05.11.06r. Prawo

Oświadczenie woli.

U podstaw oświadczenia woli leży akt woli. Przez akt woli rozumie się decyzję człowieka, która jest czynnością polegającą na wyborze określonego działania (np. wybór zawodu).

Z oświadczeniem woli mamy do czynienia wówczas, gdy decyzja podmiotu prawa może być uznana za oświadczenie woli tylko wtedy gdy

1. Jest ono na tyle zrozumiałe że w drodze wykładania można ustalić sens podjętej decyzji.

2. Decyzja ta dotyczy spraw unormowanych przez prawo.

3. Decyzja nie jest spowodowana przymusem fizycznym.

4. Decyzja została podjęta na serio.

Rodzaje oświadczeń woli:

• konkludentne - wyrażenie woli w celu wywołania określonych skutków prawnych przez jakiekolwiek zachowanie się byle by uzewnętrznienie tej woli było obiektywnie zrozumiałe. Takie oświadczenie woli może przybrać formę tzw. faktów konkludentnych.

• milczące oświadczenie woli - czyli bierne zachowanie się co do zasady nie jest oświadczeniem woli, jednakże w wielu sytuacjach milczenie uznaje się za dorozumiane oświadczenie woli.

Wykładnia oświadczenia woli art. 65 k.c.

§1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć jak tego wymagają ze względu na okoliczności w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.

W umowach należy raczej badać jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy a niżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Wadą oświadczenia woli jest taka nieprawidłowość aktu woli lub jej uzewnętrznienia którą ustawa uznaje za wadę. Do tych wad należą:

• brak świadomości lub swobody art. 82

• pozorność art. 83

• błąd art. 84

• groźba art. 87.

Jest to katalog zamknięty.

Wady oświadczenia woli:

1. Brak świadomości lub swobody

• Brak świadomości jest konsekwencją wadliwie funkcjonującej psychiki osoby składającej oświadczenie woli. Natomiast brak swobody może być wynikiem przymusu fizycznego, zastosowanego wobec osoby składającej oświadczenie woli przez osobę trzecią.

Pozorność

• Oświadczenie woli złożone drugiej osobie za jej zgodą dla pozoru jest nieważne. Za pozorną może być uznana tylko taka czynność prawna, która dokonana została między dwiema stronami albo wymaga zakomunikowania osobie drugiej.

• Błąd

• Błąd jest to niezgodność zachodząca między rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości podmiotu albo mylne wyobrażenie co do treści złożonego oświadczenia. Błąd musi dotyczyć treści czynności prawnej i musi być istotny. Odnosi się on jednak nie do treści oświadczenia woli, lecz do TEŚCI CZYNNOŚCI PRAWNEJ.

4. Groźba

• Groźba musi być bezprawna i poważna oraz ma na celu wymuszenie oświadczenia woli o określonej czynności.

Nieważność czynności prawnej oznacza, że nie wywołuje ona zamierzonych przez strony i wyrażonych w ich oświadczeniach woli skutków prawnych. Nie oznacza to jednak że czynność prawna nie wywiera żadnych skutków prawnych ponieważ może wywołać skutki określone przepisami prawa ale nie są to skutki zamierzone przez strony. Na treść pojęcia nieważności składają się następujące cechy:

1. czynność prawna jest nieważna od chwili dokonania.

2. nieważność czynności prawnej następuje z mocy samego prawa (nie potrzeba żadnych innych oświadczeń woli).

3. nieważność ma charakter definitywny co oznacza że nie stanie się ona ważna nawet wówczas, gdy przyczyna nieważności odpadnie (cecha ta jest zgodna z formułą, że czynność prawna od początku nieważna nie może być z biegiem czasu naprawiona).

Konwalidacja (uzdrowienie) - przez konwalidacje nieważnej czynności prawnej rozumie się uznanie jej za ważną z mocą wsteczną w następstwie jakiś późniejszych okoliczności (ślub 16-letniej dziewczyny).

Konwersja nieważnej czynności prawnej ma miejsce wówczas gdy następuje jej przekształcenie w inną ważną czynność prawną odpowiadającą choćby częściowo woli stron (np. umowa o przejęcie długu).

Bezskuteczność zawieszona czynności prawnej zachodzi w sytuacji gdy brak jest zgody osoby trzeciej na dokonanie danej czynności a udzielenia tej zgody do skuteczności tej czynności prawnej wymaga ustawa (potwierdzenie umowy). Umowa zawarta bez wymaganej zgody osoby trzeciej nie jest nieważna, ale też nie wywołuje przewidzianych w treści oświadczeń woli składających się na umowę skutków prawnych, czynność taką nazywa się kulejącą i dopiero po jej potwierdzeniu staje się ona w pełni ważna i skuteczna.

Konstrukcja bezskuteczności względnej - art. 59 k.c.

W razie zawarcia umowy której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznanie umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie 1 roku od jej zawarcia.

A i B zawarły umowę przedwstępną w formie aktu notarialnego mocą której ustaliły, że A sprzeda B nieruchomość do 15.08.03r. za 40 tys. zł. Umowa przedwstępna nie przeniosła własności nieruchomości na B więc A był dalej jej właścicielem. Na miesiąc przed upływem terminu A otrzymał ofertę od osoby C kupna tej nieruchomości za 45 tys. zł. A poinformował C o fakcie zawarcia umowy z B, ale mimo wszystko C podtrzymał swoją propozycję, i 01.08.03r. został sporządzony akt notarialny między A i C kupna-sprzedaży nieruchomości. W tej sytuacji B w oparciu 59 k.c. może wystąpić do sądu o uznanie umowy między A i C za bezskuteczną wobec niego.

Art. 59 uzależnia zastosowanie instrukcji względnej bezskuteczności czynności prawnej od następujących przesłanek:

• istnieć musi roszczenie którego realizacji przeszkodzono (A, B)

• istnieje umowa umożliwiająca zadośćuczynienie wspomnianemu roszczeniu
  (A i C)

• strony tej czynności (A - C do B) wiedziały o istnieniu roszczenia, chyba że czynność była nieodpłatna.

Warunek i termin.

Przez warunek należy rozumieć zawarte w czynności prawnej postanowienie które uzależnia powstanie lub ustanie skutków prawnych tej czynności od zdarzenia przyszłego i niepewnego.

Warunkowa czynności wywołuje skutki prawne z chwilą ziszczenia się warunku, a nie z mocą wsteczną, chyba że co innego zastrzeżono w treści tej czynności.

Termin w znaczeniu prawnym jest podobny do warunku i stosuje się przepisy o warunku - art. 116 k.c.

Różnica jest istotna. Przy warunku chodzi o zdarzenie niepewne, natomiast przy terminie nie ma wątpliwości, że nastąpi - gdyż jest to upływ czasu.

Terminy mogą być określone ustawą, orzeczeniem itp. Oblicza się je w dniach, tygodniach itd.

Podział czynności prawnych.

• Jednostronne - odrzucenie spadku, darowizna.

• Umowy.

• Uchwały - jest czynnością prawną, gdy ma na celu wywołanie skutku prawnego w postaci powstania zmiany lub ustanie stosunku cywilnoprawnego; zawarcie np. większością głosów.

• Czynności między żyjącymi (inter vivos) i na wypadek śmierci (mortis causa) - testament.

• Czynności konsesualne i realne - utworzenie spółki poprzez wpis do rejestru; umowa składu.

• Czynności zobowiązujące, zobowiązująco - rozporządzające i upoważniające; umowa sprzedaży, ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego; art. 155 §1 k.c.

• Czynności jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące - zobowiązanie obdarowanego do określonego zachowania.

• Czynności odpłatne, nieodpłatne i wzajemne - przeniesienie kwoty pieniędzy.

• Czynności przysparzające oraz czynności nie mające takiego charakteru - zwolnienie z długu.

• Czynności prawne kauzalne i abstrakcyjne - kauza to inaczej przyczyna, czynności abstrakcyjne są uregulowane w przepisach dotyczących przekazu, art. 921 k.c.

PYTANIA NA EGZAMIN

1. Co to jest norma prawna?

2. Czym się różni norma bezwzględna od względnie obowiązującej?

3. Jakiego rodzaju są wykładnie?

4. Czym się różni prawo cywilne od innych gałęzi prawa?

5. Co to jest prawo podmiotowe?

6. Co to jest roszczenie i uprawnienie kształtujące?

7. Co to jest stosunek cywilno-prawny?

8. Zdolność prawna do czynności prawnej osoby fizycznej.

9. Działania osoby prawnej (organy).

10. Definicja czynności prawnej.

11. Co to jest Błąd?

12. Co to jest nieważność czynności prawnych?

13. Czym się różni przedstawicielstwo od pełnomocnictwa?

14. Co to jest oferta?

15. Rodzaje przetargów?

Forma czynności prawnych

Forma czynności prawnej służy do wyrażenia oświadczenia woli, którego treść ma znaczenie dla wywołania skutków prawnych.

Przepisy prawa cywilnego przewidują w zasadzie swobodę formy, czyli wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona w dowolnej formie, jeżeli z przepisów albo z woli stron nie wynika nic innego art. 76 k.c.).

Dla dokonania czynności prawnej wystarczy zatem każde zachowanie się podmiotu prawnego, które by ujawniało jego wolę w sposób dostateczny (np. podniesienie ręki na aukcji).

Forma kwalifikowana, czyli forma szczególna zapewnia lepszy dowód na sam fakt dokonania czynności prawnej i na jej treść, ułatwia ewentualnie dochodzenie praw w postępowaniu sądowym, usprawnia bezpieczeństwo obrotu gospodarczego.

Wyróżniamy następujące formy szczegółowe:

• Formę pisemną zwykłą;

• Formę pisemną z datą pewną;

• Formę pisemną z podpisem urzędowo uwierzytelnienionym;

• Formę aktu notarialnego.

Ze względu na SKUTKI, jakie powoduje niezachowanie przewidzianej w ustawie lub umowie formy, wyróżniamy formę przewidzianą pod rygorem nieważności oraz formę zastrzeżoną pod rygorem dowodowym.

Niezachowanie formy szczególnej ustalonej pod rygorem nieważności powoduje NIEWAŻNOŚĆ czynności prawnej.

Jeżeli konieczna jest forma aktu notarialnego, niezachowanie jej zawsze pociąga za sobą nieważność.

Jeżeli ustawa lub umowa nakazuje zachowanie formy szczególnej (z datą pewną lub podpisem poświadczonym urzędowo), a równocześnie stanowi że taka forma jest zastrzeżona tylko dla wywołania określonych skutków prawnych to czynność prawna nie sporządzona w wymaganej formie - jest NIEWAŻNA.

Niezachowanie formy pisemnej zastrzeżonej tylko pod rygorem dowodowym nie powoduje nieważności czynności prawnej.

Pociąga za sobą tylko taki skutek, że - w razie sporu sądowego - niedopuszczalny jest dowód ze świadków lub z przesłuchania stron.

Forma pisemna dla celów dowodowych przewidziana jest wówczas, gdy jakiś przepis prawny nakazuje zachowanie zwykłej formy pisemnej, bez zastrzeżeń rygoru nieważności, ale też bez wskazania, że zachowanie tej formy jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych w danym przepisie skutków czynności prawnych.

5

ZDARZENIE

CZYNNOŚĆ PRAWNA

OŚWIADCZENIE WOLI

1. Jej brzmienie

2. Ustawa

3. Zwyczaj

• Celu i sensu

• Zasada

• Zwyczaj

---