dialog motywujący, Praca Socjalna UŚ, działania interpersonalne w pracy socjalnej


Wywiad motywujący opiera się na trzech elementach: współpracy, wydobywaniu i autonomii.

 

W wywiadzie motywującym ważne jest odwoływanie się do czterech zasad.

Terapeuto:

  1. Wyrażaj empatię

  2. Rozwijaj rozbieżność

  3. Wykorzystaj opór

  4. Wspieraj samo skuteczność

 

Wyrażanie empatii, to postawa akceptacji i pełne szacunku słuchanie klienta powiązanie z chęcią zrozumienia jego punktu widzenia bez oceniania, krytyki i obwiniania. Akceptacja człowieka takiego jakim jest paradoksalnie wywołuje w nim zmianę, natomiast uporczywa krytyka paraliżuje proces zmiany. Zjawisko to jest nazywane procesem ironicznym, gdyż tak jak w greckiej tragedii działanie bohatera (tu terapeuty) wywołuje skutek, któremu miało zapobiec. Ponadto akceptacja wpływa na tworzenie przymierza terapeutycznego i podwyższa samoocenę klienta, co dodatkowo motywuje do zmiany. Ważne jest również, aby terapeuta akceptował ambiwalencję klienta i nie traktował jej jako patologii czy złośliwej defensywności, ale jako normalne zjawisko.

 

Rozwijanie rozbieżności - jest to stwarzanie i pogłębianie rozbieżności między obecnym zachowaniem klienta, a jego wartościami i celami, czyli rozbieżności między stanem obecnym a pożądanym. Polega to spostrzeżeniu kosztów obecnego zachowania i porównaniu ich do zysków, który pojawiłyby się wraz ze zmianą. Rozwijanie rozbieżności to wykorzystanie jej, stopniowe nasilanie i doprowadzenie do takiego nasilenia, że przełamane zostaje status quo. Musi się to dokonać wewnątrz osoby, a nie przy pomocy zewnętrznych czynników motywacyjnych czy przymusu. Rozbieżność wiąże się z ważnością zmiany, ale nie dotyczy zakresu zmiany, czyli drogi od stanu obecnego do pożądanego, gdyż wtedy osłabiałoby to motywację i zmniejszało ufność.

 

Wykorzystywanie oporu - polega na unikaniu argumentowania na korzyść zmiany, ponieważ zmusza to klienta do obrony i może wywołać przeciwny do zamierzonego skutek. Dodatkowo nie należy zwalczać oporu bezpośrednio, ale poddawać się mu i szanować zdanie drugiej osoby. Nowe poglądy nie powinny być narzucane, lecz jedynie proponowane w delikatny sposób - „weź z tego, co ci się przyda, a resztę zostaw”. Istotne jest również włączanie klienta w tworzenie rozwiązań problemu, gdyż zakładamy, że posiada on wgląd w swoje zachowanie i pomysły na rzecz zmiany. Z drugiej strony opór klienta może być sygnałem dla terapeuty by zmodyfikował swoje działania i reakcje.

 

Wspieranie samoskuteczności - to inaczej umacnianie wiary i nadziei klienta w jego zdolność do zmiany. Działa to na zasadzie samospełniającej się przepowiedni. Należy pamiętać, że to klient jest odpowiedzialny za decyzję o zmianie i jej wprowadzenie, a nie terapeuta.

 

Zmiana i opór - dwie strony medalu.

 

Relacja terapeutyczna ulega ciągłym przemianom i można ją określić na kontinuum od dysonansu do konsonansu. Konsonans stanowi harmonijną współpracę między klientem a terapeutą, a dysonans związany jest z oporem klienta do zmiany.

 

Co wywołuje dysonans?

 

Należy pamiętać, że to terapeuta jest odpowiedzialny na spostrzeżenie dysonansu, identyfikację jego źródła i odnalezienie sposobu na przywrócenie stanu konsonansu w relacji.

 

Wypowiedzi o zmianie a opór

 

Skala konsonansu-dysonansu wskazuje na naturę relacji terapeutycznej w danym momencie, tu i teraz, natomiast terminów OPÓR i WYPOWIEDZI O ZMIANIE używa się na określenie zachowań klienta. Opór sygnalizuje dysonans w relacji terapeutycznej i oddalanie się od zmiany, z kolei wypowiedzi o zmianie (change talk) świadczą konsonansie i zbliżaniu się ku zmianie.

Wyróżnia się cztery kategorie wypowiedzi o zmianie:

  1. Minusy status quo

  2. Plusy zmiany

  3. Optymizm związany ze zmianą

  4. Zamiar wprowadzenia zmiany

 

Podobnie, wyróżnia się cztery kategorie reakcji oporu u klienta, które zapowiadają brak zmiany w przyszłości:

 

  1. Sprzeczanie - podważanie trafności spostrzeżeń, wiedzy, prawości terapeuty

 

a)      Podważanie ( np. „to co pan mówi jest niedorzeczne”)

b)      Dyskredytowanie (kwestionowanie autorytetu i wiedzy terapeuty)

c)      Wrogość (bezpośrednie wyrażanie gniewu wobec terapeuty)

 

  1. Przerywanie - w defensywny sposób

 

a)      Wpadanie w słowo (klient przerywa terapeucie, gdy ten nie skończył wypowiedzi)

b)      Ucinanie wypowiedzi („dość, nie chcę tego dłużej słuchać”)

 

  1. Negowanie - niechęć do przyznania się do problemu, podjęcia współpracy i przyjęcia odpowiedzialności za zmianę

 

a)      Obwinianie (np. „to nie moja wina, tylko żony”)

b)      Niezgoda (np. „Tak, ale…”)

c)      Usprawiedliwianie się (np. „zrobiłem tak, bo nie miałem innego wyjścia”)

d)     Twierdzenie o bezkarności (np. „ale przecież nic mi nie grozi”)

e)      Minimalizowanie (np. „nie jest aż tak źle”)

f)       Pesymizm (np. „tego się nie uda zmienić”)

g)      Niechęć (np. „ ale po co mam to robić?”)

h)      Brak woli zmiany (np. „nie mam ochoty niczego zmieniać”)

  1. Ignorowanie - klient ignoruje terapeutę i nie słucha jego słów

 

a)      Nieuwaga (nie słuchanie terapeuty)

b)      Brak odpowiedzi (klient mówi coś, co nie stanowi odpowiedzi na pytanie)

c)      Brak reakcji (klient milczy)

d)     Zmiana tematu (klient kieruje rozmowę na inny temat niż poruszany wcześniej)

 

Celem wywiadu motywującego jest uzyskanie jak najwięcej wypowiedzi o zmianie i wywołanie stosunkowo małego oporu.

           

Rola terapeuty w oporze

 

Terapeuci mogą używać reakcji konfrontacyjnych, które zazwyczaj wzbudzają lub nasilają opór. Jest to tzw.orędownictwo, czyli argumentowanie na rzecz zmiany wyrażające się we władczej postawie terapeuty - „ja wiem lepiej, a ty masz mnie słuchać”. Prowadzi to do zmniejszenia porozumienia i nasilenia dystansu w relacji terapeutycznej.

Typowe reakcje orędownictwa to:

 

Terapeuta przeszkolony w prowadzeniu wywiadu motywującego powinien unikać tego typu reakcji, a zamiast tego posługiwać się interwencjami zbliżającymi do kontinuum konsonansu, takimi jak aktywne słuchanie, afirmowanie i zadawanie otwartych pytań. Dzięki temu klient nabierze motywacji do zmiany.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PSYCHOTERAPIA GESTALT, Praca Socjalna UŚ, działania interpersonalne w pracy socjalnej
podejscie systemowe, Praca Socjalna UŚ, działania interpersonalne w pracy socjalnej
Czynniki leczące w psychanalizie i techniki stosowane w psychoanalizie - Grzesiuk, Praca Socjalna UŚ
89. Praca jako forma działania, Pedagogika pracy(3)
Praca socjalna w praktyce, UŚ, Resocjalizacja w pracy socjalnej
W 4 - 26.10.12, Studia, Praca Socjalna, Semestr 5, Rynek pracy
Rys historyczny pracy socjalnej w Polsce, praca socjalna
Rys historyczny pracy socjalnej w Polsce, praca socjalna
Metodyczne dzialania posrednie, Praca socjalna z jednostką UKW
Metodyka pracy socjalnej, Praca Socjalna I-III
Poradnictwo w pracy socjalnej, Praca socjalna
Granice pomocy w pracy socjalnej, Praca socjalna
W 3- 19.10.12, Studia, Praca Socjalna, Semestr 5, Rynek pracy
Przedstaw i omów funkcje pracy socjalnej, Praca socjalna
Dylematy etyczne w pracy socjalnej, Praca socjalna
Komunikacja interpersonalna w pracy socjalnej
wykład-I-08.10.2012, Praca Socjalna UŚ, zarządzanie i organizacja w pomocy społecznej
wykład-V-05.11.2012 BEZ-RYSUNKÓW, Praca Socjalna UŚ, zarządzanie i organizacja w pomocy społecznej

więcej podobnych podstron