Wody kolońskie, kwiatowe i perfumy
Cała „żyjąca przyroda” daje nam nieograniczoną ilość substancji zapachowych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Esencja zapachowa rośliny znajduje się przede wszystkim w kwiatach, chociaż nie ma części, która by w małym stopniu nie wytwarzała zapachów. Niżej podano przykłady roślin i ich części , które zawierają substancje zapachowe
Kwiaty i pąki - róża, jaśmin, tuberoza
Pędy i liście - geranium, paczula, mięta pieprzowa, irys, tatarak
Owoce- anyż, kolendra, orzech, migdał, kminek, koper
Korzenie- seler, kardamon, pietruszka, arcydzięgiel, waleriana, Angelika, wetwier
Skórka owoców- cytryna, pomarańcza
Drzewo- sandał, cedr, róża, brzoza
Zioła i trawy- tarragon, tymianek, lawenda, majeranek
Igły- sosna, cyprys, jodła
Żywice i balsamy - galbanum, Olibanum, mirra, kadzidło
Kora - drzewo cynamonowe
Ze świata zwierzęcego pochodzą następujące substancje zapachowe:
Ambra - wydzielina gruczołów kaszalota(utrwalacz zapachu)
Piżmo - wydzielina gruczołów płciowych piżmoszczura(utrwalacz i wzmacniacz zapachu)
Cybet - wydzielina kota tybetowego(utrwalacz zapachu)
Z materiałów roślinnych i zwierzęcych otrzymuje się olejki stałe czyli konkrety (olejki ekstrakcyjne) oraz olejki absolutne.
Do najbardziej trwałych należą olejki mimozy, mchu dębowego, jałowca, jaśminu, narcyza, pomarańczy i fiołka. Do naturalnych substancji zapachowych należą również suszone surowce roślinne, balsamy, żywice, pomady kwiatowe i olejki antyczne.
Obecnie w celu obniżenia kosztów kompozycji zapachowych oraz zwiększenia ich różnorodności stosuje się syntetyczne substancje zapachowe. Są to:
Organiczne substancje zapachowe otrzymane w drodze przemian chemicznych dokonanych na indywidualnych składnikach wydzielonych z naturalnego surowca
Substancje zapachowe otrzymane syntetycznie, identyczne z substancjami znajdującymi się w naturalnych mieszaninach zapachowych
Organiczne substancje zapachowe, otrzymane syntetycznie, nie mających odpowiedników w naturalnych substancjach zapachowych, tzw. fantazyjne.
Ad. 2.
Najczęściej spotykanymi syntetykami o zapachu zbliżonym do substancji naturalnych, występujących w przyrodzie są:
Cytral- zapach cytryny
Eugenol - zapach goździków
Jonon - zapach fiołka
Kumaryna - zapach świeżego siana
Nerol- zapach konwalii i dzikiej róży
Terpineol -zapach bzu
Wanilina- zapach wanilii
Umiejętność harmonijnego łączenia substancji zapachowych nazywa się komponowaniem, a uzyskane produkty w postaci stężonych mieszanek- kompozycjami.
Rodzaje produktów zapachowych:
Perfumy - roztwory o stężeniu 15-30% kompozycji w 95% alkoholu
Perfumy toaletowe- roztwory o stężeniu8-15% kompozycji w 90% alkoholu
Wody toaletowe- roztwory o stężeniu 4-8% kompozycji w 80% alkoholu
Wody kolońskie - roztwory o stężeniu 3-5% kompozycji w 70% alkoholu
Wody kwiatowe - roztwory o stężeniu 1-3% kompozycji w 70% alkoholu.
Istotną rolę w produktach zapachowych odgrywają utrwalacze.
Działanie utrwalaczy jest potrójne:
Zmniejszają szybkość utleniania się środków zapachowych
Utrwalają zapach
Zwiększają jego moc
Metoda produkcji wód kolońskich, kwiatowych i perfum
Wody kolońskie, kwiatowe i perfumy otrzymuje się przez:
Rozpuszczanie kompozycji zapachowej w kamionce, tzw. odstojniku, w którym płyn jest przetrzymywany w celu dojrzewania. Do odstojnika wprowadza się odmierzoną ilość alkoholu, kompozycji zapachowej i utrwalaczy, miesza się dokładnie i po 2-3 dniach dodaje odpowiednią ilość wody, wlewając ją cienkim strumieniem, jednocześnie mieszając.
Leżakowanie przygotowanego roztworu zwanego nastawem, który pozostawia się w celu dojrzewania i miesza się co kilka dni. Okres dojrzewania nastawów płynów alkoholowych wynosi ok.1 miesiąca, wód kolońskich i kwiatowych 1,5 - 3 miesiące, perfum 3-6 miesięcy i dłużej(do12 miesięcy). W miarę dojrzewania występuje w wodach i perfumach tzw. bukietowanie zapachu. W okresie leżakowania zachodzi szereg procesów chemicznych, takich jak : polimeryzacja, estryfikacja, kondensacja i inne, które mają decydujący wpływ na końcowy efekt zapachu. Powyższe przemiany zachodzą pod wpływem tlenu lub katalizatorów najczęściej metalicznych, dlatego w czasie leżakowania nastaw nakryty jest pokrywą z otworem umożliwiającym wymianę powietrza
Wymrażanie nastawu po zakończeniu procesu dojrzewania w specjalnych urządzeniach chłodniczych. Przez wymrażanie wytrąca się z roztworu wosk i inne substancje nierozpuszczalne, które przeszły wraz z kompozycjami zapachowymi i utrwalaczami do nastawu. Umożliwia to również przechowywanie preparatu w niższych temperaturach
Filtrowanie nastawu po wymrożeniu za pomocą filtrów ciśnieniowych
Konfekcjonowanie, tzn. rozlewanie do flakonów, etykietowanie i pakowanie gotowego wyrobu do opakowań zbiorczych z obowiązującym oznakowaniem.
Wody i perfumy w formie aerozolowej wymagają specjalnie dobranych kompozycji ponieważ przy rozpyle aerozolowym rozwój kompozycji jest natychmiastowy i daje inny efekt zapachu.
Gaz wypełniający aerozol nie może być toksyczny, drażniący, palny lub wybuchowy w zastosowanym stężeniu i nie może powodować korozji pojemnika. Wypełnianie aerozoli odbywa się przy pomocy specjalnych urządzeń.
BHP- w laboratorium obowiązuje zachowanie środków ostrożności, szczególnie przy pracy z cieczami łatwopalnymi, np. alkohol, olejki eteryczne. W czasie przygotowania nastawów alkoholowych wszystkie źródła ognia muszą być wygaszone(palniki gazowe, grzejniki elektryczne itp.). po wykonaniu ćwiczeń należy sprawdzić, czy pojemniki zawierające alkohol i inne lotne substancje zostały szczelnie zamknięte. Jeśli w laboratorium stłucze się pojemnik z lotną łatwopalną cieczą, należy rozcieńczyć rozlany płyn strumieniem wody.
Woda kwiatowa
Skład:
Alkohol etylowy 96% 79,50
Kompozycja zapachowa 4,00
Woda destylowana 16,50
100,00
Wykonanie:
Alkohol łączy się z kompozycją zapachową, miesza a następnie dodaje wodę. Całość szczelnie zamyka i pozostawia na 48 godz. Po tym okresie umieszcza się mieszaninę w lodówce w temp.-20C na kilka godzin. Wymrożony roztwór przesącza się szybko przez bibułę. Ciecz powinna być klarowna, przezroczysta, bez zmętnień i osadu.
Perfumy
Perfumy perfumy
(5%) luksusowe
(12%)
Skład:
Alkohol etylowy 96% 84,50 86,60
Kompozycja zapachowa 5,00 12,00
10% roztwór
Alkoholowy utrwalacza 2,00 1,25
Krystaliczny utrwalacz -- 0,15
Woda destylowana 8,50 -----
100,00 100,00
Wykonanie:
Postępowanie jest identyczne jak przy sporządzaniu wody kolońskiej. Utrwalacz w postaci roztworu alkoholowego lub krystaliczny dodaje się do alkoholu wraz z kompozycją zapachową.
Utrwalaczami są żywice i balsamy, piżmo, cybet, ambra, aromatyczne substancje krystaliczne oraz utrwalacze syntetyczne takie jak tybetolid lub muskolakton.