PAMIĘĆ „Psychologia poznawcza” Edward Necka, Jarosław Orzechowski, Błażej Szymura

Pamięć jest to zdolność do przechowywania informacji i późniejszego jej wykorzystania. Z innego punktu widzenia pamięć to zespół procesów poznawczych, zaangażowanych w nabywanie, przechowywanie i późniejsze odtwarzanie informacji.

Pamięć przemijająca przechowuje informacje w sposób nietrwały, czyli w stosunkowo krótkim czasie, co nie jest jej wadą, lecz wynika z pełnionych przez nią funkcję,

Pamięć trwała przechowuje informację bez wyraźnych ograniczeń czasowych.

- wszystkie procesy poznawcze zależą od pamięci, również mają na nią wpływ

-wąskie rozumienie: pamięć to system zapisów, przechowywania i odtwarzania informacji w celu jej przyszłego użycia np. przygotowywanie się do egzaminu

- szerokie rozumienie: pamięć to system przechowywania informacji bez względu na cel, zamiar czy intencję; przechowuje wszelkie informację niezależnie od źródła pochodzenia czy formatu; przechowuje w czasie ultrakrótkotrwałym jak i przez całe życie; przechowuje wiedzę o faktach, indywidualnych doświadczeniach, procedurach, zapisuje ślady przeszłych doświadczeń

8.1 Natura pamięci

8.1.1 Rodzaje i funkcje pamięci

- Schacter i Tulwing- nie jest systemem monolitycznym, wiele odrębnych, ale zintegrowanych systemów; cecha wspólna systemów- pamięć - możliwość wykorzystania przechowywanej informacji; skuteczniejsza, im umysł jest bardziej zdolny do zapamiętywania, przechowywania i odtwarzania

-5 kryteriów Endela Tulvinga, które muszą być spełnione, aby mówić o odrębności systemów pamięci:

1. Mają różne funkcje behawioralne i kognitywne oraz są wyspecjalizowane w przetwarzaniu różnych rodzajów informacji.

2. Funkcjonują, wedle różnych reguł.

3. Mają różne podłoże neuronalne.

4. Pojawiają się w różnym czasie w rozwoju onto- i filogenetycznym.

5. Różnią się formatem reprezentowania informacji.

Prościej:( definiowanie ze względu na mechanizmy mózgowe, sposób reprezentacji nabywanej, przechowywanie i odtwarzanie informacji, reguły przetwarzania)

BLOKOWY(MAGAZYNOWY) MODEL PAMIĘCI ATKINSONA I SHIFFRINA

- oparty na kryterium czasu przechowywania informacji

Magazyn sensoryczny(sensory storage- SS)	Magazyn krótkotrwały (short term storage-STS)	Magazyn długotrwały (long term storage- LTS)
-specyficzny dla powiązanego z nim zmysłu - przetwarzanie bodźca przez krótki okres -trafia cała informacja o sytuacji bodźcowej, złożona - podejrzenia: objętość pamięci większa niż STS - funkcjonuje automatycznie	- zwartość składa się z informacji z wyselekcjonowanej stymulacji bodźcowej( z magazynu sensorycznego) i informacji przywołanej z LTS albo efektu bieżącego przetwarzania informacji - obecność różnych kodów reprezentacji informacji -mała pojemność( od kilku do kilkudziesięciu sekund); może ulegać przeciążeniu -podstawowa funkcja: przechowywanie informacji w czasie niezbędnym do jej przetworzenia zgodnie z realizowanym celem	-najdłuższy czas przechowywania informacji; mierzony w perspektywie lat -umożliwia skuteczną adaptację jednostki do środowiska, zwłaszcza w dłuższej perspektywie czasowej -przechowuje różne rodzaje wiedzy, wzajemnie się uzupełniające -największe zróżnicowanie rodzajów i funkcji

Magazyn pamięci długotrwałej cd. szczegółowiej:

-szczegółowe rozróżnienie rodzajów pamięci długotrwałej dokonuje się w oparciu o różnice w sposobach zapamiętywania, przechowywania i odtwarzania informacji(fazy)

-twierdzi się, że każda z faz ma charakter procesualny

- utrwalanie może wiązać się z rekodowaniem, procesem, który może wpływać na treść zapisu pamięciowego, jak i na związki, w które wchodzi o z innymi zapisami

KLASYFIKACJA PAMIĘCI DŁUGOTRWAŁEJ ZE WZGLĘDU NA PRZEBIEG TRZECH FAZ PAMIĘCIOWYCH ( Squire i Zola- Morgan)

- charakter porządkujący, relacje zachodzące między różnymi rodzajami pamięci

PAMIĘĆ

Deklaratywna( jawna) Niedeklaratywna (niejawna, ukryta)

dane z pamięci deklaratywnej mogą trudność w zakresie werbalizacji treści wiedzy

być stosunkowo łatwo wydobyte i uświadomione * warunkowanie klasyczne

*fakty *umiejętności i nawyki

*wydarzenia *poprzedzanie

*nieasocjacyjne uczenie się(habituacja, sensytyzacja)

Deklaratywna podział:

- pamięć semantyczna- specyficzna łatwa do werbalizacji wiedza ogólna, oderwana od kontekstu; może być łączona w większe struktury; wiedza, dla której kontekst pozyskania jest nieistotny- zapis pamięciowy zazwyczaj go nie zawiera

„jest rodzajem umysłowego tezaurusa zorganizowanej wiedzy, jaką jednostka posiada o słowach i innych symbolach werbalnych, ich znaczeniach i referencjach, relacjach między nimi oraz o regułach, formułach i algorytmach manipulacji tymi symbolami, pojęciami i relacjami”

- pamięć epizodyczna- dotyczy „informacji o czasowo umiejscowionych epizodach i wydarzeniach oraz czasowo-przestrzennych relacjach między nimi”; możliwość werbalizacji zależy od sprawności posługiwania się językiem i poziomu szczegółowości zapisu; uwzględnienie całego bogactwa kontekstu informacji, czyli jej umiejscowienie w czasie i przestrzeni oraz związki przyczynowo skutkowe pomiędzy różnymi wydarzeniami; może być łączona w większe struktury; konkretne zdarzenia

* Specyficzna odmiana pamięci epizodycznej- pamięć autobiograficzna-wydarzenia, w których sami braliśmy udział; konkretne zdarzenia

- pamięć epizodyczna i semantyczna może się przenikać

- mnemotechniki pamięci semantycznej- metoda miejsc- polega na nałożeniu nabywanej wiedzy na dobrze utrwalony już zapis autobiograficzny, związany z lokalizacją przestrzenną charakterystycznych obiektów.

- podstawą rozróżnień według Squire'a jest również sposób zapamiętywania, przechowywania i odpamiętywania zapisów pamięciowych

- kodowanie w pamięci deklaratywnej- włączenie nowej informacji w struktury wiedzy, uczenie jawne

- w przypadku pamięci semantycznej- przechowywane symboliczne reprezentacje wiedzy ogólnej; proces zapamiętywania musi uwzględnić sposób tworzenia takich reprezentacji oraz kształtowania związków semantycznych z posiadaną już wiedzą

-pamięć epizodyczna- kodowanie bezpośrednie, w taki sposób, w jaki zostały spostrzeżone, z całym bogactwem kontekstu, informacje uporządkowane przyczynowo-skutkowo

-wydobycie wiedzy deklaratywnej ma charakter wolicjonalny i polega na jej werbalizacji

- pamięć epizodyczna i semantyczna- wykorzystywanie relacji między elementami zakodowanej informacji

- pamięć niedeklaratywna- nabywanie na drodze wielokrotnego powtarzania czynności, uczenia się mimowolnego; zapis sekwencji działań, wyzwalanych w pewnym kontekście; nie potrzebna świadomość, wiedza uruchamiana automatycznie

8.1.2 Blokowe( magazynowe) modele pamięci

- pojęcie „blokowe”- oznacza pewną metaforę rozumienia struktury i funkcji systemu poznawczego człowieka; struktura- oznacz jej wyraźną modułowość- system poznawczy składa się z modułów o wyspecjalizowanych funkcjach; przesyłanie informacji polega na przesyłaniu efektów pracy jednego modułu do kolejnego w ściśle określonej sekwencji

- „krok po kroku”- przepływ informacji

- wywodzi się z metafory komputerowej

-pamięć rozumiana jako magazyn- system wielu magazynów; odrębne właściwości wynikają z istnienia odrębnych, wyspecjalizowanych w przechowywaniu określonych informacji magazynów

MAGAZYNOWY MODEL ATKINSONA I SHIFFRINA

Magazyn sensoryczny	Magazyn krótkotrwały	Magazyn długotrwały
-dane pochodzące ze środowiska, które zostały zarejestrowane przez zmysły, utrzymują się tu przez bardzo krótki okres czasu przez procesy uwagowe	Następuje przeniesienie części informacji- procesy kontrolne decydują o charakterze wykorzystania informacji *może być użyta do sterowania zachowaniem lub	Transfer relatywnie wolny Dzięki powtarzaniu przeniesiona tutaj
	- informacja może zniknąć z STS zanim zostanie zakodowana w LTS - informacja może być przywołana z LTS(strategia wydobycia),	- o sprawności korzystania z zasobów LTS decyduje efektywność kodowania materiału oraz jego wydobywania

- zarzuty wobec tej teorii: włączanie treści do magazynu STS bez pośrednictwa LTS, aby informacja sensoryczna mogłabyś zwerbalizowana, konieczne jest jej wcześniejsze rozpoznanie- nie może się ono obyć bez trwałych wzorów reprezentacji

-nowa wersja tego modelu: zamiana miejsc: najpierw LTS, a potem STS

KONCEPCJA LEHRLA I FISCHERA

- prowadzili badania mające na celu oszacowanie ograniczeń przetworzeniowych systemu poznawczego człowieka

-przetwarzanie informacji podlega głównie jednostce czasu( sekundy) i ilości informacji (bity)

- informacja rejestrowana jest za pomocą analizatorów, podlega integracji, a następnie selekcji

- procesy zachodzą na materialne sensorycznym strukturze „przechowywalni”- połączona jest z pamięcią długotrwałą- informacja dalej przesyłana jest do pamięci krótkotrwałej

- charakteryzacja pamięci krótkotrwałej za pomocą 4 parametrów: szybkość strumienia informacji na wejściu do STM, czas przechowywania informacji w STM, całkowita pojemność STM, tempo konsolidacji, czyli transferu z STM do LTM; ma ona funkcję kontrolną sterującą zachowanie człowieka

- badania polegające na pomiarze czasu czytania znaków:liter, sylab, wzorów chemicznych

-Leher i Fischer- ocena pojemności STM na podstawie dwóch parametrów: szybkości strumienia na wejściu, przeciętnego czasu zachowania informacji----------pojemność dwukrotnie większa niż szacował Miller(7 +/- 2)

- wnioski z badań Fischera i Lehra- szybkość strumienia na wejściu do STM jest niezależna od typu materiału(litery, liczby) i wokalizacji( czytanie głośne i ciche); niezależność szybkości strumieniana wejściu i czas przechowywania informacji

- istota metafory magazynowej- pamięć jako odrębne systemy- wywodzi się to z prac Williama Jamesa

DOWODY:

- krzywe pozycyjne- ilustracja prawdopodobieństwa prawidłowego odtworzenia bodźców z listy w zależności od ich pozycji na tej liście ( badania Glanzera i Cunitza)—efekt pierwszeństwa(początek listy, transfer do LTM, odporny na upływ czasu i interferencję), efekt świeżości(koniec listy, udział STM, podatny na upływ czasu i interferencje)

-odrębność ze względu na postulowane mechanizmy zapominania- w obu przypadkach działa interferencja( w pamięci krótkotrwałej podobieństwo bodźców akustycznych, w długotrwałej podobieństwo bodźców semantycznych), LTM- utrata dostępu do informacji-efekt końca języka

-badania fizjologiczne-zjawisko podwójnej dysocjacji- pacjenci z uszkodzeniem mózgu, dwa zadania angażują różne mechanizmy mózgowe, poznawcze; w uszkodzeniu jedno wykonywane lepiej, drugie gorzej; wybiórcze zniesienia efektu pierwszeństwa, przy zachowaniu efektu świeżości

- podstawowy „grzech” tego podejścia- nadmierna upraszczanie- statyczny charakter

- procesy poznawcze wpływają zarówno na czas, jaki i pojemność STM

-zakres parametrów pamięci można zwiększyć dzięki efektywnemu kodowaniu z wykorzystaniem mnemotechnik i mechanizmów wewnętrznych powtórek

- kontrowersyjne-informacja przetwarzana na ścieżce blokowej

- podważono ideę zróżnicowania kodów reprezentacyjnych danych poszczególnych magazynów(model Baddeleya i Pavio)

- dowody na odrębność mechanizmów pamięciowych, a nie systemów pamięci.

- modele blokowe ujmują procesy pamięciowe w izolacji od innych procesów poznawczych( dowody na zastosowanie procesów uwagowych)

8.1.3 Procesualne modele pamięci

- alternatywne koncepcje wyjaśniające wyniki badań nad pamięcią

-kontrowersje związane z próbami oszacowania pojemności i czasu przechowywania informacji są łatwiejsze do wyjaśnienia w ujęciu proceduralnym, niż strukturalnym

TEORIA POZIOMÓW PRZETWARZANIA CRAIKA I LOCKHARTA

- przełomowa, alternatywne wytłumaczenie

- trwałość śladów pamięciowych wiąże się z głębokością przetworzenia stymulacji(jest ona efektem wielu procesów)-jest to zmiana ciągła

-pamięć systemem jednorodnym, głębokie przetwarzanie może angażować różne mechanizmy poznawcze

- zapisy pamięciowe w tej teorii stanowią swego rodzaju produkt uboczny percepcyjnej analizy stymulacji

- analiza percepcyjna- proces złożony, angażujący przy głębszym przetworzeniu również wieloaspektową interpretację stymulacji. Ślady pamięciowe nie stanowią bezpośredniego odwzorowania bodźca, lecz są zapisem operacji poznawczych, składających się na proces jego percepcji. Stąd proces odpamiętywania jest próbą odtworzenia sytuacji percepcyjnej

- pogłębienie przetwarzanie wiąże się z wykonaniem wcześniejszych, prostszych operacji poznawczych- odtwarzanie stymulacji przebiega tym sprawniej, im głębiej została ona przetworzona

-przywołanie pamięciowe zależne od przebiegu procesów interpretacji bodźca oraz od możliwości późniejszego odtworzenia operacji, które uczestniczyły w procesie interpretacyjnym

- takie przywołanie pozwala na wychwycenie różnic intra- i itnerindywidualnych w przywołaniach pamięciowych

-podział poziomów przetwarzanie według Lockharta i Craika:

*płytkie- analiza fizycznych właściwości stymulacji

*głębokie- związane z analizą znaczenia stymulacji

- badania empiryczne potwierdzają hipotezę, wiążącą głębokość przetwarzania bodźca z prawdopodobieństwem rozpoznania albo swobodnego przypominania

- badania Craika i Tulvinga str.334

-Badania Rogersa, Kuplera i Kirke- efekt autoreferencji- badani zapamiętali większą ilość słów trafnie ich opisujących(ja to tak rozumiem)

-badania Hyde'a i Jenkinsa- spektakularny dowód na bardzo silny wpływ głębokości przetwarzania na poziom odtworzenia i bardzo słaby wpływ informacji uprzedzającej o tym, że słowa należy zapamiętać

- Craik, Lockhart- dwa mechanizmy(obieg informacji w obrębie poziomów przetwarzania i pomiędzy nimi):

*powtarzanie podtrzymujące-powtarzanie operacji, które zostały uprzednio wykonane na danym materiale, nie prowadzi do pogłębienia przetwarzania, funkcja-aktywne podtrzymanie informacji na danym poziomie

*powtarzanie pogłębiające-zastosowanie nowych, najczęściej semantycznych, operacji w stosunku do materiału pamięciowego, prowadzących do jego głębszego przetworzenia

- Morris, Brandsford, Franks- operacje prowadzące do pogłębienia przetwarzania:

*elaboracja materiału- kodowanie z uwzględnieniem poszczególnych cech bodźca

*elaboracja relacji- kodowanie bodźca w odniesieniu do właściwości innych zapisów pamięciowych; szczególny rodzaj-strategiczne organizowanie informacji- porządek

-powtarzanie podtrzymujące w ujęciu magazynowym prowadzi do utrwalenia śladu pamięciowego, podczas gdy w teorii poziomów przetwarzanie nie ma na to wpływu.

-badania Craika i Watkinsa str.337- wykazano, że poziom odtworzenia nie wiąże się z liczbą przypuszczalnych powtórzeń słowa docelowego, co było zgodne z teorią poziomów przetwarzania

-badania Brenbacha- jego zdaniem początkowa część listy zostaje lepiej zapamiętana dzięki pogłębionej analizie, co wyjaśnia efekt pierwszeństwa; efekt świeżości jest skutkiem płytkiego przetworzenia- powtarzanie słów po tyle samo razy znosi ten efekt.

- w wyniku krytyki osłabiono główne twierdzenie- o związku głębokości przetwarzania z trwałością śladów pamięciowych- trwałość śladów pamięciowych informacji przetworzonej na płytkim poziomie sensorycznym

- krytyka: głębokość przetwarzania należałoby uznać za efekt statyczny i ograniczyć do pamięci jawnej

- w wielu obszarach psychologii poznawczej można odnaleźć dane wskazujące na współistnienie jednocześnie oddolnych i odgórnych procesów przetwarzania informacji- Lockhar i Craik stwierdzają, że przetwarzanie informacji jest swego rodzaju kompromisem pomiędzy procesami oddolnymi i odgórnymi

- Craik i Lockhart- procesy percepcyjne są podłożem zjawisk pamięciowych

8.2. Systemy pamięci przemijającej

- nawiązywanie do kryterium czasu przechowywania informacji- systemy pamięci podzielono na dwie kategorie:

*systemy pamięci przemijającej (rejestry sensoryczne, pamięć krótkotrwała)- przechowywanie informacji jest nietrwałe, pozbywania się informacji z łatwością, ciągła aktualizacja

*systemy pamięci trwałej

8.2.1 Pamięć sensoryczna

- teoretycznie przyjmuje się, że każdy narząd zmysłu jest wyposażony w odpowiedni rejestr sensoryczny

- procesy elementarne np. percepcja- korzystają głównie z rejestrów sensorycznych, procesy złożone np. rozumowanie- korzystają raczej z pamięci krótkotrwałej

- poddawane głównie badania: pamięć ikoniczna(zmysł wzorku), pamięć echoiczna(zmysł słuchu)

-procedura odtwarzania częściowego według Sperlinga str. 341

- odkrycia pamięci ikonicznej dokonał Sperling stosując procedurę odtwarzania częściowego; w pamięci ikonicznej mieści się znacznie więcej informacji niż w pamięci krótkotrwałej, lecz czas przechowywania jest znacznie ograniczony; badania dowiodły, że przechowywaniu podlegają fizyczne właściwości bodźców wzrokowych; można sądzić, że pamięć ikoniczna koduje wszelkie właściwości fizyczne stymulacji

-badania Averbacha i Coriella; na oszacowanie pojemności pamięci ikonicznej, średnio12-16 liter; odkryli dużą podatność pamięci ikonicznej na interferencję wywołaną napływającą informacją(maskowanie wsteczne- pojawienie nowego bodźca prowadzi do kompletnego zatarcia wcześniejszego)

- badania Eriksona i Collinsa, Treismana

- badania Darvina, Turveya, Crowdera- czas przechowywania informacji sensorycznej w pamięci echoicznej wynosi 4s.

- ultrakrótkiemu przechowywaniu informacji w rejestrach sensorycznych podlegają, jak się wydaje, fizyczne właściwości stymulacji

- pamięć ikoniczna - umożliwia przeprowadzenie analizy stymulacji, ich późniejszą integrację i w końcu rozpoznanie

- pamięć echoiczna- kluczowe znaczenie dla rozpoznawania mowy

8.2.2. Pamięć krótkotrwała

- w ujęciu magazynowym podstawowe właściwości charakteryzujące odrębne systemy pamięciowe to pojemność i czas przechowywania kodowanych w nich informacji

-pierwsze badania STM - przechowywania niewielkich porcji materiału od kilku do kilkunastu sekund

- badania Petersnonów- po 7 sekundach odtwarzanie materiału z pamięci krótkotrwałej spada do 50%

-eksperyment Murdocka-jednostki pamięciowe magazynu STM mogą mieć różną pojemność wyrażoną w bitach

- zapominanie w pamięci krótkotrwałej ma różnorodne podłoże:

*informacja zanika z upływem czasu, samoistnie

* w STM z łatwością dochodzi do interferencji, tym silniej im bardziej informacje są do siebie podobne

*dochodzi do przekierowania uwagi -tj. zaniechania powtarzania jakiegoś materiału na rzecz innego zadania angażującego STM

-Sposoby na powiększenie pojemności pamięci(zmiany organizacji zapamiętywanego materiału tak, aby został on lepiej upakowany): grupowanie

- lepiej pamięta się krótkie sylaby, niż złożone zestawy sylab

-informacja w pamięci krótkotrwałej kodowana jest fonologicznie, a w każdym razie na tym kodzie pracuje mechanizm wewnętrznych powtórek( badania Conrada, Baddeleya- pomyłki przy zapamiętywaniu liter o tym samym brzmieniu, słów o podobnym brzmieniu- efekt podobieństwa fonologicznego)

- współczesne koncepcje pamięci roboczej, będące procesualnym ujęciem tradycyjnie rozumianej pamięci krótkotrwałej, akcentują związek pamięci i uwagi, lecz te ostatnie uważają za odrębne od procesów uwagi percepcyjnej

-badania nad mechanizmami przeszukiwania pamięci krótkotrwałej- Sternberg( interesowały go następujące pytania: Czy przeszukiwanie pamięci jest procesem sekwencyjnym, przebiegającym element po elemencie, czy też równoległym, obejmującym jednocześnie wszystkie elementy? Czy przeszukiwanie w próbach pozytywnych jest kompletne(zawsze dotyczy tego samego zbioru), czy też wygasza w momencie odnalezienia bodźca docelowego?)

-konkluzje Sternberga- przeszukiwanie pamięci krótkotrwałej jest procesem sekwencyjnym i wyczerpującym:

*przeszukiwanie sekwencyjne- oznacza, że w danym momencie przetwarzany może być jeden i tylko jeden bodziec, wobec czego przeszukiwanie całego zbioru wymaga porównania po kolei każdego elementu zawartego w STM z bodźcem docelowym; czas reakcji rośnie liniowo wraz ze zwiększeniem się rozmiaru przeszukiwanego zbioru elementów

* przeszukiwanie wyczerpujące- dotyczy wszystkich zapamiętywanych elementów zarówno w próbach pozytywnych, jak i negatywnych, przebiega automatycznie

-podważenie :badania- wykazano istotność różnicy w czasie reakcji pomiędzy próbami negatywnymi, a pozytywnymi, zgodnie z modelem wyczerpującego przeszukiwania(I przypadek) i samowyczerpującego(II przypadek);model sekwencyjny nie przewiduje efektu pozycji, czyli związku czasu reakcji z pozycja sygnału w zestawie; czas reakcji skraca się na ostatnich pozycjach

8.2.3 Pamięć robocza: wielkokomponentowy model Baddeleya

- idea pamięci roboczej pochodzi od Alana Baddeleya i Grahama Hitcha- zerwanie z pojęciem pamięci krótkotrwałej przechowującej wyłącznie informacje

- w tym ujęciu pamięć robocza jest systemem odpowiedzialnym zarówno za przechowywanie jak i przetwarzanie informacji- z jej udziałem odbywa się wszelkie kontrolowane przetwarzanie informacji

- większość modeli pamięci roboczej akcentuje jej funkcję kontrolną sprawowaną przez uwagowy mechanizm planowania i nadzoru

-4 podstawowe funkcje tego systemu: przechowywanie, przetwarzanie, nadzorowanie, koordynacja

TEORIA BADDELEYA I HITCHA rysunek str.350

3 podsystemy:

-centralny system wykonawczy

-2 bufory pamięciowe(podstawowa funkcja-krótkotrwałe przechowywanie informacji w kodzie akustycznymi i wizualnym):

*pętle fonologiczna

*szkicownik wzrokowo przestrzenny

-bufor epizodyczny- przechowywanie złożonej informacji pochodzącej z kilku modalności

1)Centralny system wykonawczy- niejednorodne funkcje, coś w rodzaju poznawczego homunculusa, wyróżnić można 3 funkcje tego systemu:

*bieżące przetwarzanie informacji- wykonywanie złożonych zadań poznawczych- konkretnych operacji, operacje są realizowane z udziałem podsystemów pamięciowych, podlegającymi centralnemu systemowi wykonawczemu; w podsystemach przechowywane są kluczowe dane, niezbędne do przetwarzania, w tym wskazówki dotyczące strategii

*koordynacja buforów; Baddeley zakłada, ze system ten cechuje się limitowana pojemnością, rozumianą w kategoriach ograniczonych zasobów uwagowych, przejawia się to w spadku szybkości przetwarzania informacji wraz ze wzrostem wymagań, jakie nakłada na WM zadanie realizowane w danym momencie

*kontrola nad bieżącym przetwarzaniem informacji-planowanie i nadzorowanie wykonania złożonych zadań poznawczych, działanie ujawnia się w sytuacjach nowych, aktualizacja zawartości buforów pamięciowych, pozbywa się nie potrzebnych informacji

- można wymienić jeszcze jedna funkcję: udział w kodowaniu i przywoływaniu informacji z LTM oraz z podlegających mu podsystemów krótkotrwałego przechowywania informacji

2)Pętla fonologiczna- jeden z trzech buforów podlegających centralnemu systemowi wykonawczemu, odpowiada za krótkotrwałe przechowywanie materiałów fonologicznych, wyróżnia się dwa mechanizmy przechowywania:

• Pasywny- przechowywanie informacji możliwe dzięki magazynowi fonologicznemu, jeśli informacja w nim nie jest aktywnie odświeżana, zanika w ciągu kilku sekund, w tym magazynie działa również interferencja, która utrudnia wydobycie informacji; magazyn fonologiczny przechowuje informacje w kodzie fonologicznym(dominacja nad semantycznym)

• Aktywny- zajmuje się nim mechanizm pętli artykulacyjnej, podstawą jej funkcjonowania jest bezgłośne powtarzanie, podobne do artykulacji mowy, ma fonologiczny charakter; tłumienie artykulacyjne- narzucenie powtarzania jakiegoś słowa w czasie wykonywania zadania pamięciowego

3)Szkicownik wzrokowo-przestrzenny - jest swego rodzaju analogiem pętli fonologicznej, jego podstawowa funkcją jest przechowywanie materiału wzrokowego i przestrzennego, zajmował się nim Logie, ustalił on dwa mechanizmy:

• mechanizm pasywnego przechowywania informacji wzrokowej i przestrzennej realizowany byłby w strukturze podręcznego magazynu wzrokowego

• Wewnętrzny skryba-rola aktywna, korzysta z procesów modelowania przedruchowego(planowanie sekwencji ruchów) i tworzenia wyobrażeń

Wykonywanie czynności ruchowej lub oglądanie obrazów niezwiązanych z zadaniem upośledza przechowywanie informacji o relacjach przestrzennych

4)Bufor epizodyczny-główna funkcja- czasowe przechowywanie zintegrowanych epizodów tj. informacji reprezentowanej jednocześnie za pomocą różnych kodów np. werbalnego i wizualnego; ograniczony pojemnościowo, podlega kontroli centralnego systemy wykonawczego(odpowiada on za zintegrowanie informacji z różnych źródeł w spójne epizody); podobnie jak pozostałe systemy uczestniczy w wydobywaniu i nabywaniu informacji z pamięci długotrwałej; wiedza epizodyczna kodowana w sposób kompleksowy, z możliwie najpełniejszym kontekstem, nie da się sprowadzić tego do pojedynczego kodu.

8.2.4 Pamięć robocza: model aktywacyjny Cowana rysunek str. 357

- koncepcja jednorodna- nie odwołuje się do odrębnych systemów przechowywania krótkotrwałego, brak rozgraniczenia pomiędzy pamięcią trwałą, a roboczą; alternatywa dla modelu Baddeleya

- pamięć robocza to uaktywniona, dzięki mechanizmom uwagi, część pamięci długotrwałej; ograniczenie pamięci roboczej w tym wypadku stanowi dynamika procesu aktywizacji informacji (mechanizm uwagowy pozwala na aktywacje niewielkiej liczny elementów, staje się one dostępne świadomemu przetwarzaniu, jednak kiedy uwaga przenoszona jest na inne obiekt dochodzi do braku dostępu albo jego zmniejszenia do informacji)

- pamięć robocza według Cowana jest rozumiana procesualnie, a więc jako proces poznawczy, który odpowiada za utrzymanie dostępności informacji w celu realizacji bieżących zadań poznawczych

- aktywacja śladu pamięciowego może przyjąć jeden z trzech poziomów:

* ognisko uwagi- tu znajduje się najbardziej aktywna informacja, udostępniona świadomości, niewielka pojemność, 4 jednostki pamięci

* pośredni stan aktywacji informacji, nie jest ona dostępna świadomości, ale ma wpływ na bieżące przetwarzanie informacji

*informacja niewzbudzona, potencjalnie podlega uaktywnieniu, dopóki temu nie ulegnie, nie może być przetwarzana z udziałem centralnego systemu wykonawczego

-poziom aktywacji śladów pamięciowych spada wraz z upływem czasu-stopniowe zanikanie zawartości WM; a modelu Cowana dynamika aktywacji śladów jest zdeterminowana czasem, podczas gdy ognisko uwagi ma ograniczoną pojemność

-za wolicjonalne kierowanie uwagi jest odpowiedzialny centralny system wykonawczy, uwaga może być skierowana w dwojaki sposób:

*na zewnątrz-kiedy aktywacji podlega reprezentacja bodźca pochodząca z pola percepcyjnego

*do wewnątrz- na dane utrwalone w LTM

-trzy przypadki aktywowania informacji w pamięci roboczej(najpierw kodowanie w pamięci długotrwałej):wolicjonalne skierowanie uwagi, habituacja, nowe bodźce nie podlegają habituacji, przekierowują uwagę na nie

- dwie drogi sterowania zachowaniem- obszar pamięci krótkotrwałej o średnim poziomie aktywacji:

I- wymaga zaangażowania centralnego systemu wykonawczego i odpowiada reakcją kontrolowanym

II- nie angażuje centralnego systemu wykonawczego, reakcje automatyczne

-metody pomiaru pamięci robaczej str.358

8.2.5 Model długotrwałej pamięci roboczej Ericssona i Kintscha

- zaproponowali rozszerzony model pamięci roboczej powiązany z przechowywaniem informacji w pamięci długotrwałej

-pamięć robocza ma za zadanie utrzymywanie efektywnego i selektywnego dostępu do informacji, która jest niezbędna do wykonania danego zadania, funkcja ta może być realizowana skutecznie dzięki dwóm mechanizmom poznawczym:

*krótkotrwałej pamięci roboczej- magazynowanie danych i półproduktów niezbędnych do bieżącego wykonywania złożonych procesów poznawczych, takich jak rozumowanie , uczenie się itp.

*długotrwałej pamięci roboczej-utrzymanie czasowego dostępu do informacji z pamięci trwałej, pozwala na ominięcie bardzo małej pojemności ST-WM poprzez magazynowanie w niej efektów bieżącego przetwarzania, przechowuje efekty przetwarzania, które nie są jeszcze ostatecznym wynikiem czynności poznawczej

- uruchomienie mechanizmów długotrwałej pamięci roboczej jest możliwe wyłącznie w określonych warunkach, jednostka musi być zdolna do szybkiego kodowania informacji- świetna pamięć, eksperci w danej dziedzinie

8.2.6 Pamięć prospektywna

-dotyczy działań, które dopiero mają zostać podjęte

-w badaniach nad tym rodzajem pamięci chodzi głównie o działania intencjonalne(planowane);badania Kvavilashvili- pamięć prospektywna i retrospektywna- wydają się być częściowo niezależne

-plany związane z określonym miejscem są realizowane w większym stopniu dzięki wskazówką zewnętrznym, czyli danymi. Znalezienie się w określonym miejscu jest czynnikiem inicjującym pamięć prospektywną. Plany związane z pewnym momentem czasowym częściej wymagają odniesienia do wskazówek wewnętrznych.

- model dwufazowego działania PM Robinson-Riegler - opiera się o odmienne mechanizmy pamięciowe: rozpoznawanie i przypominanie; w pierwszej fazie dochodzi do rozpoznania jakiegoś wydarzenia jako sygnału do podjęcia zaplanowanego działania, w fazie drugiej jednostka przypomina sobie co miała zrobić, jeśli uzna to za aktualne, czyni to.

-zainicjowanie pamięci prospektywnej wymaga trzech czynników :rozpoznania przez jednostkę znaczenia bodźca wyzwalającego, odpowiedniej siły aktywacji umysłowej reprezentacji bodźca wyzwalającego, powiązanie bodźca wyzwalającego z określonym zapisem w pamięci prospektywnej

8.3. Systemy pamięci trwałej

-charakteryzuje się dłuższym czasem przechowywania, gromadzi różnorodną wiedzę, której używanie jest kluczowym narzędziem adaptacji do złożonych wymagań środowiska, względna duża trwałość

- zapominaniu podlega informacja, która nie jest używana, a więc utraciła swoja przydatność z perspektywy owego przystosowania

8.3.1 Pamięć semantyczna

-obejmuje specyficzną, stosunkowo łatwą do werbalizacji wiedzę ogólną, oderwana od kontekstu

TEORIA SIECI HIERARCHICZNEJ(Collins, Quillian)

- badania Collinsa i Quilliana str.364

-czas reakcji wzrasta liniowo wraz z liczbą hipotetycznych poziomów w hierarchii, które należy pokonać

-połączenia reprezentujące relacje predykatywne są wolniejsze, niż połączenia dotyczące przynależności kategorialnej

MODEL ROZCHODZĄCEGO SIĘ POBUDZENIA (Collins, Loftus)str.364

-(to trzeba samemu przeczytać, ciężko to jakoś streścić)

- rozchodzenie się pobudzenia ma charakter procesu automatycznego

-wielkość pobudzenia węzła jest funkcją siły związku pomiędzy tym węzłem, a źródłem pobudzenia , czyli wagi tego połączenia

- wielkość pobudzenia rozchodzącego się określoną ścieżką od danego węzła jest funkcją sumy wag wszystkich związków , w które wchodzi dany węzeł sieci semantycznej

- mechanizm rozchodzenia się pobudzenia wykorzystuje połączenia bezpośrednie

- wymaga uwzględnienia zjawiska hamowania- automatyczne pobudzenie połączeń opartych na związkach semantycznych istotnych w określonej sytuacji zachodzi jednocześnie z kontrolowanym uwagowo mechanizmem hamowania połączeń dystrakcyjnych

8.3.2. Pamięć epizodyczna

- za Tulvingiem- zapis informacj o wydarzeniach umiejscowionych w określonym czasie, obejmujący czasowo-przestrzenne relacje między tymi wydarzeniami

-organizacja informacji: podporządkowana następstwu czasowemu zdarzeń

-pamięć ta obejmuje związki pomiędzy treścią zdarzenia i ich źródłem

-może obejmować związki przyczynowo skutkowe, które nie wynikają wprost z ich następstwa czasowego

- wiedza zawarta w tej pamięci nie jest, w przeciwieństwie do semantycznej, efektem konsensusu społecznego; jest zapisem tego, w co wierzymy, że się wydarzyło

- świadomość autonoetyczna- poczucie doświadczenia czegoś na nowo, unikalny rodzaj świadomości

-datowanie wydarzeń z różną dokładnością

- Rumpelhart i Norman- węzłami w sieci pamięci epizodycznej są działania oraz obiekty z nimi związane, czyli przede wszystkim sprawca i adresat

-przetwarzanie odbywa się na poziomie głębokim, gdyż jednostka się angażuje w epizody

-umysł człowieka lepiej przyswaja konkretną, niż abstrakcyjną wiedzę

- dostęp do epizodów możliwy dzięki wielorakim wskazówką

8.3.3 Pamięć autobiograficzna

-odpowiedzialna za przechowywanie materiału dotyczącego indywidualnej historii życia danej jednostki, odniesienia materiału do Ja

-ja jako obiekt doświadczenia- obecność jednostki w treści zapisu, zdarzenia się do niej odnoszące, fakty z życia jednostki(formy zapisu)

-Maruszewski wyłączył z kolei z zakresu pojęcia pamięci autobiograficznej elementy doświadczenia jednostki, należące do zakresu wiedzy proceduralnej oraz doświadczenie emocjonalne podmiotu

-specyficzna organizacja oparta o reguły rządzące przebiegiem interakcji społecznych: uporządkowanie zdarzeń w czasie, porządek tematyczny, hierarchiczność organizacji materiału w pamięci autobiograficznej, silne powiązanie z kontekstem, silne naładowanie emocjonalne zapisanych informacji- niski stopień preparacji,

-Baddeley korzysta z ogólnych mechanizmów pamięciowych, tyle, że zastosowanych w odniesieniu do informacji odnoszącej się do jednostki

- Conway- trzy formy-wiedza na temat okresów życia, wiedza o zdarzeniach ogólnych, wiedza o zdarzeniach specyficznych

---