NIESWOISTE ZAPALENIA JELIT
Nieswoiste zapalenia jelit (NZJ):
wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa- UC)
choroba Leśniowskiego-Crohna (CD)
limfocytarne zapalenie jelita grubego
kolagenowe zapalenie jelita grubego
postacie mieszane
Patogeneza przewlekłych nieswoistych zapaleń jelit:
Nie istnieje żaden pojedynczy czynnik ani mechanizm, który byłby odpowiedzialny za rozwój i rozprzestrzenianie się zmian zapalnych w NZJ.
W patogenezie zarówno UC jak i CD uczestniczą czynniki środowiskowe, genetyczne, mikrobiologiczne oraz immunologiczne, które w kombinacji dają efekt nazywany przewlekłym zapaleniem w ścianie jelita.
Czynniki środowiskowe:
palenie tytoniu
dieta
leki
choroby dziecięce
stres
czynniki naczyniowe
Czynniki rodzinne:
family studies- jelitowe dolegliwości w rodzinie
intestinal permeability- rodzinna predyspozycja
Czynniki genetyczne:
candidate gene studies
genome- wide scanning studies
Czynniki mikrobiologiczne:
bakterie
probiotyki
bakterie jelitowe
wirus odry
Mycobacteria paratuberculosa
Listeria monocytogenes
Czynniki immunologiczne:
immunologiczne NZJ
autoprzeciwciała i autoantygeny
Komórki immunokompetentne w patogenezie NZJ: limfocyty T i B, komórki wielojądrzaste, eozynofile, bazofile, mastocyty, płytki, makrofagi.
Komórki nieimmunokompetentne: komórki śródbłonka, komórki mezenchymalne, komórki nabłonka jelit.
Cytokiny i chemokiny w zapaleniu:
a) prozapalne: IL-1, IL-8, IL-6, TNFα
b) antyzapalne: IL-4, IL-10, TGFβ, IL-16
c) chemokiny (immunoregulatory): IL-8, RANTES, MIP-1
Inne czynniki zapalenia: czynniki wzrostu, eikozanoidy, wolne rodniki tlenowe, krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, cząstki adhezyjne.
Objawy główne colitis ulcerosa i diagnostyka:
biegunka ( każda biegunka trwająca powyżej tygodnia- poważna patologia! wskazanie do rektoskopii)
krwawienia
gorączka
tachykardia
anemia
hipoalbuminemia
wzrost poziomu białka C- reaktywnego
kolonoskopia z pobraniem wycinka- rozpoznajemy chorobę: zaczerwieniona błona śluzowa, czasem owrzodzenia, 70% zmian w prostnicy, 30%- wyżej
Objawy choroby Crohna i rozpoznanie:
ból w jamie brzusznej
czasem biegunka
zdarza się gorączka
macalny opór w jamie brzusznej- naciek zapalny (nacieki występują miejscami makroskopowo, a histologicznie obejmują całą ścianę jelita- w colitis ulcerosa tylko błonę śluzową. Choroba może dotyczyć prawie całej długości przewodu pokarmowego.)
czasem przetoki jelitowe, jelitowo- skórne
utrata masy ciała
rozpoznanie na podstawie badań laboratoryjnych, RTG, endoskopii.
Rozpoznanie różnicowe UC/CD:
Na podstawie objawów klinicznych i badania histopatologicznego.
OBJAWY
|
Colitis ulcerosa
|
Choroba Crohna
|
krew w stolcu śluz objawy ogólnoustrojowe rumień guzowaty pyodermia gangrosum uveitis (zapalenie błony naczyniowej oka) zapalenie dużych stawów ból opór w jamie brzusznej zmiany zapalne okołoodbytnicze przetoki ropnie zaparcia odpowiedź na leczenie antybiotykami nawroty po leczeniu chirurgicznym palenie tytoniu apendektomia
|
T T O O O O O O Rz N O N Rz N N Rz Rz |
O O Cz Cz Rz Cz O Cz T Cz Cz O Cz Cz T Cz O
|
T-tak, N-nie, Cz- często, Rz- rzadko
O-okazjonalnie
Powikłania NZJ:
megacolon toxicum: rozdęcie poprzecznicy >6 cm, wygładzenie fałdów, zagrożenie perforacją jelita. Jest związane zwykle z sepsą i porażeniem nerwów. Należy wyciąć całe jelito grube! Objawy megacolon toxicum:
- temperatura >38º C
- akcja serca >120/ min.
- WBC > 10,5
- anemia
- odwodnienie
- dyselekrolitemia
- ↓ RR
przewlekłe krwawienia- objawy niedoborowe, kacheksja
rak jelita grubego
stwardniejące zapalenie dróg żółciowych
ostre krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego
Leczenie:
sulfasalazyna 5- aminosalicylanowa (mesalazyna) np. Jucolon 0, 25
Dawkowanie: w aktywnej fazie choroby 1,5- 3,0 g/dobę zwykle w 4 dawkach podzielonych. W podtrzymaniu remisji 1,5 g/dobę w 3 dawkach podzielonych.
glikokortykosterydy, np. Encorton
antybiotyki, np. wankomycyna, ciprofloksacyna, metronidazol
immunosupresja: azathiopryna ( Imuran), 6- merkaptopuryna. W CD także metotreksat, zaś w UC- cyklosporyna A ( lek ostatniej szansy)
Infliximab- przeciwciała przeciwko TNFα, we wlewie dożylnym ( w Polsce na razie leczy się tym r.z.s., zagranicą CD, są też próby leczenia tym UC). TNFα ma 2 typy receptorów: leukocytarny i krążący. Ten lek działa na receptory krążące.
inne leki w CD ( do 40 % skuteczności): CDP-571, IL-10, IL-11, entercept, anti-α4 antibody ( przeciwciała przeciw integrynie)
leczenie chirurgiczne:
- wycięcie jelita grubego w UC,
- wskazania do zabiegu chirurgicznego w CD- przetoki, zwężenia. Nie wycina sie jelita grubego, bo choroba dotyczy prawie całego przewodu pokarmowego.