„Klimat, a reakcja człowieka na bodźce meteorologiczne- choroby meteotropowe.”

Pod pojęciem działania meteorotropowego rozumiemy wpływ na organizm ludzki czynników fizycznych powietrza, takich jak: temperatura, wilgotność, ruch, ciśnienie i innych. Intensywność zależności i wpływu czynników meteorologicznych na zdrowie człowieka kształtuje się indywidualnie i zwykle są one większe u osób wrażliwych, przewlekle chorych lub u osób o zmniejszonej czasowo odporności.

Dolegliwości meteorotropowe polegają głównie na zaburzeniach fizjologicznych w wyniku podrażnień czynnikami fizyko-meteorologicznymi układów nerwowych: sympatycznego i parasympatycznego. Mają więc charakter nerwic wegetatywnych, ale zdarzają się i choroby psychiczne. Znamienną cechą tych nerwic jest ich krótkotrwałość i różnorodność.

Poza działaniem na układ nerwowy nie można wykluczyć działania czynników meteorologicznych bezpośrednio na komórkę mięśniową, gruczołową itp. wywołującego bezpośrednie reakcje w przemianie materii i cyklu rozwojowym.

Odnośnie do gruczołów dokrewnych notuje się niedomogę tarczycy i nadnerczy.

Najwięcej zmian jest w czynnościach układu krążenia, a mianowicie: przyspieszenie lub zwolnienie tętna, zwiększenie lub zmniejszenie ciśnienia tętniczego krwi, udary mózgowe, zmiany w krzepliwości krwi szybsze lub powolniejsze.

Z zakresu zmian psychicznych występują depresje, skłonności do samobójstw.

WPŁYW TEMPERATURY POWIETRZA NA USTRÓJ

Działania wyższej temperatury na organizm może mieć znaczenie ogólne lub miejscowe. Wpływ wysokich temperatur na ustrój w znaczeniu ogólnym może przejawiać się w końcowym efekcie przegrzaniem ustroju i porażeniem cieplnym.

W tych przypadkach występuje wyraźne zakłócenie równowagi pomiędzy wytwarzanym, a oddawanym ciepłem. Zwiększenie oddawania ciepła dokonuje się przez rozszerzenie naczyń krwionośnych skórnych, obfite wydzielanie potu, przyspieszenie oddechów i tętna. Przy podwyższonej temperaturze otoczenia największa ilość ciepła wydala się z organizmu drogą pocenia i parowania. Zmniejszenie oddawania ciepła z ustroju odbywa się poprzez osłabienie aktywności życiowej: ruchy ciała stają się powolniejsze, apetyt wyraźnie zmniejsza się, stopień przyswajalności pokarmów i przemiana materii obniża się. Jeżeli działanie wysokiej temperatury trwa dłużej to w niedługim czasie zmniejsza się wymiana gazowa i maleje zapotrzebowanie na tlen, dochodzi do gromadzenia się rezerw ciepła i podniesienia temperatury ciała. Może wystąpić stan zwany porażeniem cieplnym lub udarem cieplnym-stan ten jest niebezpieczny i może nawet prowadzić do śmierci..

Działanie miejscowe wysokiej temperatury wywołuje oparzenia. Uwzględnia się trzy stopnie oparzenia: I stopień-cechuje uczucie pieczenia, przekrwienie skóry i zmiany rumieniowe. II stopień-manifestuje się wystąpieniem wypełnionych cieczą pęcherzy. III stopień-tzw. martwiczy, prowadzi do obumierania tkanek.

Wpływ niskich temperatur na organizm charakteryzuje się wystąpieniem objawów ogólnych i miejscowych. Obrona organizmu przed wpływem niskich temperatur przejawia się początkowo w zmniejszeniu utraty ciepła wskutek zwężenia naczyń krwionośnych (zmniejsza oddawanie ciepła do 70%). Temperatura skóry obniża się i jednocześnie ogólna powierzchnia ciała wydzielająca ciepło zmniejsza się, pojawia się tzw. „gęsia skórka”, tętno staje się wolniejsze, oddechy głębsze.

Następstwem działania dłużej trwającej niskiej temperatury jest oziębienie organizmu, które doprowadza obniżenia temperatury ciała, anemizacji skóry i zmniejszenie odporności. W końcu dochodzi do zamarznięcia, które poprzedzone bywa osłabieniem wszystkich funkcji życiowych, zwolnieniem oddychanie i pracy serca, zmęczeniem, sennością, utratą przytomności.

Miejscowe działanie niskich temperatur powoduje odmrożenie. Odmrożenie powstaje zwykle w okolicach ciała najbardziej narażonych na działanie zimna oddalonych od serca, jak palce rąk i nóg, uszy, nos.

WPŁYW WILGOTNOŚCI NA USTRÓJ

Wilgotne powietrze zarówno o temperaturze wysokiej, jak i niskiej, działa na ustrój ujemnie. Powietrze suche nie jest tak często spotykane jak wilgotne. W naszych warunkach klimatycznych powietrze nadmiernie suche nie występuje. Suche powietrze odbiera ustrojowi dużo wody, skóra staje się chropowata, wysychają i pękają błony śluzowe, zmniejsza się odporność ustroju na zakażenie.

W przypadku wysokiej wilgotności i wysokiej temperatury utrudnione jest oddawanie ciepła z organizmu wskutek upośledzonego parowania. Utrudzone ochładzanie ustroju i zatrzymywanie ciepła powoduje początkowo złe samopoczucie aż do wystąpienia przegrzania organizmu.

Powietrze wilgotne o niskiej temperaturze wywołuje szybką utratę ciepła. Już krótkotrwałe przebywanie w chłodnym i wilgotnym powietrzu może spowodować wystąpienie: przeziębienia, kataru lub innych schorzeń układu oddechowego. Stałe przebywanie w takich warunkach powoduje nerwobóle.

WPŁYW RUCHU POWIETRZA NA USTRÓJ

Może się on przejawiać w działaniu bezpośrednim lub pośrednim. Powietrze, które wykazuje zwiększony ruch wpływa bezpośrednio na oddawanie ciepła z ustroju, a przez to samo na jego ochłodzenie. Jeżeli ruch powietrza jest nadmierny, to przy odpowiedniej temperaturze wywołuje dosyć silny masaż skóry. Znaczny ruch powietrza przy niskiej temperaturze, ale wysokiej wilgotności, doprowadza łatwo do powstania schorzeń dróg oddechowych. Mogą to być nieżyt nosa, gardła, krtani, tchawicy lub oskrzeli. Brak ruchu powietrza może doprowadzić do zaburzeń termoregulacji.

WPŁYW CIŚNIENIA ATMOSFERYCZNEGO NA USTRÓJ

Ciśnienie atmosferyczne ma niewątpliwy wpływ na organizm ludzki. Różnice w wielkości ciśnienia atmosferycznego mogą powodować powstanie dolegliwości lub nasilenia się niektórych istniejących już schorzeń np. przy spadku ciśnienia, zwłaszcza przed deszczem, pojawiają się dokuczliwe bóle reumatyczne. U wielu ludzi występują wtedy stany rozdrażnienia i pogorszenia samopoczucia.

Przy znacznym obniżeniu ciśnienia np.w czasie wchodzenia na wysoką górę może wystąpić u człowieka: przyspieszone bicie serca, zwiększona ilość oddechów na minutę, duszność, osłabienie, zawroty głowy, nudności, wymioty, a nawet utrata przytomności. Przy długotrwałym przebywaniu w powietrzu ubogim w tlen występuje stopniowe przystosowanie się organizmu do danych warunków (aklimatyzacja).

Następstwem działania zwiększonego ciśnienia na ustrój zaobserwować można np. u nurków, którzy schodzą do pracy pod wodę. Najniebezpieczniejszy jest dla nich powrót z wysokiego ciśnienia do normalnego. Wskutek różnicy ciśnień występuje uwalnianie się nagromadzonego w nadmiarze azotu, który wydziela się we krwi w postaci pęcherzyków gazu, które to mogą spowodować zaczopowanie naczyń krwionośnych a w efekcie mogą nastąpić zmiany prowadzące nieraz do śmierci.

PROMIENIOWANIE SŁONECZNE

Energia promienista wywiera bardzo duży wpływ na organizm człowieka. Odnosi się to do promieni widzialnych widma, jak i promieni niewidzialnych (pozaczerwonych i pozafioletowych). Promienie te przenikają niejednakowo do komórek i tkanek ustroju.

Dłuższe naświetlanie promieniami słonecznymi doprowadza do silnego przegrzania całego organizmu i nagromadzenia się w nim znacznej ilości ciepła. Wskutek działania promieni słonecznych mogą wystąpić oparzenia. Jednym z najważniejszych zadań promieni pozafioletowych jest uaktywnianie nieczynnych związków chemicznych w skórze, np. ergosterolu, i w następstwie wytworzenie się witaminy D. Promienie słoneczne, szczególnie ultrafioletowe, przyspieszają procesy gojenia się ran i owrzodzeń, przede wszystkim w związku z silnym działaniem bakteriologicznym oraz wzmagającym siły odpornościowe ustroju. Zaobserwowano, że działanie energii słonecznej wywołuje szybszy porost włosów, wzmożoną czynność gruczołów potowych i łojowych. Przeciętna ilość światła słonecznego, działającego na organizm, wywołuje wzrost dobrego samopoczucia, rześkości i wzmożonej pobudliwości.

BIBLIOGRAFIA:

Jan Grączewski „Wpływ pogody na zdrowie człowieka” Państwowy zakład wydawnictw lekarskich

Cezary W.Korczak „Higiena Ochrona Zdrowia” Państwowy zakład wydawnictw lekarskich

3

---