Badanie serca
Skurcz komór
Jamy serca wyrzucają krew. Następuje to po zamknięciu zastawki mitralnej [dwudzielnej] i trójdzielnej.
Zamknięcie tych zastawek wytwarza pierwszy ton serca [S1], zamknięcie tych zastawek jest zwykle słyszane jako jeden dźwięk.
Kiedy oby dwie zastawki zamykają się wyraźnie - to słychać dwa dźwięki blisko siebie - rozdwojenie [rozszczepienie] S1.
Rozkurcz komór
Jamy ciała wypełniają się krwią. Następuje to po zamknięciu się zastawek: aortalnej i płucnej. Zamknięcie się tych zastawek wytwarza - drugi ton serca [S2].
Zamknięcie tych zastawek słyszane jest często u dzieci i młodych ludzi jako rozdwojenie S2. Podczas wdechu zmniejsza się ciśnienie wsródpiersiu, to zezwala na zwiększenie powrotu żylnego do prawego przedsionka, wskutek tego zwiększona ilość krwi w prawym przedsionku przedłuża skurcz prawej komory i opóźnia zamknięcie się zastawki płucnej. Dlatego też, jeżeli słychać rozdwojenie drugiego tonu serca to tylko podczas fazy wdechowej i pojedyncze podczas wdechu tzw., - rozdwojenie drugiego tonu serca.
Dźwięki dodatkowe w rozkurczu - S3 i S4
Wcześnie, w rozkurczu krew nagle dostaje się do komór. W takich warunkach pierwsza fala krwi wypełniającą komory może wytwarzać dźwięk o niskiej częstotliwości słyszany zaraz po S2. Dźwięk ten jest norma u dzieci ze względu na zwiększoną objętość rozkurczową. Zjawisko takie może być wysłuchiwane w wadzie z przeciekiem z lewa na prawo i jest pierwszym objawem zastoinowej niewydolności serca. Ten dźwięk - to trzeci ton serca.
Podczas ostatniej 1/3 fazy rozkurczu serca występuje skurcz przedsionków i zalegająca krew jest wyrzucana z przedsionków, może to wytwarzać wibracje o niskiej częstotliwości znane jako czwarty ton serca [S4]. S4 może być wskaźnikiem anomalii sercowych [ciężkie nadciśnienie, zwężenie aorty, kardiomiopatia]. Czasami może być to słyszane też jako norma u młodych osób [poniżej 20 lat], ponieważ zwiększona objętość jest normą dla tych ludzi.
Cykl sercowy
A i P M i T
otwarte otwarte
S1 skurcz S2 S3 rozkurcz
S4
M i T A i P
Zamknięte zamknięte
Okolice zastawek sercowych
1. Okolica zastawki aortalnej - zlokalizowana w II przestrzeni m.żebrowej po prawej stronie mostka
2. Okolica zastawki t. płucnej - w II przestrzeni m/żebrowej po lewej stronie mostka
3. Okolica zastawki trójdzielnej - w 5 przestrzeni m/żebrowej po lewej stronie mostka
4. Okolica zastawki mitralnej - zlokalizowana w 5 przestrzeni
m/żebrowej po lewej stronie mostka, w linii środkowo = obojczykowej. Jest to również tzw., punkt tętna koniuszkowego
Okolice osłuchiwania serca
aortalna płucna
[II przestrzeń m/żebrowa]
mostek
trójdzielna mitralna
[5 przestrzeń m/żebrowa]
Badanie
oglądanie
1. Wygląd fizyczny - występowanie jakichkolwiek zaburzeń
2. Okolica przedsercowa - „wybulwienie”, zaciągania, pulsacje, widoczne tętno koniuszkowe, unoszenia lub zapadania
3. Kończyny - kształt paznokci, kolor, pałeczkowate palce, obrzęki, rozmieszczenie owłosienia, pulsacje, owrzodzenia
Palpacja
1. Okolica przedsercowa - tętno koniuszkowe, uniesienia lub zapadania, drżenia
2. Kończyny - tętno - tętnica ramienna, promieniowa, udowa, podkolanowa, grzbietowa stopy,
- temperatura skóry
Osłuchiwanie
1. Zlokalizuj punkt tętna koniuszkowego [4-5 przestrzeń m/żebrowa w linii środkowo-obojczykowej
2. Punkt tętna koniuszkowego pokrywa się z okolicą osłuchiwania zastawki mitralnej
3. Przyłóż membranę stetoskopu do w/w punktu
4. Wsłuchaj się w pierwszy ton serca [S1]. Spróbuj skupić się tylko na zidentyfikowaniu się tego dźwięku. Jeżeli masz trudności przyłóż palce na tętnicę szyjną, wyczuwając tętno. Wyczuwalne wówczas tętno prawie nakłada się z pierwszym tonem słyszanym z dwóch występujących w parze, występuje po dłuższej przerwie rozkurczowej i wyprzedza krótszą skurczową.
skurcz rozkurcz skurcz
S1 S2 S1 S2
5. Czy pierwszy ton serca jest głośniejszy niż drugi ton serca?
- jeżeli tak, to jest prawidłowe, osłuchując okolice zastawki mitralnej. Ton S1 jest wynikiem zamknięcia się zastawek mitralnej i trójdzielnej.
6. Czy ton jest słyszany jako pojedynczy czy rozdwojony? - jeżeli ton jest rozdwojony, dźwięki będą słyszane bardzo blisko siebie.
7. Przesuń membranę stetoskopu w okolicę zastawki trójdzielnej [4-5 przestrzeń m/żebrowa w linii mostkowej lewej].
8. Prześledź te same wskazówki jak w pkt 4, 5, 6.
9. Przesuń membranę stetoskopu do góry wzdłuż lewej granicy mostka.
10. Przesuwając stetoskop do góry w kierunku podstawy serca posłuchaj w dwóch lub trzech punktach, identyfikując pierwszy i drugi ton serca i zauważ, jak drugi ton staje się głośniejszy wraz z przemieszczaniem stetoskopu w kierunku okolic osłuchiwania zastawki aortalnej i płucnej
11. Przyłóż membranę stetoskopu w okolicy osłuchiwania zastawki aortalnej i zidentyfikuj S1 [druga przestrzeń m/żebrowa po stronie mostka].
12. Czy S2 jest głośniejszy niż S1? - jeżeli tak, to jest to prawidłowe, ponieważ jest to okolica zastawki aortalnej, a S2 powstaje wskutek zamknięcia się zastawek: aortalnej i płucnej
13. Czy ton słyszany jest jako pojedynczy, czy rozdwojony?
14. Przyłóż membranę stetoskopu w okolicę zastawki płucnej [druga przestrzeń m/żebrowa po lewej stronie mostka]
15. Czy słyszysz S2? Czy jest rozdwojony? - to jest miejsce, gdzie najlepiej można wysłuchać rozdwojenie.
16. Czy rozdwojenie występuje w fazie wdechowej? Zapamiętaj, że fizjologiczne rozdwojenie drugiego tonu serca występuje tylko w fazie wdechowej i zanika podczas wydechu
Osłuchiwanie tonów serca
[rozdwojenie]
S2 S2
AORTALNA PŁUCNA [druga przestrzeń m/żebrowa]
MOSTEK
TRÓJDZIELNA MITRALNA [piąta przestrzeń m/żebrowa]
S1 [rozdwojenie] S1
S3 S4 S3 [za pomocą lejka]
20. Szmery sercowe - są dźwiękami o wyższej częstotliwości niż tony serca, mogą być słyszalne w okresie skurczu lub rozkurczu, lub mogą trwać stale przez cały okres skurczu lub rozkurczu
a] są spowodowane przez turbulencję lub zawirowania krwi, co może być wynikiem:
- zarzucania krwi w odwrotnym kierunku [przeciekająca zastawka, uszkodzenie przegrody międzykomorowej lub połączenie tętniczo-żylne]
- przepływu krwi przez zwężoną lub zdeformowaną zastawkę
- silnym strumieniem krwi przepływającym przez prawidłową lub uszkodzoną zastawkę
- wibracji luźnej struktury w zakresie serca [np.., struny ścięgnistej]
- ciągłego przepływu przez przeciek przedsionkowo-komorowy
B] osłuchiwanie - wykrywając szmery należy osłuchać wszystkie okolice zastawek, jak również wzdłuż lewego brzegu mostka za pomocą membrany oraz lejka stetoskopu.
C] opisanie szmerów
- lokalizacja - w którym miejscu słyszysz szmery najlepiej
- głośność - używając skali stopniowej od 1-6
- czas występowania - czy ciągle przez okres skurczu i rozkurczu
-jakość - dmuchający, dudniący, szorstki, chropowaty
- promieniowanie - w którym kierunku szmery są słyszalne.