trzeba do niego dołączyć odpowiednie załączniki i kopie (aktów stanu cywilnego spadkobierców ustawowych, aktu zgonu spadkodawcy i ewentualnie testamentu) w liczbie określonej w formularzu wniosku.

• Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku staje się prawomocne, jeśli nikt nie wniesie apelacji przed upływem dwóch tygodni.

• Opłata sądowa od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 50 zł bez względu na wartość spadku.

Notarialne poświadczenie dziedziczenia:

• Notarialne poświadczenie dziedziczenia dotyczyć może wyłącznie tych spadków, które otwarte zostały od 1 lipca 1984 r. (otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy).

• Do notariusza można dostarczyć wyłącznie testament zwykły (najczęściej własnoręczny spadkodawcy lub sporządzony w formie aktu notarialnego).

• Między spadkobiercami nie może być sporu co do samych praw do spadku ani wysokości udziałów w nim. W przeciwnym wypadku spór musi rozstrzygnąć sąd.

• Spadkobiercy mogą dowolnie wybrać kancelarię notarialną.

• Na sporządzenie aktu poświadczenie dziedziczenia muszą się stawić wszyscy spadkobiercy testamentowi i ustawowi.

• Notariusz ustali termin wydania aktu poświadczenia dziedziczenia biorąc pod uwagę możliwości każdego ze spadkobierców.

• Spadkobiercy muszą dostarczyć notariuszowi- odpis aktu zgonu spadkodawcy,- odpisy aktów stanu cywilnego osób powołanych do spadku z ustawy,- inne dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie praw do spadku.

• Akt poświadczenia dziedziczenia jest prawomocny od chwili zarejestrowania (w praktyce niemal od razu po wydaniu).

• Wynagrodzenie notariusza za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia wynosi 50 zł bez względu na wartość spadku plus 100 zł za sporządzenie protokołu poprzedzającego wydanie aktu poświadczenia. Dodatkowo notariusz może pobrać 50 zł za otwarcie i ogłoszenie testamentu (do wszystkich podanych opłat trzeba dodać 22 proc. VAT).

Podstawa prawna:

Ustawa z 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie - tekst jedn., DzU nr 189/2008, poz. 1158.

Notariusz odmawia sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, jeżeli:

• w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku,

• w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte i ogłoszone,

• wskutek braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy spadek przypada, jako spadkobiercy ustawowemu, gminie albo Skarbowi Państwa,

• spadkodawca w chwili śmierci był cudzoziemcem lub, nie posiadając żadnego obywatelstwa, nie zamieszkiwał w Rzeczypospolitej Polskiej albo w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położonej za granicą.

Zarejestrowany elektronicznie on-line w rejestrze aktów poświadczenia dziedziczenia akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Nadal pozostaną w mocy procedury sądowe stwierdzenia nabycia spadku. Konsul nie może sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia.

Nowych przepisów nie stosuje się do spadków po osobach zmarłych przed 1 lipca 1984 r.

• Inne procedury

W związku ze spadkiem może wystąpić potrzeba wszczęcia większej ilości postępowań, np.:

• postępowanie w/s zabezpieczenia spadku gdy z jakiejkolwiek przyczyny grozi naruszenie rzeczy lub praw pozostałych po spadkodawcy, zwłaszcza przez usunięcie, uszkodzenie, zniszczenie albo nie usprawiedliwione rozporządzenie; zabezpieczenie następuje przez spis inwentarza, oddanie pod dozór, w depozyt, ustanowienie zarządu tymczasowego;

• postępowanie w/s złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku gdy oświadczenie to jest składane przed wszczęciem postępowania w sprawie stwierdzenia nabycia spadku;

• postępowanie w/s otwarcia i ogłoszenia testamentu gdy ktoś złożył w sądzie testament osoby po jej śmierci;

• postępowanie w/s wyjawienia  przedmiotów spadkowych gdy po sporządzeniu spisu inwentarza zachodzi wątpliwość, czy zostały w nim zamieszczone wszystkie przedmioty należące do spadku lub czy zamieszczone w spisie inwentarza długi istnieją;

• postępowanie w/s przesłuchania świadków testamentu ustnego w razie śmierci spadkodawcy, który taki testament sporządził;

• postępowanie w/s wykonawcy testamentu, który ma obowiązek zgłosić się w sądzie, i ma możliwość uzyskania stosownego zaświadczenia o swojej funkcji, może również wnieść o zwolnienie z tego obowiązku;

• postępowanie w/s działu spadku gdy spadkobiercy rozdzielają pomiędzy siebie różne przedmioty majątkowe wchodzące w skład spadku.

---