Ekonomika wykład 4

KŚT (klasyfikacja środków trwałych): dzieli każdą grupę na podgrupy. Podgrupom nadano symbole dwucyfrowe. Na trzecim szczeblu podziałowym każda podgrupa dzieli się na rodzaje środków trwałych o oznaczeniu trzy cyfrowym.

-00 (grunty):

-01: użytki rolne (sady, łąki, pastwiska),

-02: grunty leśne (lasy),

-03: grunty przemysłowe, tereny komunikacyjne, użytki kopalne,

-04: użytki ekologiczne,

-06: nieużytki,

-07: wody.

Amortyzacja środków trwałych- jest wiele metod amortyzacji środków trwałych. Wśród których podstawowe są dwie.

- liniowa: może być dokonywana wg:
- stawki określonej w wykazie stawek amortyzacyjnych,
- stawki podwyższonej,

- stawki obniżonej,
- stawki sezonowej,
- stawki naliczanej cały rok.
Amortyzacja liniowa może być modyfikowana w sytuacji,gdy budynki, budowle są używane w warunkach pogorszonych bądź złych, zaś maszyny, urządzenia, środki transportu (z wyjątkiem morskiego taboru pływającego) używane są bardziej intensywnie
w stosunku do warunków przeciętnych, albo wymagających szczególnej sprawności technicznej, bądź też,gdy maszyny i urządzenia zaliczane do grup: 4,5,6,8 poddawane są
szybkiemu postępowi technicznemu.
Odpisy amortyzacyjne mogą być dokonywane miesięcznie, kwartalnie (raty/odpisy kwartalne), roczne(najczęściej na dzień 31. grudnia danego roku)

- degresywna: może być zastosowana do środków trwałych P przedsiębiorstwa zaliczanych tylko do grup: 3,4,5,6,8 KŚT,a także do środków transportu (gr 7.) oprócz samochodów osobowych. Metoda charakteryzuje się tym,że podstawa naliczania odpisów amortyzacyjnych zmienia się w każdym roku kalendarzowym,a dokładniej zostaje ona pomniejszona o roczną kwotę odpisów naliczoną w roku poprzednim, czyli w pierwszym roku amortyzacji podstawą jej naliczenia jest wartość początkowa ŚT, a w latach następnych wartość początkowa pomniejszona o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne. Stawka amortyzacji wynikająca z wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych (ustalonych przez Ministra Finansów). Przy zastosowaniu metody degresywnej może zostać podwyższona współczynnikiem VAT,a w niektórych sytuacjach 3. Jednakże począwszy od roku w którym roczna kwota amortyzacji określona tą metodą okaże się niższa od rocznej kwoty amortyzacji określonej metodą liniową wówczas dalszych odpisów amortyzacyjnych dokonuje się wg metody liniowej.

Metody uzupełniające amortyzacji:
- metoda 30 % dla fabrycznie nowych środków trwałych w 1. roku amortyzacji, zaś w 2. roku liniową, w 3. roku degresywną.

- wg stawek indywidualnych: metoda oparta na indywidualnych stawkach amortyzacji może być zastosowana w przypadku używanych, lub ulepszonych środków trwałych, ale po raz pierwszy wprowadzony do eksploatacji, przy czym nie ma w tej metodzie konkretnej stawki amortyzacji (jest oparta na minimalnym czasie jej trwania). np., gdy okres amortyzacji ma wynosić 24 miesiące to maksymalne stawka amortyzacji może wynosić 50 % w skali roku . Przedsiębiorcy mogą dokonać jednorazowej amortyzacji. Dotyczy ten sposób małych przedsiębiorców i rozpoczynających działalność gospodarczą. Dla ŚT zaliczanych od grupy 3-8, z wyłączeniem samochodów osobowych.

Grupy charakterystyczne środków trwałych:
- budynki mieszkalne- 1,5 %
- budynki niemieszkalne- 2,5 %
- koparki, zwałowarki w kopalniach odkrywkowych węgla, tabor kolejowy/tramwajowy - 7 %
- tokarki, wiertarki do kamienia, szlifierki, maszyny i urządzenia przemysłu maszynowego (wioski, budki, baraki)-10 %
- ciągniki, przyczepy, naczepy, samoloty- 14 %
- motocykle, samochody osobowe, ciężarowe, autobusy, telefony komórkowe, przenośniki taśmowe w kopalniach odkrywkowych, narzędzia, przyrządy- 20 %
- komputery, laptopy- 30 %

Środki obrotowe- wyjściową postacią ŚO są pieniądze za które przedsiębiorca kupuje niezbędne do prowadzenia procesu produkcyjnego materiały, surowce, paliwa, czyli tworzy zapasy tych produktów. W procesie produkcyjnym realizowanym w przedsiębiorstwie nagromadzone zapasy są zużywane, w wyniku czego powstają wyroby gotowe, oraz półprodukty (produkcja w toku, produkty niezakończone). Końcowym efektem tego cyklu jest sprzedaż wyrobów gotowych za które przedsiębiorca uzyskuje pieniądze. W przedstawionym cyklu produkcyjnym można wyróżnić trzy podstawowe fazy:
- zaopatrzenia z środkami pieniężnymi i należnościami produkcji z zapasami materiałowymi (surowcowymi) oraz półproduktami (produkcją w toku) oraz fazę zbytu (fazę sprzedaży) z wyrobami gotowymi i środkami pieniężnymi.
Przechodzenie środków obrotowych przez kolejne wyróżnione fazy procesu produkcyjnego (gospodarczego) jak również związana z tym faktem zmiana ich postaci nazywa się ruchem okrężnym środków obrotowych. Ustalenie właściwej ilości środków obrotowych w przedsiębiorstwie nie jest sprawą łatwą ponieważ zbyt mała ich ilość może spowodować przestoje, bądź też zatrzymanie produkcji, zaś ich nadmiar (duża ilość) stanowi zbędne zapasy, tzw. zapasy ponadnormatywne powodujące zamrożenie środków pieniężnych w przedsiębiorstwie bez możliwości ich wykorzystania na inne cele. Środki obrotowe obejmują składniki majątku przedsiębiorstwa zmieniające swoją postać w krótkim czasie w trakcie przechodzenia przez wcześniej wymienione fazy procesu produkcyjnego i które są zużywane zwykle w jednym okresie rozliczeniowym. Są to:
- aktywa pieniężne (gotówka w kasie przedsiębiorstwa „pogotowie kasowe”, pieniądze na rachunkach bankowych, weksle, czeki oraz krótkoterminowe papiery wartościowe (o okresie zapadalności do roku),
- należności od osób trzecich „odbiorcy, kontrahenci, klienci, pracownicy”,
- zapasy wyrobów gotowych, materiałów, surowców, półfabrykatów.
Struktura środków obrotowych w przedsiębiorstwach kształtuje się różnie. Zależy od rodzaju przedsiębiorstwa i realizowanego procesu produkcyjnego. W przedsiębiorstwach przemysłowych znaczny udział w środkach obrotowych mają zapasy materiałowe. W przedsiębiorstwie o długim cyklu produkcyjnym znaczny jest udział półproduktów, czyli produkcji w toku, zaś w przedsiębiorstwach handlowych większość środków obrotowych stanowią towary. Zapotrzebowanie na środki obrotowe zależy od wielkości produkcji danego przedsiębiorstwa, oraz od szybkości krążenia środków obrotowych. Pełne wyczerpanie danego środka obrotowego nazywa się rozchodem, czyli obrotem środka obrotowego.
Szybkością krążenia środków obrotowych jest czas w którym środki obrotowe zmieniają swoją postać, czyli dokonują obrotu.

Wskaźniki do określenia szybkości środków obrotowych :
- wskaźnik szybkości krążenia środków obrotowych ( WSK ) = s*t/R (1.a - uzupełnić),gdzie:
T- liczba dni w analizowanym okresie
R- wartość sprzedaży zrealizowana w analizowanym okresie
Wskaźnik ten informuje ile dni trwa pełny obrót środka obrotowego.
- wskaźnik częstotliwości obrotów ( WCZO ) - (1.b uzupełnić). Wskaźnik ten mówi ile razy trzeba odnowić zapasy środka obrotowego o średnim stanie s_sr, aby pokryć zapotrzebowanie

- wskaźnik związania jest odwrotnością wskaźnika częstotliwości obrotu. Określa wartość środka obrotowego, którymi dysponowało dla dokonania sprzedaży wyrobów o wartości jednej złotówki.

Istnieje wiele sposobów przyspieszenia krążenia środka obrotowego, które przyczyniają się wzrostu produkcji, zmniejszenia ich zapotrzebowania. Należą do nich:
- skrócenie cyklu produkcji wyrobu,
- zlikwidowanie zbędnych zapasów,
- obniżka jednostkowego kosztu produkcji,
- zwiększenie częstotliwości dostaw materiałów, surowców, przy zmniejszeniu ilości,
- skrócenie czasu przyjęcia materiałów (surowców) do magazynu (na składowisko),
- poprawa jakości wyrobów,
- usprawnienie wysyłki wyrobów gotowych,
- usprawnienie księgowości.

Strategia zarządzania (gospodarowania) środkami obrotowymi:
- konserwatywną, charakteryzującą się:
- utrzymywaniem wysokich stanów środków pieniężnych oraz zapasów,
- długim okresem spływu należności,
- maksymalizacją sprzedaży,
- wzrostem kosztów własnych produkcji ze względu na konieczność korzystania z zewnętrznych (obcych) źródeł finansowania,
- zmniejszeniem stopy przychodu z kapitału własnego ponieważ zaangażowane jest stosunkowo wysoki kapitał własny.
- agresywna jest odwrotnością strategii konserwatywnej charakteryzująca się:
- minimalizacją kosztów zaangażowania kapitału obrotowego
- zwiększeniem stopy przychodu z kapitału własnego
- większe ryzyko prowadzące do obniżenia poziomu produkcji,a zatem do spadku sprzedaży wyrobu.
- umiarkowana jest strategią pośrednią pomiędzy strategią konserwatywną,a agresywną. Cechuje ją:
- zapasy i należności kształtują się na przeciętnym poziomie, zaś w sytuacji wysokich stanów środków pieniężnych przedsiębiorstwo nabywa krótkoterminowe papiery wartościowe, które można łatwo zamienić na gotówkę.

Płace i wynagrodzenia pracowników przedsiębiorstwa:
Płaca stanowi wynagrodzenie za pracę jakie otrzymuje pracownik od pracodawcy i spełnia następujące funkcje:
- dochodową,
- kosztową,
- motywacyjną,
- rynkową,
- społeczną.
- dochodowa: stanowi źródło utrzymania pracownika i jego rodziny,a więc stanowi dochód umożliwiający zaspokojenie potrzeb pracownika i jego najbliższych. Z tego punktu widzenia pracownicy dążą do uzyskania jak najwyższej płacy ponieważ wysoka płaca pozwala zaspokoić im potrzeby na wyższym poziomie
- kosztowa: wynika z faktu iż płace pracowników są wydatkiem dla pracodawcy. Stanowią koszt działalności gospodarczej pracodawcy, zatem pracodawcy dążą do minimalizacji tego składnika kosztów wdrażając racjonalizację zatrudnienia dążąc do wzrostu wydajności pracy.
- motywacyjna: przejawia się w mobilizacji pracownika do pracy ponieważ jej wyniki wpływają na wysokość płacy pracownika. Ta funkcja powoduje, że płaca winna stwarzać materialne zainteresowanie pracownika dobrą i wydajną pracą.
- rynkowa: powoduje, że pracownicy poszukiwani, wykonujący atrakcyjne zawody o wysokich kwalifikacjach uzyskują wyższe płace,a ponadto łatwiej jest im znaleźć pracę.
- społeczna: wyznacza poziom, styl życia i zachowania pracownika.

Czynniki wpływające na wysoką płacę.
Do podstawowych czynników wpływających na wysoka płacę pracownika należą:

- rodzaj wykonywanej pracy,
- ilość wykonanej pracy,
- jakość wykonanej pracy,
- szkodliwość pracy,
- staż pracy.
Płaca pracownika składa się z płacy:
- podstawowej (wynagrodzenie zasadnicze, dodatek funkcyjny),
- dodatkowej ( premie, dodatki, np.: za pracę w godzinach nadliczbowych, za pracę w porze nocnej, za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia),
- uzupełniająca (np.: dodatek węglowy, wynagrodzenie za urlop okolicznościowy)

Wskaźniki motywacyjne płacy:
- podnieta (p), p= dw/dt, pochodna wynagrodzenia względem czasu
- zachęta (z), z= dw/dy, pierwsza pochodna wynagrodzenia względem wydajności pracy.

Systemy płac: do podstawowych systemów płac należą:
- system czasowy,
- system akordowy,
- system premiowy,
- system taryfowy,

- system prowizyjny.

System czasowy płac: nazywa się również systemem dniówkowym. Podstawową jego cechą jest to, że pracownik otrzymuje wynagrodzenie za czas oddany do dyspozycji pracodawcy w okresie rozliczeniowym. W tym systemie płac wynagrodzenie pracownika nie zależy od osiąganej wydajności pracy ponieważ zarówno zachęta (z) jak i podnieta (p) są równe 0. System ten znajduje zastosowanie przy pracach niepowtarzalnych, wykonywanych w warunkach niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia pracownika, precyzyjnych (wymagających dokładności),a także przy pracach zautomatyzowanych.

---