„Pomoc w przywróceniu samodzielnego poruszania się pacjentce po alloplastyce stawu biodrowego.”
Zdrowie podlega nieustannym zmianom w wyniku oddziaływania szeregu czynników, w tym biologicznym, społecznych i kulturowych. Można je podzielić na dwie zasadnicze grupy: niezależne od kontroli człowieka i zależne od indywidualnych zachowań.
Czynniki zaliczane do pierwszej grupy to: uwarunkowania genetyczne, wiek i płeć. Czynniki grupy drugiej łącznie można określić jako styl życia (wadliwe odżywianie, palenie papierosów, picie alkoholu, mała aktywność fizyczna, stres, zanieczyszczenie środowiska). Uważa się, że czynniki należące do tej grupy w około 50% przypadków maja wpływ na nasze zdrowie. Jest to stwierdzenie optymistyczne, bo pokazuje, że własnym zdrowiem możemy wpływać na kondycje zdrowotną, ale tylko wtedy, gdy zachowania prozdrowotne będą uprawiane systematycznie.
Zapobieganie objawom starości powinno zaczynać się bardzo wcześnie, od najmłodszych lat. Łatwiej myśleć i mówić o zapobieganiu objawom starości u ludzi po 50 roku życia, wskazując na konieczność zdrowego żywienia, proporcjonalnego do możliwości ustroju, wysiłku fizycznego, wczesnego rozpoznania i leczenia chorób przewlekłych (choroba zwyrodnieniowa stawów, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, choroba wieńcowa), kiedy świadomość zdrowia i działań podtrzymujących zdrowie jest zachowana.
Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego to postępująca utrata chrząstki stawowej, której towarzyszy niedostateczna odbudowa chrząstki pokrywającej, przebudowa podchrzęstnej warstwy kości oraz tworzenie się wyrośli kostnych (osteofitów). Istnieje silny związek między choroba zwyrodnieniową, a wiekiem:
po 65 roku życia objawy choroby występują u 60%-90%,
między 45 a 60 rokiem życia do 30%,
między 15 a 44 rokiem życia około 5%.
Program promocji zdrowia kierowany jest do kobiety w wieku po 70 roku życia, po zabiegu alloplastyki stawu biodrowego. Starszą kobitę poznałyśmy w czasie odbywania praktyk zawodowych, podczas wykonywania zabiegów z zakresu fizykoterapii i ćwiczeń z kinezyterapii.
Stan zdrowia chorej kobiety objawia się osłabieniem kończyny dolnej i uczuciem zmęczenia. Najwcześniejszym objawem choroby jest ból biodra, początkowo zaostrzający się podczas ruchu lub przy obciążaniu stawu, a ustępuję lub zmniejsza się po odpoczynku. W miarę postępu choroby u kobiety ból staje się ciągły zarówno w ciągu dnia jak i nocy, zmuszając chorego do przyjmowania leków przeciwbólowych. Zmniejsza się ruchomość stawów oraz pojawiają się przykurczę zgięciowe, stawy stają się bolesne przy dotyku, a w czasie ruchu zauważalne jest trzeszczenie lub "tarcie". U pacjentki choroba objawia się bólem kolana, co wynika z podrażnienia zakończeń nerwu zasłonowego, które znajdują się w torebce stawu biodrowego. W przebiegu choroby zwyrodnieniowej dochodzi do powiększanie się i zniekształcenie obrysów stawów co jest wywołane rozrostem chrząstki, kości, więzadeł, ścięgien i torebek oraz przewlekłym stanem zapalnym błony maziowej. Ograniczenie ruchów biodra dotyczy przede wszystkim odwiedzenia i rotacji wewnętrznej. Oszczędzanie chorej kończyny doprowadza do zaników mięśniowych w obrębie uda i pośladka. W przebiegu procesu chorobowego zwyrodnienia stawu biodrowego doszło do skrócenie kończyny i widocznego utykania podczas chodu.
U starszej kobiety sytuacja finansowa uwzględnia opłatę pieniężną za sprzęt ortopedyczny (np. laski, kule), używany w celu odciążenia chorego stawu podczas chodu, a także opłatę pieniężną za codzienny dojazd do szpitala na odpowiednie zabiegi. Kobieta może starać się o dofinansowanie sprzętu ortopedyczne przez NFZ - Narodowy Fundusz Zdrowia.
Odbiorca znajduję się w szpitalu w Lublinie, na oddziale ortopedyczno - rehabilitacyjnym, gdzie odbywa serię zabiegów z zakresu fizykoterapii (m.in. działanie prądów, laseroterapia) oraz ćwiczenia z zakresu kinezyterapii, w tym naukę chodu. Za kilka dni kobieta zostanie przeniesiona do swojego prywatnego mieszkania, lecz każdego dnia będzie musiała zgłaszać się do szpitalu w celu odbycia ćwiczeń i zabiegów leczniczych.
Problemy programu:
niska aktywność fizyczna,
nieprawidłowy sposób odżywiania,
nauka odpowiedniej techniki chodu podczas choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego,
czynne palenie papierosów,
zbyt wiele czasu upłynie, zanim kobieta nauczy się prawidłowego chodu,
bolące dłonie od długo trwałego wspierania się na kulach,
opłata pieniężna na dojazd do szpitala każdego dnia oraz na sprzęt ortopedyczny, np.: laski czy kule,
ryzyko upadku,
zbyt mała integracja ze społeczeństwem.
Główny cel programu:
PRZYWRÓCENIE SAMODZIELNOŚCI PACJENTCE PO ALLOPLASTYCE STAWU BIODROWEGO.
Po przywróceniu samodzielności osobie chorej na chorobę zwyrodnieniową, będzie łatwiej się poruszać techniką prawidłowego chodu, wykonywać czynności życia codziennego oraz czynności związane z higieną osobistą. Pacjentka nie będzie zależna od osób trzecich.
Zadania do realizacji celu:
skonsultowanie się z lekarzem, który przeprowadzał zabieg alloplastyki stawu biodrowego,
zapoznanie się ze zdjęciami radiologicznymi po zamontowaniu protezy,
zapoznanie się z informacjami zawartymi w różnych źródłach, (m.in. w książkach) na temat technik poprawnego chodu,
opanowanie prawidłowego chodu z asekuracją,
opanowanie wykonywania poszczególnych czynności przy pomocy osób trzecich, m.in. córka, syn czy mąż.
W celu wykonania zadania, do współpracy zostaną zaproszone osoby z najbliższego otocznia, mające codzienny kontakt z chorą kobietą, m.in. dzieci czy mąż.
Kampanię informacyjną rozpoczniemy od ukazania pacjentce filmu przedstawiającego ogólny zarys rodzaju chodu. Na nagraniu znajdują się ludzie poruszający się chodem, który zostanie wprowadzony u chorej kobiety.
Kobieta otrzyma ulotkę mobilizującą ją do pracy z kulami. Chora pacjentka pamięta, iż tylko dzięki własnej pracy i zaangażowaniu w tok ćwiczeń może odzyskać w pełni sprawność fizyczną. Projekt ulotki znajduję się w załączniku.
Czas trwania programu przewidziany jest na okres 3 tygodni. Środki finansowe potrzebne do realizacji programu zostaną pozyskane ze zbiórek zorganizowanych na rzecz walki z choroba reumatoidalną stawu biodrowego oraz częściowo z dofinansowania przez NFZ - Narodowy Fundusz Zdrowia z jednostką w Lublinie.
Kryteria oceny:
mierzalne - pozwolą nam ocenić m.in. masę ciała, a także poziom ciśnienia u kobiety w okresie wykonywania czynności życia codziennego przy pomocy osób trzecich, a wykonywania czynności życia codziennego samodzielnie.
niemierzalne - na podstawie tych kryteriów oceny jesteśmy w stanie zobaczyć m.in. poziom zainteresowania kobiety programem zdrowia przez nas zorganizowanym, czy doszło do poprawy samopoczucia u osoby chorej oraz poziom postępów w samodzielnym poruszaniu się i wykonywaniu czynności.
Harmonogram programu :
1. Nauka chodu z balkonikiem:
balkonik + operowana kończyna dolna - zdrowa kończyna dolna,
balkonik + operowana kończyna dolna - zdrowa kończyna dolna.
Dobór balkonika - na co zwrócić uwagę?
aby stopa nie rotowała się na zewnątrz,
aby kroki były długie, a nie krótkie (balkonik odsunąć od ciała w przód tak, aby nie był za blisko i za daleko, dostawić operowaną kończynę dolną, a następnie dostawić zdrową) - taka sekwencja odpowiada za prawidłowa stabilizacje (większa płaszczyzna podparcia),
pozycja ciała wyprostowana,
przenieść ciężar ciała na ręce,
głowę trzymać naturalnie, nie patrzeć na nogi.
2. Nauka wykonywania podstawowych czynności przez kobietę, przy pomocy osoby bliskiej.
Istotną role w ochronie operowanego biodra spełniać mogą także nawet tak proste środki pomocnicze, jak szczypce służące do podnoszenia różnych przedmiotów z podłogi lub łyżka do obuwia z wydłużona rączką. Posługiwanie się nimi eliminuje w znacznej mierze konieczność schylania się i związane z tym ruchem niekorzystne obciążenia operowanego stawu.
Kobieta po alloplastyce stawu biodrowego może wykonywać między innymi:
przygotowanie posiłków,
jedzenie posiłków,
higiena osobista (np. kąpiel, wychodzenie z wanny),
ubieranie się, rozbieranie się,
wchodzenie na łóżko, schodzenie z łóżka (prawidłowe pozycje do snu).
3. Nauka chodu z kulami.
Chodzenie o kulach jest ważnym etapem w usprawnianiu i powinno być przeprowadzone bardzo dokładnie. Rozpoczyna się od prawidłowego trzymania kul do przodu i umiejętność przenoszenia masy ciała. Zasadniczym momentem w opanowaniu chodzenia jest odpowiednie utrzymanie równowagi. Dlatego środek ciężkości ciała nie powinien znaleźć się przed kulami.
Przy nauce chodzenia o kulach przechodzi się od kroków łatwiejszych do trudniejszych i od wolniejszych do szybszych.
Techniką dla kobiety po alloplastyce stawu biodrowego będzie chód dwumiarowego - naprzemienny z systematyczna pracą kończyn górnych. Technika ta polega na jednoczesnym przenoszeniu do przodu obu kul i jednej nogi; w chodzie tym w pierwszej fazie istnieje jeden punkt podparcia, a w drugiej fazie trzy punkty podparcia; ma on zastosowanie wtedy, kiedy jedna z kończyn dolnych jest słabsza lub nie można jej odciążyć i wówczas wysuwa się ją równocześnie z kulami.
Mówić prościej, ta technika chodu wygląda następująco:
kule zdrowa kończyna dolna operowana kończyna dolna
Nauka chodu po schodach:
1. Wchodzenie:
- zdrowa kończyna dolna,
- operowana kończyna dolna.
2. Schodzenie:
- operowana kończyna dolna,
- zdrowa kończyna dolna.
Naukę chodu rozpoczyna się w 3 lub 4 dniu po operacji, kończyna dolna operowana powinna być całkowicie odciążona. Najpierw uczymy pacjenta chodu z balkonikiem, a następnie o kulach. Na pełne obciążenie operowanego stawu można zezwolić po 3 - 4 miesiącach od operacji i to wyłącznie po spełnieniu następujących warunków:
bezbolesność operowanego biodra,
dobry zakres ruchów w operowanym stawie,
ujemny objaw Trendelenburga,
prawidłowy obraz RTG operowanego biodra.
Program zaczyna się od momentu operacji i trwa aż do nauczenia pacjentki poprawnego i samodzielnego chodu.
Określenie budżetu:
1. Środki ze sponsoringu:
Apteka Detto : m.in.: środki przeciwbólowe i opatrunki,
Bank Milenium : środki pieniężne na opłacenie turnusu rehabilitacyjnego, sanatorium,
Środki pieniężne pacjentki : niewielkie oszczędności.
Korekta i Modyfikacja:
Pacjentka otrzymała większą wiedzę na temat pozyskiwania odpowiedniej sprawności fizycznej. Nauczyła się również poprawnej nauki chodu z balkonikiem, chodu o kulach, oraz wykonywania podstawowych czynności dnia codziennego.
Zastosowana reklama : ulotki, plakaty, bezpośredni kontakt z rehabilitantem, a także lekarzem, który wykonał zabieg alloplastyki stawu biodrowego,
Osoby, które zaangażowano w program to: rodzina, rehabilitant, lekarz oraz psycholog.
Miejsca w jakich realizowano program:
- oddział ortopedyczno- rehabilitacyjny w szpitalu w Lublinie,
- mieszkanie pacjentki.
Przebieg programu odbył się, tak jak przewidywano. Kobieta po wykonanym zabiegu nauczyła się poprawnego, samodzielnego chodu, a także samodzielnego wykonywania czynności życia codziennego. Dodatkowymi efektami, których nie zakładał program było zainteresowanie się pacjentki na temat różnych rodzajów operacji montowania protez w stawie biodrowym (m.in. cementowe i bezcementowe).
Załącznik:
Ulotka na temat aktywności fizycznej po zabiegu alloplastyki stawu biodrowego.
8