* KOMUNIKOWANIE: WERBALNE I NIEWERBALNE (TEŻ MOWA CIAŁA)
a) Komponenty komunikatu:
-treść (co chcemy przekazać?)- może mieć ładunek emocjonalny lub nie
-cel (zamierzony, odczytany)
b) Zaburzone komunikowanie- przyczyny:
-przekazy niepełne, niejednoznaczne
-rozbieżność między werbalnym a niewerbalnym komunikatem
c) Zespoły złego komunikowania:
-zespół rozwodu i pozbawienia (przewaga komunikatów negatywnych, pozbawienie komunikatów pozytywnych)
- zespół teściowej (zaburzone komunikowanie teściowej i synowej)
- zespół oschłego i milczącego męża (brak pozytywnych komunikatów ze strony męża do żony)
* ODGRYWANIE ROLI:
A) KOZIOŁ OFIARNY- przeważnie dziecko, narzucona rola, jest to osoba, która ma wyjaśnić brak satysfakcji życiowej, zawodowej, w małżeństwie rodziców (najsłabszy element systemu rodzinnego)
b) wiecznie chory- wejście w rolę chorego udając chorobę, uzyskanie profitów (np. większej troski), człowiek sam wchodzi w tą rolę, zwykle jest to człowiek dorosły i osoba starsza
c) dom lalki- w małżeństwie mąż nie do końca ma świadomość własnej wartości, żona jest lalką, opiekuje się nią, troszczy się, ale ona nie ma nic do powiedzenia w rodzinie
d) dziecko infantylne- utrwalanie zależności, niedojrzałości, rodzice o wszystkim decydują, dziecko ma zabezpieczone warunki, ale musi się podporządkować rodzicom od małego do dorosłego
e) dziecko-rodzic (głowa rodziny)-obciążanie obowiązkami, odpowiedzialnością za innych, zdobywanie środków do życia (zmarnowane dzieciństwo), dziecko ma świadomość, że jest odpowiedzialne nie tylko za siebie, ale i za innych
w rodzinach z problemem alkoholowym, w których oboje rodzice nie pracują, w zasadzie dzieci są odpowiedzialne za dostarczenie do domu środków do życia
w rodzinach niepełnych, gdy brakuje ojca, a matka jest bez pracy, 16-17 letni chłopcy przejmują na siebie obowiązek utrzymania rodziny, rezygnują z nauki, podejmują pracę zarobkową. Dzieci zbierają także makulaturę, butelki, kradną w sklepach, okradają piwnice sąsiadów, żebrzą, popełniają drobne przestępstwa (Żyć i pracować w enklawach biedy, 1998, s.91)
RYTUAŁY= symboliczne formy komunikowania (funkcja więziotwórcza w rodzinie)
- czynności, które powtarzają się regularnie (w różnych odstępach czasu), w życiu rodziny i posiadają określone znaczenie emocjonalne dla człowieka
-prowadzą do: poczucia przynależności do rodziny, określania zakresu ról, wyznaczenia granic między podsystemami przewidywania (oczekiwania określonych zachowań, co daje poczucie bezpieczeństwa i wzmacnia organizację życia rodziny),
- ich zaniechanie jest komunikatem negatywnym
* 3 RODZAJE RYTUAŁÓW:
1) uroczystości rodzinne przy okazjach występujących powszechnie w danej kulturze religijne, świeckie- (kolacja wigilijna, śluby, pogrzeby)- wyrażają powiązanie rodziny z otoczeniem społecznym
2) typowe dla danego kręgu społecznego, posiadają cechy charakterystyczne tylko dla danej rodziny (imieniny, urodziny, rocznice, zjazdy rodzinne)- kto i co stawia na stole do alkoholizmu, wyrażają i wzmacniają więzi i identyfikację z rodziną
3) rutynowe czynności powtarzające się w krótkich odstępach czasu (wspólne posiłki, wyjazdy sobotnio-niedzielne)- służą organizacji życia rodzinnego, konkretyzacji ról poszczególnych członków