„Praktyka innowacji”
Jednym ze sposobów przeprowadzania udanej innowacji jest poszukiwanie i poznawanie źródeł zewnętrznych tj. demografia, zmiany w postrzeganiu, tendencji i znaczeniu, nowa wiedza, zarówno naukowa jak i nienaukowa. Są one zmianami zachodzącymi w środowisku społecznym, filozoficznym, politycznym i intelektualnym.
Najbardziej przewidywalne konsekwencje wywołują zmiany demograficzne. Są to zmiany w populacji, jej wielkości, strukturze i wieku, składzie, zatrudnieniu, statusie zatrudnienia i dochodach. Cechą charakterystyczną tych zmian jest to, że możliwe jest określenie ich parametrów czasowych. Pamiętajmy również że demografia ma podstawowy wpływ na to co będzie kupowane, w jakich ilościach i przez kogo. Umiejętne wykorzystanie tych informacji przez przedsiębiorcę, czy też inną osobę może łatwo przynieść oczekiwany skutek na rozwój firmy. Wszyscy dobrze wiemy jak duży jest problem demografii. Jednak ekonomiści, politycy, przedsiębiorcy uważali, iż zmiany demograficzne są zbyt powolne by mogły mieć wpływ na gospodarkę. Pojmowanie to jest dalece błędne. Nie trzeba daleko szukać wielkich katastrof demograficznych. Zaraza czarnej śmierci w Europie miała znaczny wpływ na gospodarkę całego świata. Rozpoczęły się masowe migracje ludności. Cały ten proces trwał zaledwie 50lat. Radykalne i szybkie zmiany demograficzne, które następują bez wcześniejszego ostrzeżenia są bardzo ważne. Nie możemy ich lekceważyć. Człowiek podejmujący decyzje winien analizować zmiany demograficzne zachodzące w XX wieku. Wskazówki demografii są cenną możliwością dla przedsiębiorców z powodu lekceważenia ich przez podejmujących decyzje, czy to przedsiębiorców, czy urzędników państwowych odpowiedzialnych za politykę. Niechęć do zaakceptowania realiów demograficznych staje się prawdziwą okazją dla przedsiębiorcy. Konkurenci z reguły zaakceptują zmiany demograficzne dopiero wtedy, gdy już będą one zastąpione przez nowe fakty demograficzne. Analizując zmiany demograficzne ważniejszy okazuje się rozkład wiekowy, niż całkowita liczba ludności. Ważne również są zmiany w środku ciężkości w danej populacji określonego przedziału wiekowego. Zmiany środka ciężkości oznaczają zmiany w grupie wiekowej, która w danej chwili stanowi największa i najbardziej rosnącą zbiorowość. Właśnie tej zbiorowości należy poświęcić największa uwagę.
Peter Drucker opisuje nam w swojej książce kilka przykładów udanego wykorzystania zmian demograficznych. Jednym z nich jest amerykańskie przedsiębiorstwo handlu detalicznego Melville, które jako jedyne wzięło pod uwagę wyż demograficzny. Na początku lat 60-tych Melville tuż przed osiągnięciem nastoletności przez pierwsze roczniki wyżu, wprowadziło na rynek zupełnie nowe sklepy, specjalne dla nastolatków. W rezultacie stał się jednym z najbardziej rentownych przedsiębiorstw w USA. Dziesięć lat później inni detaliści podchwycili jego pomysł, lecz demograficzny środek ciężkości zaczął się przesuwać ku ,,młodym dorosłym”, wtedy zaś Melville przeniósł już uwagę na nową grupę wiekową.
To tylko jeden a przykładów udanej innowacji dzięki bacznemu śledzeniu statystyk. Było ich więcej. Należeli do nich m.in. Sears, Reobuck, Klub Śródziemnomorski oraz uniwersytety tj. Pace, Golden Gate. Analizując statystyki i badając środowisko łatwo można przeprowadzić udaną innowację.
Koleją okazją do przeprowadzenia innowacji jest poznanie następnego źródła zewnętrznego - zmiany w postrzeganiu. Zmiany te otwierają nowe możliwości innowacyjne. Niespodziewany sukces czy niespodziewana porażka są częstą oznaką zmian w postrzeganiu. Fakty się nie zmieniają, zmienia się ich interpretacja. Autor opisuje jak zmiany w postrzeganiu zmieniły amerykański rynek. Dwudziestolecie od lat 60-tych do 80-tych było okresem postępu i poprawy zdrowia dla Amerykanów. Mimo to naród przepełniały troski i obawy o zdrowie. Amerykański rynek trafnie wykorzystał ten lęk, wprowadzając nowe czasopisma zdrowotne, sklepy z zdrową żywnością itp. Podobne zmiany w postrzeganiu nastąpiły w codziennym życiu ludności. Zaczęto zwracać uwagę na odżywianie. Rynek i w tym przypadku wykorzystał tą informację wprowadzając nowe programy telewizyjne i książki o gotowaniu. Coraz większymi przywilejami zaczęto darzyć rasę czarną i kobiety, którzy stopniowo osiągali coraz to większe sukcesy i zajmowali lepsze pozycje. Innowatorzy wykorzystujący zmiany w postrzeganiu mogą liczy na udany rozwój i oczekiwane zyski. Problemem jaki wiąże się z innowacją opartą na zmianach w postrzeganiu polega na odpowiednim wyczuciem czasu. Niektóre z zmian mogą okazać się chwilowym kaprysem. Reakcja na taki krótkotrwałe zmiany nie przyniesie żądanego efektu. Podobnie spóźniona reakcja na rozpoczęcie długotrwałych zmian w postrzeganiu może doprowadzić do upadku. Ważne zatem jest odpowiednie rozpoznanie zmiany; czyli czy są one czasowe czy na dłuższy okres. Innowacja oparta na zmianach w postrzeganiu musi zacząć się powoli i być bardzo konkretna.
Następnym zewnętrznym źródłem udanej innowacji jest „nowa wiedza”. Innowacja oparta na wiedzy bywa gwałtowna, kapryśna i trudna do opanowania. Jednak to ona zajmuje wyraźne miejsce w historii, zapewnia bowiem rozgłos i pieniądze. Innowacja oparta na wiedzy różni się od pozostałych czasowym wskaźnikiem niepowodzenia, przewidywalnością oraz wyzwaniem jakie stawia przed przedsiębiorcą. Innowacja to najdłuższy czas realizacji. Upływa sporo czasu od wyłowienia nowej wiedzy do momentu zastosowania jej w technice. Po tym czasie następuje kolejny długi okres zanim nowa technika przeobrazi się w produkty itp. Okres wprowadzenia innowacji zajmuje od 25-35 lat, jedynie poważne wydarzenie zewnętrzne może skrócić ten okres. Czas potrzebny do innowacji opera się zarówno na wiedzy naukowej i technicznej jak i wiedzy nienaukowej i nietechnicznej. Drugą cechą innowacji opartej na wiedzy jest unikalność. Innowacje te nigdy nie bazują na jednym czynniku, ale na zbieżności różnych rodzajów wiedzy, z których nie wszystkie są naukowe czy techniczne. Dopóki wszystkie elementy wiedzy się nie połączą innowacje będzie skazana na upadłość. Innowacja oparta na wiedzy ograniczona jest wymogami. Jednym z nich jest staranna analiza wszystkich potrzebnych czynników; wiedzy, czynników społecznych, ekonomicznych lub preferencyjnych. Jej celem jest rozeznanie się przedsiębiorców w tym czy innowację należy już rozpocząć (gdy spełnione i dostępne są wszystkie elementy) czy lepie odłożyć ją na później (gdy nie wszystkie elementy są spełnione). Zaniechanie takiej analizy skazuje innowacje na klęskę. Drugim wymaganiem jest wyraźne skupienie na strategicznej pozycji. Innowacja nie może zostać wprowadzona na próbę. Innowator nie otrzyma kolejnej szansy, nawet najmniejsze potknięcie będzie wykorzystane przez przeciwników.
Trzecim argumentem jest poznanie i stosowanie przedsiębiorczego zarządzania. Innowacja oparta na wiedzy pomimo starannej analizie podlega wyjątkowym formom ryzyka i wrodzonej nieprzewidywalności. Jest ona bardzo burzliwa, pomimo długich oczekiwań pojawia się gwałtownie, trwa kilka lat, lecz później przychodzi po niej kryzys, który udaje się przetrwać nielicznym. Kiedy okres ten się kończy powstaje ,,okno” na czas ustabilizowania się nowego przedsiębiorstwa. Jest to jedyny możliwy okres, w którym innowatorzy mogą wejść na rynek. Dlatego też przyjmuje się, że innowacji opartej na wiedzy czas sprzyja niekorzystnie, innowatorzy nie otrzymują drugiej szansy, a samo środowisko jest surowe i bezlitosne. W tego rodzaju innowacji kryzys nadchodzi zawsze, jest nieunikniony. Opisany rytm - okres podniecenia, dalej kryzys - zaznacza się wyjątkowo wyraźnie w branżach nowoczesnej techniki. Zaleceniem przetrwania kryzysu jest przedsiębiorcze kierowani. Aby odnieść sukces innowacja oparta na wiedzy musi być ,,dojrzała”; rynek musi być na nią chłonny. Innowacje wcześniej wymienione - oparte na zmianach demograficznych, zmianach w postrzeganiu - wykorzystują zmianę, która już zaszła, zaspokajają jej potrzebą. W innowacji opartej na wiedzy sama innowacja powoduje zmianę, celuje w stworzenie popytu. Nie udowodniono jednak dlaczego niektóre z innowacji oparte na wiedzy spotykają się z chłonnością, a inne nie. Nie ma również sposobu, żeby wyeliminować ani zmniejszyć ryzyko. Musimy być otwarci na nową innowację.
Odrębnym źródłem innowacji mogą być innowacje oparte na błyskotliwym pomyśle( suwak błyskawiczny, długopis itp.). Przynoszą one duże zyski, jednak błyskotliwe pomysły to najbardziej ryzykowne i najmniej udane z możliwych innowacji. Wskaźnik niepowodzenia jest bardzo wysoki. Przyczyna tego jest to, że pomysły te bywają ulotne i niejasne. Nikt nie wie, który pomysł innowacji opartej na błyskotliwej idei ma szansę powodzenia. Dobrą radą zatem dla przedsiębiorców jest nie korzystanie z innowacji opartych na błyskotliwym pomyśle.
Innowacje oparte na błyskotliwym pomyśle nie są uznawane za praktykę innowacji. Jedynie celowe innowacje oparte na analizie, ciężkiej pracy mogą być przedstawione jako praktyka innowacji.
Innowacja jest zatem złożonym zjawiskiem. W celu jej przeprowadzenia wskazana jest analiza możliwości. W różnych obszarach różne źródła będą miały rozmaite znaczenie w różnym czasie. Należy je jednak systematycznie badać i analizować. Przeprowadzając innowację ważna jest również obserwacja klienta jego zainteresowań, zachowania i potrzeb. Równie ważne jest skupienie się innowatorów na konkretnej potrzebie, jako zaspokajają. Podejmując się przeprowadzenia innowacji powinniśmy poświęcić jej uwagę by była przeprowadzona dokładnie i bez pośpiechu. Należy pamiętać, że innowacja jest kierowana do prostych ludzi. Nie powinniśmy wiec wprowadzać innowacji na przyszłość lecz na teraz. Praktyka innowacji jest ciężką pracą, wymaga wiedzy i pomysłowości. Żeby odnieść sukces, innowatorzy muszą budować innowację na swoich mocnych stronach. Musi być ona dla nich ważna i mieć sens, w przeciwnym razie innowatorzy nie będą zdolni do poświęcenia się dla niej. Innowacja wymaga wielkiej pracy i poświęcenia. Wiąże się z dużym ryzykiem. Pamiętajmy jednak, że każda dziedzina gospodarki wiąże się z tym ryzykiem. Innowacja jest koniecznym procesem, zaniechanie jej może być złe w skutkach. Korzystając z wyżej wymienionych wskazówek, przeprowadzana przez nas innowacja na pewno zakończy się sukcesem.
Autor: Przemysław Lutomski