„Ład” rozumiany był wcześniej jako przeciwieństwo chaosu, anarchii, nieporządku Utożsamiany z porządkiem, spójnością wewnętrzną i równowagą, odnoszony głównie do pozytywnych zjawisk, procesów i działań. Podkreślano współzależność wzajemna ładu i pokoju, postrzegany jako antynomia wojny. Wcześnie pojawiła się formuła „ładu pokojowego”, określająca ład międzynarodowy jako stan przeciwny wojnie i anarchii.

„Ład wewnętrzny” czy „ ład polityczny” rozumiany jest jako realnie istniejący syst. polit. danego państwa. „Ład społeczny „ interpretowany jako realnie istniejący syst. polit. i gosp. państwa.

Termin „ład międzynarodowy” występował od dawna w publicystyce i literaturze naukowej. Do szerokiego obiegu wszedł dopiero w latach 70-tych XX w. ale pojęcie dalej jest nieostre i wieloznaczne, nie ma jednej jego def.

J. Tinbergen ” ł.m.” to część społecznego porządku światowego obejmuje wszystkie stosunki i instytucje formalne i nieformalne, które wiążą osoby żyjące w różnych krajach. Główny cel ł. społ. - międzynarodowego i wewnętrznego -uważa się zapewnienie wszystkim obywatelom świata życia w godności osobistej i dobrobycie”

H. Bull przez ł.m. rozumiał wzór lub prawidłowość stos. wzajemnych między uczestnikami życia międzynarodowego, który podtrzymuje pewne uniwersalne cele lub wartości, najważniejsze dla społeczności międzynarodowej. Główne czynniki porządkujące syst. międzynarodowy to równowaga sił, prawo międzynarodowe, dyplomacja oraz funkcje spełniane przez mocarstwa.

R. Aron istotę ładu społ. Upatrywał w unikaniu destrukcji i organizowaniu życia razem „względnie dobrze” na ziemi.

S.Hoffman ład światowy to układanie stos. miedzy państwami, które zapewniają minimum warunków istnienia, współistnienia i dobrobytu dla wszystkich.

R.A.Falk międzynarodowy ład polityczny to pewien realny układ stos. polit. i minimum warunków dla istnienia czy koegzystencji państw, bądź zespół pożądanych warunków

pozwalających na lepsze funkcjonowanie uczestników stos międzynarodowych.

G. Szachnazarow ł.m. to zespół dominujących w stos. międzynarodowych zasad politycznych, norm prawnych i warunków wymiany gospodarczej.

W polskiej literaturze politologicznej łady międzynarodowe rozumie się jako kolejne układy sił między państwami, ukształtowane w wyniku wielkich wydarzeń.

J. Kukułka ł.m. to istnienie zawsze i wartościowanie jakiegoś stanu rzeczy w stos. Międzynarodowych.

Ed. Haliżak ł.m. odnosi do takiego stanu stos. międzynarodowych, który jest postrzegany przez państwa jako najbardziej funkcjonalny wobec ich potrzeb rozwojowych.

E. Sadowiski ł.m. rozumie przez niego pozytywny tan stos. Międzynarodowych.

A.D. Rotfeld ł.m. to dynamiczny układ stos. międzynarodowych, który chroni w formie traktatów lub porozumień politycznych zespół wartości I interesy uznane przez jego twórców oraz określa reguły postępowania w ich wzajemnych stos. I mechanizmy samoregulacji umożliwiające utrzymanie, rozwój i dostosowanie syst. Do zmieniających się uwarunkowań.

Nie każdy realny układ stos. międzynarodowych zasługuje na nazwę ł.m., wyklucza się te stany które charakteryzują się wielkimi konfliktami zbrojnymi z udziałem mocarstw czy wielkimi rewolucjami.

Każdy nowy ł.m. stara się uzasadnić swoja wyższość w stosunku do starego, dotychczasowego.

Pojęcie „ł.m.” występuje, zatem w podwójnym znaczeniu: jako pewien układ realnych stosunków międzynarodowych jako minimum warunków niezbędnych do istnienia czy koegzystencji państw lub jako pożądany stan stos. między. czy ideał współżycia międzynarodowego. Sprzyja w mniejszym lub większym stopniu poszczególnym uczestnikom osiągnięciu stawianych przez nich celów. Istotne znaczenie ma stopień zgodności głównych uczestników stos. między. co do hierarchii i sposobów realizacji takich wartości, jak pokój, bezpieczeństwo, integralność państw czy preferowany model ustroju politycznego i ekonomicznego państw.

Ł. M. podlega ogólnym prawom ewolucji systemów międzynarodowych.

W rozwoju rzeczywistego ł.m. można wyodrębnić fazy jego zmienności, tzn. powstania, wzrostu, dojrzewania i przekształcenia. Czynnikiem rozstrzygającym o stabilności lub niestabilności ładu międzynarodowego jest realny kład sił międzynarodowej (ekonomicznych, społecznych, politycznych, militarnych) oraz stopień sprzeczności i zbieżności interesów państw, przede wszystkim mocarstw. Rzutują one na zdolność utrzymania przez ład równowagi wewnętrznej stabilności i możliwości przystosowania się do nowych okoliczności lub prowadzą do jego rozpadu i kształtowania się nowego ładu międzynarodowego. Zmiany zachodzące wewnątrz układu maja w czasach pokoju charakter ewolucyjny, natomiast w czasach wielkich wstrząsów międzynarodowych charakter skokowych.

W czasach nowożytnych głównym mechanizmem utrzymującym równowagę każdorazowego ł.m. była równowaga sił. Podstawowym jej miernikiem rozumianej jako układ sił miedzy państwami lub sojusznikami, w którym żadne z nich nie góruje w sposób zdecydowany nad innymi była siła militarna państw. Najważniejszym sprawdzianem istnienia równowagi sił była stabilizacja terytorialna, służyła także uzasadnianiu i wszczynaniu wojen. Alternatywa równowagi sił jest hegemonia jednego mocarstwa albo bezpieczeństwo zbiorowe.

Transformacja ł.m. zależy od ewolucji układu sił w skali międzynarodowej, od siły czynników funkcjonalnych i dysfunkcjonalnych wobec ładu oraz od zdolności adaptacyjnych ładu.

Typy, rodzaje i hierarchia ładu międzynarodowego

Wyróżnia się typy jednorodne:

• odmiany ładu jednolite pod względem ustrojowym (np. ład wiedeński)

• Typy mieszane to wszelkie odmiany ładu, które są wewnętrznie różnorodne pod względem ustrojowym (np. ład jałtańsko- poczdamski)

Istnieje podział oparty jest na rodzajach (płaszczyznach) stos. międzyn., na poszczególnych etapach rozwoju stos. międzynarodowych występują mniej lub bardziej rozwinięte formy rodzajów ł.m. (np. politycznego, ekonomicznego czy kulturalnego)

Ł.m.

• ma charakter wieloaspektowy.

• wskazuje się na daleko idącą współzależność miedzy poszczególnymi rodzajami ładów.

Za główny uważany jest m.ł. polityczny, bo stos. Polit. maja prymat

Na kształt konkretnego ł.m. wpływają interakcje miedzy płaszczyzna polityczna a ekonomiczna.

Kryterium hierarchiczności ł.m. jest zasięg terytorialny.

Wyodrębniamy dwa poziomy ł.m.: ład globalny ( światowy) i regionalny ( np. europejski) Można mówić o globalnym ł.m. - wszystkie rodzaje ładu i rozpatrywać jeden rodzaj ładu o zasięgu globalnym ( np. międzynarodowy ład polityczny czy międzynarodowy ład ekon.

W nowożytnych dziejach Europy głównymi cenzurami miedzy nowym a starym ł.m. były:

• kongres wiedeński z 1815 r.,

• traktat wersalski z 1919 r. i

• układ poczdamski z 1945 r. -

dały początek nowemu ładowi europejskiemu, który przechodził swoje kolejne fazy.

Porządki międzynarodowe i układy sił między państwami nie powstały na konferencjach międzynarodowych, bezpośrednimi czynnikami sprawczymi powstania i zmiany wymienionych tu układów były wielkie wojny.

---