Podejście systemowe
Paradygmat: część-całość, teoria systemów.
Zaburzenia są wyjaśniane jako skutki wzajemnych relacji między jednostką a grupą społeczną, zwłaszcza jako konsekwencje pełnionych ról i podejmowanych interakcji społecznych (rodzinnych, zawodowych itp.).
Psychopatologia obejmuje nie tyle problemy jednostki, co proceskomunikacji między członkami systemu (np. rodziny) i zasady porządkujące wzajemne relacje.
Terapia ma charakter dyrektywny - terapeuta wprowadza nowe reguły komunikacji lub zmienia strukturę rodziny.
Przedstawiciele: Virginia Satir, Salvador Minuchin, Mara Selvini Palazzoli, Jay Haley, Paul Watzlawick, Gregory Bateson.
Przykładowe pojęcia: podwójne wiązanie, paradoksalny nakaz, przeformułowanie, sprzężenia zwrotne, pytania cyrkularne, homeostaza, ustanawianie granic, ekwipotencjalność, modyfikacja interakcji, koalicje, przymierza, podsystemy.
Istnieją też inne szkoły psychoterapeutyczne, które trudno zaklasyfikować do tych powyższych, np. NLP (programowanie neurolingwistyczne), bioenergetyka czypsychoterapia zorientowana na proces Arnolda Mindella. Bez względu jednak na rodzaj stosowanych technik, różnice terminologiczne w wyjaśnianiu problemów psychicznych, formy organizacyjne, długość i częstotliwość sesji psychoterapeutycznych - w każdej psychoterapii powinno się obserwować te same czynniki: atmosferę zaufania, zrozumienie, szacunek i empatię dla ludzkiego cierpienia.