Denis H. Wrong „Przesocjalizowana koncepcja człowieka w socjologii współczesnej”
Przesocjalizowana, bo przypisuje nadmierne znaczenie wpływowi społeczeństwa na człowieka i zbyt podkreśla jego społeczną naturę.
Teoria społeczna powinna być zbiorem odpowiedzi na pytania zadawane w rzeczywistości społecznej. Nie można ignorować pytań, bo prowadzi to do pomijania pewnych założeń i jednostronności. Teoria socjologiczna musi być „świadoma problemu”. Celem jej nie może być sformalizowana wiedza, same odpowiedzi, należy zawsze mieć na uwadze pytania. Socjologia zajmuje się problemami, które nie mogę zostać ostatecznie rozwiązane, są uniwersalne, przez co trudne do teoretyzowania. Kumulacja odpowiedzi nie wpływa na znalezienie rozwiązań, rozwiązaniem jest niekończący się dialog.
Uniwersalne pytania o naturę człowieka i społeczeństwa:
Pytanie Hobbesowskie: Jak to się dzieje, że człowiek poddaje się dyscyplinie społecznej?
->przesocjalizowane odpowiedzi
Pytanie Marksowskie: rozważa, jak złożone społeczeństwa radzą sobie z kontrolowaniem i powstrzymywaniem konfliktów między grupami-> przeintegrowane odp.
Talcott Parsons dostrzegł w teorii Hobbesa wagę „problemu ładu” oraz przyznał mu pierwszeństwo w wyjaśnieniu dlaczego społeczeństwo nie jest w ciągłym konflikcie.
Teoria Hobbesa: w stanie natury ludzie dążą do ujarzmienia lub zniszczenia się nawzajem . nieustanny brak bezpieczeństwa prowadzi do zawarcia umowy społecznej, ustanawiającej jedną władzę, Lewiatana państwa, który ma ich chronić zachowując tylko dla siebie używanie siły. Stan natury jest przeciwstawny władzy Lewiatana, istota tkwi w postrzeganiu ich dialektycznie, jako oddziałujących na siebie; wojna wszystkich przeciw wszystkim zostaje wyciszona, ale pozostaje w potencjale społeczeństwa.
Odpowiedzi współczesnej socjologii na Hobbesowskie pytanie ( obydwie zaprzeczają sensowności pytania):
- pojęcie internalizacji norm społecznych: Zachowanie całkowicie ukształtowane przez normy społeczne, myślenie erystyczne (Collington)- unicestwienie pytania, brak konkurencyjnych możliwości, przykłady błędów: niefunkcjonalne zachowania, dewiacje.
- motywacja człowieka do uzyskiwanie akceptacji i prestiżu, by osiągnąć pozytywny wizerunek siebie
Zmieniające się znaczenie internalizacji
teoria superego Freuda- źródło i model koncepcji internalizacji
Internalizacja zaczęła niepostrzeżenie oznaczać `uczenie się'/ `kształtowanie nawyków' - jednostka uznaje normę i dostosowuje się do niej-> z tego rozumienia wypada napięcie towarzyszące popędowi i jego kontroli przez superego ( centralny punkt t. Freuda)
Jednostka odczuwa winę jeśli nie zastosuje normy, pomija się fakt, że osoba stosująca je może także cierpieć przez tłumienie popędów
Socjologowie przyswoili pojęcie superego, lecz oddzielili je od odpowiednika Freudowskiego id. Zachowania dewiacyjne tłumaczone są szczególnymi okolicznościami (konfliktem ról, dwuznacznością norm). Zakładają, że istotą socjalizacji jest internalizacja, nie uwzględniają wystarczającego zakresu motywów do przystosowania się- `napięcia superego'
Człowiek jako poszukiwacz akceptacji
R. C. Cooley zwraca uwagę na dwuznaczność pojęcia `oczekiwania': faktyczne przewidywanie i moralna powinność ( miesza się tu zachowania dewiacyjne, bo mogą być `oczekiwane' w danej sytuacji)
Model „komplementarności oczekiwań” Parsonsa - w interakcji ludzie szukają wzajemnej aprobaty, dostosowując się do podzielanych norm
R. Linton- potrzeba wywoływania życzliwych reakcji jest niemal składnikiem osobowości
Przesadny nacisk na tę potrzebę powoduje przecenienie `grupowości', cnoty `przynalezenia'
Riesman: wewnątrzseterowność-> internalizacja
zewnątrzsterowność -> poszukiwanie akceptacji
Dążenie do maksymalizacji przez innych korzystnych ocen siebie dało początek takim pojęciom jak `grupa odniesienia', `krąg znaczących innych'.
Nacisk poszukiwanie akceptacji sprawia, ze socjologia staje się definiowana z bardzo cząstkowej perspektywy. Jest to sprzeczne z pierwotną ideą, która stoi za wyłonieniem się socjologii z innych nauk, które wąsko ujmowały człowieka ja, np. człowieka ekonomicznego, człowieka politycznego. Odejście od całościowej perspektywy sprawia, że socjologia stwarza kolejnego `człowieka'- uspołecznionego.
Człowiek zostaje postrzegany jak osoba spełniająca rolę społeczną, struktura społeczna odzwierciedlana jest poprzez społeczne interakcje odgrywających role.
Durkheim- samo istnienie normy pociąga za sobą możliwość jej złamania
Przekonanie, że człowieka pchają do działania zinternalizowane normy lub potwierdzenie i akceptacja ze stron innych ignoruje zawsze jakieś aspekt, to co, w człowieku najwyższe lub najniższe.
Społeczny, ale nie uspołeczniony
Socjalizacja ma 2 znaczenia:
1. `przekazanie kultury' (poprzez urodzenie w danym społeczeństwie)
2.'proces stawania się ludzkim' ( w toku interakcji z innymi)
Ludzie są uspołecznieni w tym drugim znaczeniu, nie muszą być całkowicie ukształtowani przez normy i wartości ich kultury. Przemieszanie tych dwóch pojęć tworzy przesocjalizowany pogląd na człowieka