Kościelska M. „Oblicza upośledzenia” , r.III, s. 107-114, 120-132
Badania Hanny Szczepańskiej - dot. funkcjonowania językowego dzieci z UU. Hipoteza - aktywność werbalna dzieci ma uwarunkowania społeczne
Badała uczniów klasy I i II szkoły specjalnej w Wawie, przeznaczanej dla dzieci z LNI. Badano 23 dzieci w wieku 8,4 do 11,1 rż.
Wiek umysłowy dzieci zawierał w granicach od 4,6 do 7,0 czyli odpowiadał poziomowi funkcjonowania intelektualnego dzieci ze starszych grup przedszkolnych
Rozwój mowy we wszystkich przypadkach orzeczono jako opóźniony, ponadto w połowie przypadków stwierdzono wady artykulacji lub jąkanie
Zadanie stawiane dzieciom polegało na opowiedzeniu treści obrazków. Różnice w zorganizowanych sytuacjach zadaniowych polegały na tym, że w jednej sytuacji dziecko i osoba dorosła oglądały obrazek razem (percepcja wspólna) a w drugiej dziecko samo (percepcja izolowana)
Dodatkowo osoba dorosła oceniała wypowiedz dziecka
W zorganizowanych sytuacjach badawczych osoba dorosła przeprowadzająca eksperyment raz zachowywała się biernie, przyjmując bez komentarzy opowiadanie dziecka, kiedy indziej zaś udzielała „wzmocnień”
Matryca sytuacji zadaniowych wyglądała następująco:
Osobna percepcja obrazka przez dziecko, dorosły bierny
Wspólna z dorosłym percepcja obrazka, --||---
--------||---------, dorosły oceniający
w każdej sytuacji pokazywano inny obrazek
przyjęto następujące wskaźniki aktywności językowej dzieci
- długość wypowiedzi
- liczba informacji zawartych w opowiadaniu na temat obrazka
- sposób ujęcia treści obrazka
WYNIKI BADAŃ:
Długość wypowiedzi była w istotny sposób większa w sytuacji percepcji osobnej
W sytuacji percepcji osobnej wzrastała zawartość informacyjna wypowiedzi; dzieci podawały więcej szczegółów na temat obrazków
Nie stwierdzono różnic w sposobie przedstawiania treści obrazka w zależności od charakteru percepcji. W obu typach proporcja przypadków wyliczenia, opisywania i interpretowania były podobne
Zaobserwowano zróżnicowanie fluencji słownej, dzieci zwiększały długość wypowiedzi, kiedy dorosły był aktywny i udzielał wzmocnień
Bezwzględnie najdłuższe były wypowiedzi w sytuacji osobnej percepcji bez oceniania
W sytuacji oceniania wzrastała tez zawartość informacyjna wypowiedzi dzieci
Najwięcej informacji dzieci udzielały w sytuacji oddzielnej percepcji z nieoceniającym dorosłym, drugie miejsce sytuacja percepcji wspólnej z oceniającym dorosłym, a na koniec ta trzecia
Badania ujawniły wrażliwość dzieci na przedstawione w sytuacjach zadaniowych różne właściwości sytuacji społecznych
Autorka przeprowadziła analizę różnic indywidualnych między dziećmi, koncentrując się na wskaźnikach fluencji słownej (długość wypowiedzi). Wyróżniono 3 grupy dzieci:
słaba - śr liczba wyrazów - 6dz
średnia - śr liczba 31 do 50 - 12 dz
dobra - powyżej 50 - 5 dzieci
W grupie dzieci dobrych wszystkie modyfikowały swoje wypowiedzi w zależności od zachowania partnera, w grupie średnich 1/3 badanych funkcjonowała w sposób jednakowy we wszystkich typach sytuacji, nie licząc się ze zmianami, a w grupie dzieci słabych połowa nie była wrażliwa na cechy sytuacji
Można zakładać, że przy bardzo małej sprawności językowej nie ma szans na modyfikowanie jakości wypowiedzi w zależności od sytuacji. Ten brak wrażliwości nie musi świadczyć o niemożności różnicowania sytuacji na poziomie umysłowym , ale odzwierciedlać bardzo niski poziom kompetencji językowych
Różnice w funkcjonowaniu językowym dzieci w dużym stopniu zależały od stworzonych im sytuacji społecznych. Na jednych działało aktywizująco na drugich hamująco
GOTOWOŚĆ KOMUNIKACYJNA
To gotowość do wchodzenia w kontakty z innymi ludźmi. Celem tych kontaktów jest:
- wymiana emocjonalna
- wymiana informacyjna
- wymiana rzeczowa
- dzielenie się doświadczeniami
Badania z zakresu psychologii rozwojowej sugerują, że gotowość do komunikowania się z otoczeniem jest niemowlęciu dana od urodzenia, a jej doskonalenie polega na:
- uczeniu się adresowania komunikatów
- uczeniu się znaczenia komunikatów odbieranych od otoczenia
- bogaceniu treści komunikatów
- różnicowaniu form komunikowania się
Podstawową rolę w rozwoju tej gotowości odgrywa relacja dziecka z matką. Stanowi ona matrycę do tworzenia się form komunikacji z innymi ludźmi
Badania Ewy Głód
Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy dla Dzieci w Warszawie - oddział przedszkolny
9 dzieci w wieku 5-8lat
Poziom rozwoju dzieci w 7 przypadkach to LNI, a w 2 - UNI, szóstka dzieci przeszła do zakłady z Domu Małego Dziecka, a jedno z domu rodzinnego
Urządzono pokój do zabaw i zapraszano indywidualnie dzieci, w dwóch sytuacjach badawczych bawiono się z dziećmi, a trzeciej bawiła się wychowawczyni, a nie eksperymentatorka , która stale się opiekuje dziećmi
Wprowadzenie drugiej, nieznanej osoby dawało szanse porównania gotowości komunikacyjnej ze względu na te właściwości osób
Zadanie sformułowane pod adres wychowawczyni, polegało na tym, by zachowywała się ona w sposób naturalny, charakt dla jej zwykłych kontaktów z dziećmi, a eksperymentatorka starała się zgodnie ze swoimi umiejętnościami i intencją stworzyć dziecku max korzystne warunki kontaktu
Każde spotkanie trwało pół h,
W analizie skupiono się na takich wymiarach jak: liczba zachowań komunikacyjnych, kierunek adresowania komunikatów, treść komunikatów, forma ich wyrażania i szczególne cechy indywidualne
u dzieci z NI wychowywane w zakładzie niewątpliwie istniała gotowość do komunikowania się otoczeniem społecznym
Wnioski:
gotowość do komunikowania się ma cechy szczególne
charakteryzują ją pod względem formy -zachowania rozwojowe wczesne, a pod względem treści - powierzchowność, polega na tym, że przedmiotem kontaktu są zewnętrzne cechy sytuacji, natomiast dzieci nie dzielą się wew przeżyciami
w jednym wypadku obserwowano trudność z odbiorem znaczeń wypowiedzi dziecka przez wychowawczynie i wskutek tego relacja między dzieckiem i otoczeniem zew nosiła znamiona patologiczne
wprowadzanie zmian w stylu funkcjonowania ludzi dorosłych otwiera nowe możliwości w zakresie komunikowania się z dziećmi