Wstęp
Krótka charakterystyka osiedli wiejskich.
Podstawową zasadą planowania przestrzennego współczesnych osiedli wiejskich jest wydzielenie z terenów przeznaczonych do zabudowy oddzielnych stref według ich przeznaczenia funkcjonalnego, a mianowicie : strefy mieszkaniowej i strefy produkcyjnej. Strefy te mogą być oddzielone jedna od drugiej pasmem sanitarno ochronnym szerokości, co najmniej 50m.
Zabudowa starych osiedli często nie odpowiada wymogom bezpieczeństwa pożarowego. Istnieje bardzo wiele osiedli wiejskich wykonanych z materiałów palnych oraz nieposiadających odpowiedniego zaopatrzenia wodnego, są to głównie zbiorniki naturalne (stawy, studnie, rzeki, strumyki) a niejednokrotnie sieć hydrantowa na potrzeby gospodarskie nie wystarczy do działań gaśniczych.
Dlatego też podawanie wody do miejsca pożaru odbywa się niejednokrotnie na durze odległości utrudnione jest również brakiem utwardzonych dojazdów (bagniste brzegi), głębokości lustra wody w studniach, albo też stromych wysokich brzegów przy zbiornikach naturalnych.
Osiedla wiejskie połączone są między sobą drogami, nie zawsze jeszcze przystosowanymi do transportu samochodowego, szczególnie w okresach wiosny i jesieni, a także w czasie zamieci śnieżnych. Te właściwości powinny być uwzględniane w organizowaniu akcji gaśniczych w osiedlach wiejskich.
Gaszenie pożarów w pomieszczeniach hodowli zwierząt.
Charakterystyka pomieszczeń i budynków hodowlanych
Pomieszczenia i urządzenia dla hodowli zwierząt, które istnieją we współczesnych gospodarstwach są bardzo zróżnicowane. Odpowiednio do procesu produkcji, dzielą się one na pomieszczenia dla zwierząt, budynki do przygotowania pasz (magazyny pasz, przygotowalnie), wstępnej obróbki i magazynowania produktów (mleczarskie, chłodnie), do gromadzenia i magazynowania nawozów, gnojówki, obiekty weterynaryjne i lecznicze oraz urządzenia transportu wewnętrznego.Budynki rozmieszcza się oddzielnymi grupami na terenie strefy produkcyjnej, tworząc fermy hodowlane. Wszystkie budynki ferm hodowlanych mają zwykle jedną kondygnację i odpowiadają różnym klasom odporności ogniowej(od B do E). Rozmiary i rozmieszczenie pomieszczeń zależy od rodzaju, liczby zwierząt, a także od klasy odporności ogniowej. Na fermach hodowli bydła stawia się obory o pojemności od 100 do 450 sztuk, pomieszczenia dla krów do 400 sztuk oraz cielętniki do 300 sztuk..
Na fermach hodowli zarodowej i nastawionych na produkcje towarową mleczna, a także w pomieszczeniach dla tuczników zwierzęta (krowy i młodzież) mogą przebywać w wydzielonych stanowiskach na uwięzi, jak i bez uwięzi; w fermach towarowych bez uwięzi.
W systemach bez uwięzi stado utrzymywane jest w grupach (po 50 - 100 sztuk) w oddzielnych sekcjach budynku.
W systemie stoisk, krowy i cielęta trzyma się w indywidualnych boksach uwiązane ( stoiska indywidualne lub grupowe). Rzędy stoisk rozmieszcza się wzdłuż obory. Między urządza się przejścia ułatwiające obsługę stoisk. Ramy ograniczające stoiska i koryta paszowe wykonane są zwykle z drewna.
Szeroko rozpowszechnione SA obory z dwoma lub czterema rzędami stoisk.
Dla koni buduje się stajnie o pojemności do 40 zwierząt. Stoiska i pomieszczenia grupowe dla koni rozmieszcza się w dwóch rzędach, przy zewnętrznych ścianach wzdłuż budynku, a między nimi wzdłuż osi budynku urządza przelot do zadawania paszy i usuwania nawozu.
Istnieją stajnie o innym wnętrzu, na przykład dwu i wielo rzędowe.
Dla chowu trzody chlewnej buduje się chlewnie o pojemności od100 do 3000 sztuk. Zwierzęta trzyma się w indywidualnych i grupowych kojcach.
Owce chowa się w koszarach i pod wiatami (w południowych rejonach) w stadach do1600 sztuk.
Wewnętrzna wysokość pomieszczeń ferm hodowlanych waha się od 1,8 do 3m, dachy połączone lub podzielone(z poddaszem). Palne stropy osłania się zwykle wykładziną niepalna od dołu, a od strony strychu odpowiednia warstwą izolacji.
Na strychach umieszcza się nierzadko słomę i siano, a pokrycie dachowe wykonuje się a trzciny lub słomy, co stwarza realne niebezpieczeństwo powstania i szybkiego rozprzestrzeniania się pożar
Rozwój pożaru
Podczas wybuchu pożaru w fermach hodowlanych ogień ogarnia przede wszystkim słomę podściółkową, paszę oraz elementy palne budynków. Badania przeprowadzone na wydziale inżynierów techniki przeciwpożarowej wykazały, że szybkość liniowa rozprzestrzeniania się pożaru po podściółce i słomianych dachach sięga 4,2m/min, a szybkość spalania słomy wynosi 1,6kg/min.m2.
Ogień morze szybko rozprzestrzenić się z podściółki i łatwopalnych pasz na poddasze oraz palne pokrycie dachowe. Przez otwory w pomieszczeniach zwierząt ogień może przerzucić się na palne ściany oraz na urządzenia i budynki sąsiadujące.
Gaszenie pożaru
Podstawowe zadanie podczas gaszenia pożaru w fermie hodowlanej polega na uratowaniu zwierząt oraz zlokalizowaniu ognia.
Dowódca kierujący działaniami powinien natychmiast ustalić; czy istnieje zagrożenie dla zwierząt, ich liczbę, sposób uwiązania zwierząt, stan dróg ewakuacyjnych, czy personel obsługi jest na miejscu, sposób i miejsce ewakuacji zwierząt. Jednocześnie ustala kierunek podania pierwszych prądów gaśniczych, w celu zabezpieczenia skutecznej ewakuacji zwierząt.
Rozpoznanie pożaru, zgodnie z obowiązującymi zasadami, prowadzi się jednocześnie z ewakuacja zwierząt i z bojowym rozwijaniem pierwszych przybyłych do poru pododdziałów, które podają prądy gaśnicze na obronę dróg ewakuacji zwierząt oraz do gaszenia intensywnych ognisk pożarna kierunku rozprzestrzeniania się ognia.
W celu przyspieszenie ewakuacji zwierząt należy wykorzystać wszystkie istniejące wyjścia - główne, zapasowe, nie objęte ogniem, a gdy jest to konieczne wykonać otwory w ścianach.
Szczególnie energicznie należy ewakuować zwierzęta z budynków niemających poddaszy, gdyż w takich budynkach ogień i dym rozprzestrzeniają się bardzo szybko.
Przy pojawieniu się ognia, zwierzęta szybko ulegają panice .Takich przypadkach ewakuacja może być skuteczna tylko przy szybkich, energicznych działaniach ludzi, dobrze znających technikę postępowania ze zwierzętami.
Równocześnie z ewakuacją zwierząt należy konsekwentnie prowadzić natarcie na pożar, szczególnie w miejscach, w których powstaje zagrożenie zwierząt.
Ułożenie linii węzowch i działanie prądowników nie powinno utrudniać ewakuacji zwierząt.
Przy gaszeniu we wnętrzach podczas gaszenia ścian, pasz treściwych i odkrytych powierzchni konstrukcyjnych elementów drewnianych (ścian, pokryć dachowych, poddaszy) celowe jest podawanie prądów kroplistych.
Jeśli z miejsca pożaru unoszą się iskry i głownie konieczne jest wystawienie posterunków z podręcznym sprzętem gaśniczym na dachach budynków na kierunku podwietrznym w stosunku do pożaru oraz w innych zagrożonych miejscach.
Gdy ilość środków do podawania wody jest niewystarczająca lub brak jest wody należy rozbierać budynki lub ich części. Do gaszenia ścian lub słomy, zmagazynowanych w pobliżu pomieszczeń fermy hodowlanej, należy stosować prądy kropliste i jednocześnie usuwać siano lub słomę w bezpieczne miejsce. Szczególną uwagę podczas gaszenia pożaru siana i słomy należy zwracać na obronę sąsiednich stogów i nie dopuścić do rozprzestrzeniania się wiechci palącego się siana na pomieszczenia fermy hodowlanej. Przy paleniu się mąki i pasz należy stosować prądy kropliste.
Pozostałe działania gaśnicze pododdziałom wsą takie same jak przy gaszeniu osiedli wiejskich.
Ratowanie i ewakuacja zwierząt
Durze obiekty przeznaczone na chów zwierząt powinny być przygotowane do ewentualnej ewakuacji. Specjalnie opracowane plany powinny zawierać informacje dotyczące kolejności wyprowadzania oraz miejsc umieszczania zwierząt.
Ratowanie zwierząt nie jest łatwą sprawą. Zwierzęta zagrożone wykazują znaczny niepokój lęk. Nie chcą opuszczać miejsc do których są przyzwyczajone, szukając w nich schronienia. Konstrukcje obiektów nie zawsze pozwalają na sprawny przebieg prac ratowniczych, a to ze względu na palność elementów budowlanych, nagromadzenie dużej ilości materiałów palnych sprzyjających intensywnemu rozwojowi pożaru, nieznaczną wysokość pomieszczeń powodującą wzrost gęstości zadymienia. Stosunkowo mała szczelność obiektów powodować może ich zadymienie nawet wówczas, gdy pożar przebiega w ich sąsiedztwie. Występowanie przegród zmusza często do indywidualnego wyprowadzania zwierząt. Zwróćmy uwagę na to, że zwierzęta są mało odporne na działanie dymu, a w przypadku jego przenikania do pomieszczeń często układają się na ziemi powodując dodatkowe utrudnienie.
Zatem ewakuacja zwierząt musi być rozpoczęta już w chwili, gdy istnieje przypuszczalne niebezpieczeństwo zadymienia obiektu. Ewakuacja z reguły powinna być zakończona do czasu przybycia jednostek straży pożarnych. Jeżeli jednak z jakichkolwiek powodów została spóźniona pomieszczenia należy jak najszybciej odymić i przewietrzyć.
Akcję ratowniczą powinny podjąć w miarę możliwości te osoby, które normalnie opiekują się zwierzętami.
Ważne jest rozpoznanie sposobu lokowania zwierząt. W przypadku wiązania grupowego zwalniamy łańcuchy starając się natychmiast wypędzać zwierzęta z pomieszczenia, zapobiegając ich rozejściu się po obiekcie. Jeżeli w stadzie wykształtował się porządek pierwszeństwa, powinien być on uwzględniony podczas prac ratowniczych, by nie stwarzać wśród zwierząt dodatkowego niepokoju.
Do zwierząt podchodzimy ostrożnie i spokojnie, łagodnie przemawiając. Nie jest istotne, co mówimy, ważna jest intonacja głosu, bowiem pamiętać musimy, że zdenerwowanie ratownika udziela się zwierzęciu.
Zwierzęta wyprowadzone ze strefy zagrożonej muszą być przeprowadzone w miejsce bezpieczne, z których nie będą mogły się wydostać. Przy niespełnieniu tego warunku powrócą do swych stałych miejsc przebywania, często nie dając już możliwości ponownego ich rotowania.
Ratując konie i inne durze zwierzęta należy zwracać uwagę by nie podchodzić nagle od tyłu, a także by nie znaleźć się między zwierzętami jakimiś ostrymi krawędziami np., korytem, z uwagi na możliwość odniesienia obrażeń. Sztuki silne powinno wyprowadzać dwóch ratowników. Koniom przywykłym do ciężkiej pracy można założyć uprząż spokojnie wyprowadzić. Jeżeli zwierze musi przechodzić w pobliżu miejsca pożaru, na jego głowę narzuca się worki lub płachty zakrywające oczy. Do nozdrzy można przytknąć trochę obornika by wyeliminować zapach dymu.
Ratowanie buhajów powinna podjąć własna obsługa, bowiem przy zbliżaniu się osób obcych zajmą one postawę obronną. Sztuki rozpłodowe można wyprowadzać mocując drąg do kółka nosowego. Przeprowadzamy zwierzęta szybko, ale bez nadmiernego pośpiechu. Cielęta wynosi się oddzielnie.
Tuczniki i warchlaki opuszczają chlew zazwyczaj bez większego oporu.
Maciory natomiast pozostają przy swoich prosiętach, co utrudnia ratowanie ich. Wskazanym jest by prosięta zbierać do worków lub koszy i przenosić je, wówczas maciory wychodzą już bez trudności. Knury wyprowadza się oddzielnie od świń. Zwrócić należy uwagę na to, że świnie, gdy tylko opuszczą chlew usiłują rozbiec się w różne strony, bądź powrócić do pomieszczenia. Ratowanie świń powinno być prowadzone przez ich stałą obsługę z ewentualną pomocą innych osób.
Owce i barany skupiają się w kącie owczarni, stłaczając się w kłąb. Wypędzone z owczarni biegną w ogień. Zaleca się w pierwszej kolejności barana-przewodnika (zawiązując mu ślepia), a inne zwierzęta powinny wyjść za nim spokojnie. Sztuki małe należy przenosić.
Drób przenosi się w workach lub koszach. Ratowanie musi prowadzone bardzo szybko, bowiem ptactwo morze się podusić. W miejscach bezpiecznych natychmiast wypuszczamy je z pojemników. Pszczoły ratuje się wraz z ulami, zatykając otwór ula i wynosząc go do ciemnego pomieszczenia, po czym ul otwieramy. Gdy pszczoły są niespokojne zapędza się je do ula rozproszonymi prądami wody.