TYP:SKOCZKOWCE (CHYTRIDIOMYCOTA) - wodne oraz glebowe grzyby saproficzne lub pasożytnicze, bardzo prosta budowa ciała; głównie postać jednokomórkowa, niektóre postać nitkowatych strzępek; mają stadium wiciowca; gamety i pływki służące do rozmnażania mają 1 wić; pasożytnikiem jest Synchytrium endobiotium, wywołujący raka ziemniaczanego; łączą się gamety: identyczne (izogamia), nieco zróżnicowane (anizogamia), wyraźnie zróżnicowane (oogamia)

TYP: SPRĘŻNIOWCE ( ZYGOMYCOTA) - grzyby zbudowane ze strzępek komórczakowych, tzn. wielojądrowych i niepodzielonych ścianami poprzecznymi; grzybnia wegetatywna jest haploidalna; rozmnażanie płciowe zachodzi przez łączenie gametangiów; grzybnie wyrastające z zarodników są podobne pod względem budowy, ale odmienne płciowo; gametangia tworzą się, gdy strzępki różnopłciowe (+ i -) zetkną się; zygospora powstaje po połączeniu gametangiów i jest tworem przetrwalnym, odporna na wysuszenie i niską temperaturę, kiełkuje w sprzyjających warunkach, pierwszym podziałem jest mejoza; zaliczamy: pleśniak (Mucor) i rozłożek (Rhizopus), pojawiają się na pieczywie

TYP: WORKOWCE ( ASCOMYCOTA) - grzybnia zbudowana ze strzępek wielokomórkowych, tzn. podzielonych ściankami poprzecznymi, przez które biegną plazmodesmy; grzybnia wegetatywna przeważnie haploidalna; występują jednokomórkowce, np. drożdżaki; wielokomórkowce rozmnażają się bezpłciowo; drożdżaki przez pączkowanie lub podział kom.; innego typu zarodniki powstają po procesie płciowym, który ma postać gametogamii; zapłodnienie zachodzi głównie w owocniku; owocniki zbudowane są z ciasno ułożonych strzępek grzybni, nie maja budowy tkankowej (plazmodesmy występują między kom. tej samej strzępki), mają kształt kulisty, miseczkowaty, butelkowaty; w trakcie zapłodnienia zawartość wielojądrowej plemni przelewa się do wielojądrowej lęgni; dikariotyczne strzępki rosną aż osiągną tzw. warstwę rodzajową owocnika; szczytowe kom. przekształcają się w zarodnie zwane workami, zachodzi w nich kariogamia, 1 podział mejotyczny (4 jądra), 1 podział mitotyczny (8 jąder); u drożdżaków cała kom. przekształca się w worek; zaliczamy: drożdże, pleśnie ( pędzlak i kropidlak) pasożytującą, trującą buławinkę czerwoną, trufle, chronionego smardza

TYP: PODSTAWCZAKI - grzybnia wielokomórkowa; komórki połączone plazmodesmami; grzybnia wegetatywna zazwyczaj dikariotyczna; rozmnaża się płciowo i bezpłciowo; bezpłciowo za pomocą zarodników konidialnych; rozmnażanie płciowe ma postać somatogamii (łączenia się różnopłciowych strzępek); w wyniku plazmogamii powstaje kom z parą jąder sprężonych, daje początek nowej grzybni złożonej z kom dikariotycznych; grzybnia wytwarza owocniki które w warstwie rodzajnej szczytowe kom niektórych strzępek przekształcają w zarodnie zwane podstawkami; w zarodni zachodzi kariogamia, 1 podział mejotyczny; na szczycie kom uwypuklają się cztery wyrostki, do których wnikają powstałe w skutek mejozy jądra kom, dzięki czemu zarodniki odkrywają się i są roznoszone przez prądy powietrzne; spodnia część kapelusza u grzybów kapeluszowych jest nazwana hymenoforem i ma kształt blaszek lub rurek, zewnętrzna warstwa kom hymenoforu jest warstwą rodzajną zawierającą podstawki; purchawki mają owocnik zamknięty, który pęka pod wpływem nacisku, gdy zarodniki dojrzeją; owocniki wielu grzybów są jadalne: prawdziwki (Bolletus edulis), kurki, tzw. pieprzniki (Cantharallus); kilka gat. jest śmiertelnie trująca: muchomor sromotnikowy (Amanita phalliodes), muchomor wiosenny (Amanita verna), borowik szatański ( Boletus satanas), zaś Goryczak żółciowy (Tylopilus fellus) jest niejadalny, nietrujący.

„TYP”: GRZYBY NIEDOSKONAŁE (DEUTEROMYCOTA) - grzybnia ma budowę bardzo prostą; wiele nie wytwarza organów płciowych (dlatego nazywamy je niedoskonałymi); głównie pasożyty lub saprofity; dla ułatwienia identyfikacji jest sztuczna klasyfikacja oparta na wyglądzie oraz kształcie i sposobie wytwarzania zarodników konidalnych; szczegółowe badania wykazały, że większość to workowce; przedstawiciele: pędzlaki i kropidlak; niektóre pędzlaki, np Penicylina w medycynie, Penicilium roquefortii i Penicilium camembertii w produkcji serów, Pleśń Tylypocladium inflantum zmniejsza ryzyko odrzucenia przeszczepu

POROSTY (LICHNES) - formy życiowe zawierające kom grzybów i glonów; wśród grzybów porostowych dominują workowqce; tworzą one ścisłe plechy w których między strzępkami rozmieszczone są kom glonów

Plecha:

• skorupiasta - płaska i ściśle przylegająca do podłoża, np. skały, muru, kory drzewa

• listkowata - lekko odstaje od podłoża i przypomina liść pofałdowany na brzegach

• krzaczkowata - porozgałęziana i wzniesiona (zwisająca w przypadku porostów nadrzewnych)

Przynależność systematyczną grzybów porostowych można łatwo stwierdzić na podstawie sposobu rozmnażania, np. na pechach chrobotków wytwarzają się owocniki, w których powstają zarodniki workowe; porost może się rozmnażać przez urwiski - niewielkie fragmenty grzybni z kom glonów w środku; w naturze grzyby porostowe nie żyją samodzielnie, ale można je hodować w laboratorium, ale nie będą przekształcały się w porosty; znalazły zastosowanie, np. jako wskaźnik Ph (lakmus otrzymuje się z orszelki (Rocella), wskaźnik zanieczyszczenia powietrza

MIKORYZA - symbioza grzybni i korzenia; grzybnia pobiera z korzenia związki organiczne, a oddaje wodę z solami mineralnymi; ok.90% roślin współżyje z grzybami; borowik szlachetny z dębami, koźlak z brzozami i topolami

Grzyby rozkładają ligninę i celulozę

Pożytki związki te mogą wrócić do gleby i rośliny z nich korzystać

Szkody rozkładają drewno z którego są zbudowane domy i statki, psują żywność wytwarzając aflatoksyny powodujące marskość wątroby

Grzyby są bliżej spokrewnione ze zwierzętami niż roślinami.

Grzyby to saprofity (odżywiają się szczątkami organicznymi) albo biotrofy ( żyją jako pasożyty lub symbioty)

Grzyby oddychają tlenowo lub beztlenowo

Wspólne cechy grzybów:

• obecność ściany kom zbudowanej z chityny

• drobne jądra kom

• specyficzna mitoza ( wewnętrzna, nie znika jądro kom)

Układ nerwowy:

• ośrodkowy układ nerwowy (OUN)

• mózgowie

• kresomózgowie

• międzymózgowie

• śródmózgowie

• tyłomózgowie wtórne

• tyłomózgowie rdzeniomózgowia

• rdzeń kręgowy

• obwodowy układ nerwowy

• nerwy

• czaszkowe

• rdzeniowe

• zwoje nerwowe

• czaszkowe

• rdzeniowe

• autonomizne

kresomózgowie- największa część mózgu i mózgowia; powierzchnie: boczna i górna sa wypukłe, na górnej widoczna podłużna szczelina mózgu rozdzielająca mózg na prawą i lewa półkulę (połączone spoiwem wielkim), dolna spłaszczona (tzw. podstawa mózgu)

Półkule - pofałdowane, zbudowane z kom. nerwowych tworzących istotę szarą (korę mózgową), pod korą są ściśle upakowane aksony otoczone osłonką mielinową tworzace istotę białą; fałdy tworzą uniesienia podzielone bruzdami i szczelinami; podzielone na płaty

i ośrodki

Międzymózgowie

• wzgórze - ośrodek podkorowy dla większości dróg czuciowych, informacji docierających do zmysłów

• podwzgórze - centrum regulacji homeostazy org.; termoregulacyjne pobieranie pokarmu i gospodarki wodno-elektrolitowej

Śródmózgowie - część pnia mózgu; najmniejsza część mózgowia zawierająca m.in. ośrodki słuchu i wzroku; skupienie ciał kom. nerwowych uczestniczących m.in. w odruchach wzrokowych i słuchowych wywołanych przez bodźce zewnętrzne

Tyłomózgowie wtórne

• móżdżek- całkowicie przykryty przez półkule mózgowe; podzielony na 2 półkule; kora tworzy liczne fałdy oddzielone bruzdami; kontrola i koordynacja ruchów; utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała

• most - kszt. walca ułożonego poprzecznie do dł. osi mózgowia; łączy obie półkule móżdżku; biegną włókna nerwowe w kier. odśrodkowym; w układzie autonomicznym

Rdzeniomózgowie - ostatni odcinek mózgowia; przechodzi przez otw. kości potylicznej łączy się z rdzeniem kręgowym; posiada ośrodki nerwowe odpowiedzialne za m.in. kichanie, oddychanie, kasłanie

Rdzeń kręgowy - ma kształt lekko spłaszczonego walca o średnicy ok.1 cm.; biegnie w kanale kręgowym; od niego odchodzą włókna nerwowe tworzące: korzenie grzbietowe (zawierają włókna ruchowe) i korzenie brzuszne (zawierają włókna czuciowe); przewodzi impulsację z receptorów do mózgu i z mózgu do narządów wykonawczych, u czlow. wychodza nerwy: szyjne(8par), piersiowe (12par), lędźwiowe (5par), krzyżowe (5par), guziiczne (1para)

Nerwy czaszkowe - parzyste, impulsy opuszczają czaszkę przez otwory (kanaliki w jej podstawie), funkcja: ruchoa, czuciowa, czuciowo-ruchowa, oznacz. się cyframi rzymskimi

Nerwy rdzeniowe - połączenia korzeni brzusznych i grzbietowych wychodzących z rdzenia kręgowego, funkcja: czuciowo - ruchowa

Opony mózgowo-rdzeniowe - łącznotkankowe błony otaczające mózgowie i rdzeń kręgowy; na zewnątrz znajduje się twardówka (zrasta się z wew. pow. czaszki) pod nią leży cienka pajęczynówka, pomiędzy nimi jest jama podtwardówkowa, miedzy twardówką a ścianą kanału kręgowego jest jama nadtwardówkowa; wew. jest opona miękka zawierająca naczynia krwionośne, między oponą miękką i pajęczynówką - jama podpajęczynówka

Somatyczny układ nerwowy - część ukł. nerwowego kontrolująca pracę mięsni szkieletowych

Nerwy - są osłonięte licznymi blonami łącznotkankowymi, utw. przez pęczki włókien nerwowych - aksonów i wyjątkowo dł. dendrytów neuronów czuciowych, mogą też wchodzić włókna czuciowe (inaczej dośrodkowe lub aferetywne) jak i włókna ruchwe (inaczej odśrodkowe lub eferetywne)

Cechy kom. nerwowych - plastyczność (procesy uczenia się i zapamiętywania) i pobudliwość

3 drogi przekazywania informacji w OUN

• drogi odśrodkowe układu somatycznego - regulują postawę, lokomocję i oprawę ruchową różnego rodzaju zachowań; informacja jest „zaadresowana autonomicznie” (trafia precyzyjnie do określonych miejsc docelowych)

• drogi odśrodkowe układu autonomicznego - regulują czynności narządów wew. ; unerwiają mięsnie gładkie naczyń i przewodu pok. oraz gruczoły; regulują i koordynują procesy metaboliczne

• układ odśrodkowy endokrynomotoryczny - wykorzystuje krew jako kanał inf. i cząsteczki hormonów jako nośniki inf.; działa na gruczoly dokrewny jaki zewnątrzwydzielnicze oraz inne tkanki regulując i koordynując ich funkcje; inf. „zaadresowana chemicznie” (dociera do wszystkich kom. które sa w stanie ja odczytać)

Pień mózgu - są w nim ośrodki regulacji ruchu tzw. jądra ruchowe (odśrodkowe) i jądra czuciowe (odbierające inf. dośrodkową) nerwów czaszkowych

Twór siatkowy - znajduje się w części brzusznej pnia; tworzy go olbrzymia liczba rozproszonych, wzajemnie połączonych kom. nerwowych, których aksony dzielą się na włókna biegnące w dół do rdzenia kręgowego i w górę do ośrodków podkorowych, ukł. limbicznego i kory mózgowej

Swoista droga inf. czuciowej do kory mózgowej obejmuje 3 neurony

Czynnościowe wzbudzenie kory mózgowej zapewnia utrzymanie przytomności i świadomości

Regulacja ruchu polega na ośrodkowej integracji wszystkich docierających inf. ( z narządu równowagi do neuronu ruchowego, unerwiającego dane włókna mięśniowe. W tych procesach uczestniczą kora mózgowa i pień mózgu oraz podukłady regulujące „wyjście” z kory ruchowej - jądra podstawy mózgu oraz móżdżek. Ich funkcją jest planowanie ruchu odpowiedniego do sytuacji, koordynacja mięśni i utrzymanie postawy ciała.

Emocje stanowią ważny element zachowania i są motorem naszego działania; wiążą się z zaspokajaniem potrzeb życiowych. Emocjonalna ocena bodźców w ukł. limbicznym wg. kryterium: przyjemne - nieprzyjemne.

---