Ekonomika, wykład 5.

Płace i wynagrodzenia:
System akordowy płac:
- w systemie akordowym płac płaca pracownika zależy od osiągniętego efektu pracy. Faktyczny czas wykonania określonej pracy nie jest brany pod uwagę przy obliczaniu wynagrodzenia pracownika. Warunkiem stosowania tego systemu płac jest ustalona norma pracy, może to być norma produkcyjna, lub norma czasowa.
- Norma czasowa (n_c) określa czas wykonania jednostki produkcji, tj.: sztuki, tony. - Norma produkcyjna określa ilość produkcji do wykonania w jednostce czasu.
N_c * N_p=1
Wysokie normy pracy powodują zniechęcenie wśród pracowników. Niskie normy pracy powodują osłabienie jej tempa, zaniżenie wydajności pracy, przyczyniają się do wzrostu kosztów pracodawcy. System akordowy płac stosuje się wówczas, gdy wydajność pracy jest wymierna. W tym systemie zachęta jest równa stawce godzinowej, zaś podnieta jest uzależniona od stawki akordowej oraz czasu wykonania pracy.
Rodzaje akordów:
- prosty,
- progresywny, jednostopniowy,
- progresywny, wielostopniowy,
- zryczałtowany.
W systemie akordowym płac wynagrodzenie pracownika zależy od wydajności pracy oraz stawki akordowej ustalonej na podstawie normy pracy.
System premiowy (mieszany):
- wynagrodzenie pracownika składa się z wynagrodzenia zasadniczego oraz premii wypłacanej pracownikowi w przypadku prawidłowego i terminowego wykonania określonej pracy.
- Premie:
- indywidualne, zespołowe ( ze względu na ilość ),
- miesięczne, kwartalne, roczne ( ze względu na czas ),
- uznaniowe, handlowe, motywacyjne ( wg kodeksu prawa handlowego ).
System taryfowy płac:
- wynagrodzenie pracownika zależy od przepracowanego czasu w pracy (staż pracy), wydajności pracy, kwalifikacji pracownika. System ten składa się z taryfikatora kwalifikacyjnego:
- katalog wszystkich rodzajów płac z uwzględnieniem stanowisk pracy i zawodów
- siatka taryfowa: ustala zróżnicowanie wynagrodzenia pracownika od posiadanych kwalifikacji. Obejmuje grupy taryfowe odpowiadające kwalifikacjom pracowników od najniższych do najwyższych oraz kategorie zaszeregowania uwzględniające znajomość danej pracy,
- stawka taryfowa: określa absolutne wielkości wynagrodzenia pracownika za jednostkę czasu pracy, lub jednostkę wykonanej pracy.
System prowizyjny płac:
- jest stosowany, gdy pracownik zawiera w imieniu pracodawcy transakcje, bądź inkasuje należności. Jest dość powszechnie stosowany w handlu. W tym systemie płac są wynagradzani akwizytorzy, inkasenci. Wynagrodzenie prowizyjne pracownika jest ustalane jako:
- procent od wartości sprzedanych produktów,
- osiągniętego przychodu ze sprzedaży,
- uzyskanego obrotu.

Wynagrodzenie pracownika jest ekwiwalentem za świadczoną przez niego pracę na rzecz pracodawcy. Wyróżnia się wynagrodzenie brutto i netto.
- brutto: suma wszystkich składników płacowych
- netto: otrzymuje pracownik po potrąceniu obligatoryjnych (obowiązkowych) oraz dobrowolnych składników płacowych. W strukturze wynagrodzenia brutto pracownika można wyróżnić składniki obligatoryjne i fakultatywne. Składnikami obligatoryjnymi są:
- wynagrodzenie zasadnicze,
- dodatek funkcyjny,
- premia regulaminowa,
- dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych,
- dodatek za pracę w niedzielę, lub święto,
- dodatek za pracę w porze nocnej ( 21.00-7.00 )
- wynagrodzenie za czas postoju,
- wynagrodzenie za czas dyżurów
Fakultatywne:
- premia uznaniowa,
- dodatek stażowy,
- dodatek zmianowy,
- dodatek za pracę w warunkach niebezpiecznych, w warunkach szkodliwych dla zdrowia,
Warunki wynagradzania pracownika za pracę i przyznawania innych świadczeń płacowych ustalają układy zbiorowe pracy. Wynagrodzenie pracownika za pracę winno być tak ustalone, aby odpowiadały:
- rodzajowi wykonywanej pracy,
- kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu,
- uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.
Ewidencja wynagrodzenia pracownika obejmuje ustalenia:
- wynagrodzenia brutto,
- zaliczki na podatek osoby od osób fizycznych,
- składek na fundusz ubezpieczeń społecznych (FUS, składki emerytalnej, rentowej, zdrowotnej, chorobowej),
- innych potrąceń obligatoryjnych, np. kar świadczeń zasądzony prawomocnym wyrokiem sądowym ( np. alimenty ),
- potrąceń za pisemną zgodą pracownika (np. składka do związku zawodowego, stowarzyszenia ).
Dokumentami źródłowymi stanowiącymi podstawę do ustalenia wysokości wynagrodzenia pracownika/ów mogą być:
- karty pracy,
- karty zleceń,
- karty zarobkowe.
Pozapłacowe świadczenia pracodawców na rzecz pracowników:
- świadczenia zawarte w systemie płac,
- dodatki stażowe,
- nagrody jubileuszowe,
- gratyfikacje,
- odprawy emerytalne.
Kompensaty płac:
- samochód służbowy,
- telefon komórkowy,
- ryczałt samochodowy,
- ubranie robocze.
Dochody pozapłacowe:
- pokrywanie kosztów usług zdrowotnych ( np. szczepień ),
- rodzaj zakupów produktów przedsiębiorstwa po konkurencyjnej cenie,
- świadczenia na rzecz rozwoju pracownika ( np. pokrywanie kosztów szkoleń, kursów, pomoc w kosztach kształcenia ),
- świadczenia socjalne.
- dofinansowanie do wczasów, kolonii i obozów dzieci pracowników, zapomogi i różnego rodzaju podarunki.

Metodyka określenia obliczenia wynagrodzenia netto pracownika:
- z wynagrodzenia brutto pracownika pracodawca zobowiązany jest dokonać potraceń obligatoryjnych, a to:
- składki na ubezpieczenie emerytalne (9,76 %),
- składki na ubezpieczenie rentowe (2%),
- składki na ubezpieczenie chorobowe (2,45%),
- składki na ubezpieczenie zdrowotne (9%),
Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
- premia na zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych w wysokości 18 % do przychodu pracownika w wysokości 85 500. Po przekroczeniu 85 500 w wysokości 32 %.
Pracodawca poza wynagrodzeniem, które wypłaca pracownikowi musi ponieść dodatkowe koszty:
- składka na ubezpieczenie emerytalne w wysokości 9,76 %,
- składka na ubezpieczenie rentowe w wysokości 4 %,
- składka na ubezpieczenie wypadkowe , w wysokości od 0,67 % - 3,86 %,
- składka na fundusz emerytów pomostowych od pracowników w wieku powyżej 50 lat,
- składka na fundusz pracy w wysokości 2,45 %,
- składka na fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych 0,1 %,
- składka na państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych,

- dokonać odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.

Gospodarka materiałowo magazynowa:
Materiałami są:
- przedmioty pracy, tj:
- środki materialne zużywające się w jednym cyklu produkcyjnym i przenoszące w pełni swoją wartość na nowy produkt. Występują one w różnej postaci rzeczowej jako:
- surowce,
- półprodukty,
- prefabrykaty,
- produkty gotowe jeżeli przeznaczeń jest zużycie produkcyjne.
Do materiałów zalicza się także paliwo i energię.
Środki pracy o krótkotrwałym okresie użytkowania i niskiej, małej wartości, są to tzw. przedmioty nietrwałe.
Materiały można sklasyfikować wg różnych kryteriów:
- z uwagi na przeznaczenie materiału wyróżnia się:
- materiały podstawowe,
- materiały pomocnicze,
- części zamienne i zapasowe,
- narzędzia niezaliczane do środków trwałych,
- przedmioty związane z BHP ( bezpieczeństwem i higieną pracy, tj: odzież ochronna i robocza ),
- materiały konieczne do utrzymania czystości i porządku i inne.
- w zależności od zakresu zastosowania materiały mogą być:
- typowe ( mające charakter uniwersalny ),
- nietypowe ( nie spełniają charakteru uniwersalnego ).
- z uwagi na sposób składowania i przechowywania wyróżnia się materiały:
- masowe ( mało wrażliwe na zmianę warunków atmosferycznych ),
- wymagające ochrony ochrony jedynie przed opadami atmosferycznymi, przechowywane pod zadaszeniem,
- wymagające zabezpieczenia nie tylko przed opadami atmosferycznymi, lecz również przed zmianami temperatury i wilgotności powietrza ( muszą być przechowywane w magazynach zamkniętych ),
- wymagające specjalnych pomieszczeń.
- ze względu na wielkość zużycia materiału:
- o dużym zużyciu,
- o małym zużyciu.
Każdy materiał charakteryzują trzy cechy:
- asortyment,
- ilość,
- jakość.
Koszt materiału zależy od:

- kosztu wytworzenia,
- kosztu transportu,
- kosztu magazynowania,
Wyróżnia się normy zużycia materiałów:
- dokładne, ustalone dla produkcji masowej,
- seryjne,
- szacunkowe dla produkcji jednostkowej,
- indywidualne określone dla pracownika, konkretnego stanowiska pracy,
- zbiorcze, ustalone dla brygady, zespołu.
Gospodarkę materiałową charakteryzują następujące wielkości:
- wskaźnik rotacji materiału, określa ilość dni w ciągu których zostaną zużyte w procesie produkcyjnym zapasy materiału,
- liczba stosunkowa (n)= x_max/x_min , gdzie
x_max - maksymalny stan materiału w magazynie,
x_min- minimalny stan materiału w magazynie.
- liczba wielokrotna (w)= x_śr/z_śr
x_śr - średni stan materiału w magazynie,
z_śr - średnie zużycie materiału w procesie produkcyjnym.
Im mniejsza jest liczba wielokrotna tym mniejsze jest zamrożenie środków pieniężnych w aktywach obrotowych.
- maksymalny stan materiału w magazynie,
- minimalny stan materiału w magazynie,
- średni stan materiału w magazynie.

Maksymalne zużycie (z_maks), maksymalne zużycie materiału(z_min), średnie zużycie materiału(z_śr)
Arytmia dostaw, zużycia określana współczynnikiem zmienności.
Fazy zaopatrzenia materiałowego:
- planowanie zapotrzebowania na materiały,
- realizacja dostaw materiałów,
- magazynowanie (składowanie) materiałów,
- rozchód materiałów na podstawie asygnaty
- kontrola zużycia materiału./
W przedsiębiorstwie działają działy:
- zaopatrzenia materiałowego,
- gospodarki magazynowej.
Do podstawowych zadań działu zaopatrzenia materiałowego należy:
- planowanie potrzeb materiałowych,
- opracowywanie zamówień,
- organizowanie przetargów na dostawę materiału, surowca
- dopilnowanie, by zamówiony materiał został dostarczony w ilości, jakości, terminie do magazynu
Do podstawowych zadań gospodarki magazynowej należy zapewnienie warunków, aby surowce/ materiały były
- magazynowane właściwie,
- wykorzystywane zgodnie z wymowami procesu technologicznego w przedsiębiorstwie,
- aby nie dochodziło do zapasów ponadnormatywnych.
Rodzaje zapasów:
- minimalny,
- maksymalny,
- średni,
- bieżący.
1.a !!! - wykres
rytmiczna i arytmiczna praca w magazynie

3

---