FAKTY I PRZEDMIOTY KULTUROWE
Różnice faktów przyrodniczych i kulturowych.
Według autora występują pomiędzy składem i strukturą tych systemów oraz charakteru elementów sił ich wiążących.
Kulturowe podejście to podejście przez doświadczenie i działalność; filozofowie uważają, że rzeczywistość jest tylko tym czym określa ją, przedstawia uczony.
- empiryk - realista zakłada, że odkrywa rzeczywistość, która jest niezależna od niego.
- przedstawiciel nauki pozytywnej - (postawa realistyczna) uważa natomiast, że najważniejsze jest:
Uzyskanie ścisłej i konkretnej wiedzy, bez subiektywnych odczuć i wpływu ich na badane „rzeczy”
Chęć jakiegokolwiek wpływania na badanie przynosi błędy
Np. astronom koryguje swoje przemyślenie „rachunku” pod wpływem nowych obserwacji badawczych
Socjolog i psycholog nie chce wpływać na zachowanie ludzi, którzy są przedmiotem jego badań
Fakty przyrodnicze:
Nie biorą pod uwagę wpływu na człowieka i jego myślenia na badany przedmiot ( doświadczenie i działalność są odrzucone)
Zajmują się wyłącznie zależnościami i budową przedmiotu badanego
Np. nie bierze pod uwagę, tego gdy np. środowisko jest stworzone przez człowieka (laboratorium), a bada jedynie rośliny pod względem fizjologicznym.
Humanistyczny współczynnik faktów kulturowych.
- badanie kulturowe - współczynnik humanistyczny
Badania kulturowe biorą pod uwagę:
- przedmioty i wiedzę historyczną zdobytą przez poprzednich badaczy kultury
- doświadczenie i działalność np. badanego ludu, jednostek i zbiorowości żyjącej w pewnej części świata w pewnym okresie historycznym.
Jeżeli badacz pominie współczynnik humanistyczny to procesy kulturowe przybrałyby postać określeń na procesy fizyczne.
Np.
a). język francuski - ze słów rozumianych przez daną zbiorowość, używane do komunikowania się i rozwoju, stałyby się pod tym względem masą pozbawionych znaczenia dźwięków wydawanych przez stulecia, przez setki milionów ludzi, należących do gatunku homo sapiens, oraz jako procesy fizjologiczne jednostek ludzkich.
b). Islam - jako system religijny istnieje, ponieważ pewna grupa ludzi wierzy w dogmaty tej wiary, lub też bank Angielski istnieje, ponieważ jest potrzebny ludziom, którzy korzystają z jego usług i pracują z nim.
Przykłady te stałyby się bez współczynnika humanistycznego: chaosem dźwięków, ruchów ciał, procesów fizjologicznych, stosów drzewa, kamieni i zaprawy murarskiej, mas poplamionego papieru.
c). system platoński badany przez historyka filozofii, by zrozumieć treści nauki tak jak rozumieli je jego twórcy, stałyby się procesami organicznymi: dźwiękami, tonami papieru, farbą drukarską.
Podsumowując, nie da się poznać prawidłowo tych zjawisk w sposób przyrodniczy , czyli z pominięciem współczynnika humanistycznego.
Wartości jako przedmioty kulturowe.
Współczynnik humanistyczny - dotyczy zarówno składu jak i struktury systemów kulturowych.
Elementy kulturowe - to elementy doświadczeń ludzi żyjących w danej kulturze i tylko dzięki nim rozumienie jest poprawne dla badacza kultury.
Np.:
a). kompozycje francuskiego wiersza jest tym, czym jawi się dla poety jak i odbiorców tego wiersza.
b). ceremonia mahometańska - jest taka jak przedstawia się przez przedmioty sakralne, gesty, rytuały, formułki słowne dla wyznawców religii.
c). elementy systemu ekonomicznego jak: monety, banki, papiery wartościowe, aktywa i pasywa banku są tym, czym wydają się udziałowcom, pracownikom i klientom banku.
Nie można więc badać tych zjawisk pomijając doświadczenia ludzkie i przedmioty kulturowe, ponieważ tworzą one sens.
Badacz kultury stwierdza prawdziwość na 2 sposoby:
- interpretacje doświadczeń (z przedmiotami kulturowymi) bezpośrednich lub pośrednich ludzi
- obserwacje zewnętrznych zachowań w stosunku do tych przedmiotów
Rozróżnianie terminologiczne pomiedzy przedmiotami badań przyrodniczych a kulturowych.
Rzeczy - to przedmioty naturalne; nie mają znaczenia, tylko sama treść i reprezentuje wyłącznie samą siebie. Np.: kamień i krople wody są badane przez przyrodnika jako te, które nie mają znaczenia i nie sugerują niczego poza samym sobą.
Wartości - przedmioty kulturowe, mają na uwadze ich zasadniczy związek praktyczny z działalnością ludzką;
- posiadają daną treść - przedmiot empiryczny od innych przedmiotów
- znaczenie - skojarzenie w przeszłości
Np.:
a). słowo jakiegoś języka to nie tylko fakty słuchowe, mięśniowe, wzrokowe lecz znaczenie prowadzi na myśl przedmioty do których oznaczenie zostało stworzone
b). naczynie sakralne prócz treści wizualnej i dotykowej ma treść religijną
c). moneta - kawałek metalu ale i siła nabywcza
Z psychologicznego punktu widzenia wartości są bardziej pierwotne i podstawowe od rzeczy, ponieważ na początku życia poznajemy świat znaczeń a dopiero później pod wpływem względów praktycznych i teoretycznych, niektórzy ludzie uczą się traktować przedmioty jakby były pozbawione znaczenia.
Wartość w związku określonym systemem może być „porządana” lub „nieporządana” lub też „szkodliwe” itd. (z punktu widzenia realizacji)
Wartość taką nazywamy „dodatnią” lub „ujemną” WARTOŚCIĄ AKSJOLOGICZNĄ w zależności od sytuacji.
Np. str. 64.
W przypadku rozpatrywania „rzeczy” w sposób humanistyczny jak i przyrodniczy ważne są czynniki wpływające na badany przedmiot, zjawisko - uprzedni trening.
Np.: Jednostka musi znaleźć się w określonych warunkach i zostać nauczona korzystanie z danej wartości.
Np.: Reprodukcja obserwacji zmysłowej możliwa jest tylko pod określonymi warunkami, którym musi odpowiadać organizm i środowisko jednostki.
Do prawdziwej teorii potrzebna jest w oby przypadkach końcowa refleksja.