Przeciwbólowe działanie kwasu zoledronowego
Kwas zoledronowy podawany raz w roku, z udokumentowaną skutecznością przeciwwłamaniową i dodatkowo posiadający zdolności ograniczania bólu, zasługuje na znacznie szersze wprowadzenie do codziennej praktyki.
Once-yearly zoledronic acid and days of disability, bed rest, and back pain: Randomized, controlled HORIZON Pivotal Fracture Trial. Cauley JA, Black D, Boonen S, Cummings SR, Mesenbrink P, Palermo L, Man Z, Hadji P, Reid IR; on behalf of the HORIZON Pivotal Fracture Group. J Bone Miner Res 2011 May; 26(5): 984-992. doi: 10.1002/jbmr.292.
Streszczenie
Kontekst kliniczny. Jakość życia pacjentów z osteoporozą zależy w znacznym stopniu od nasilenia dolegliwości bólowych, które związane są ze złamaniami trzonów kręgowych. Znaczenie nasilenia dolegliwości bólowych polega także na tym, że ograniczają one aktywność fizyczną, co prowadzi do dalszego zmniejszania się gęstości mineralnej kości i zwiększa ryzyko wystąpienia kolejnych złamań.
Cel. Ocena wpływu kwasu zoledronowego podawanego raz w roku na liczbę dni z bólami kręgosłupa oraz liczbę dni z ograniczeniem aktywności fizycznej (w tym unieruchomienia w łóżku) z powodu bólów kręgosłupa u kobiet po menopauzie z osteoporozą.
Metody. W wieloośrodkowym, prospektywnym, randomizowanym, podwójnie zaślepionym projekcie wzięło udział 7736 kobiet po menopauzie z 240 ośrodków z 27 państw. Pacjentki otrzymywały w 15-minutowej iniekcji dożylnej kwas zoledronowy (5 mg) lub placebo na początku badania, po 12 i 24 miesiącach. Co 3 miesiące oceniano nasilenie bólów kręgosłupa zgłaszanych przez pacjentki oraz liczbę dni z ograniczeniem aktywności fizycznej (w tym unieruchomienia w łóżku) z powodu bólów kręgosłupa w ciągu 3 lat (rok od ostatniej dawki leku).
Wyniki. Wykazano, że bóle kręgosłupa były silne w obu grupach, ale pacjentki otrzymujące lek miały średnio o 18 dni z bólami mniej w porównaniu do pacjentek z grupy otrzymującej placebo. Różnica ta była istotna statystycznie. Także wpływ terapii mierzony liczbą dni z ograniczeniem aktywności fizycznej był zauważalny, gdyż u kobiet leczonych takich dni było o 11 mniej. Co istotne, pozytywny wpływ stosowanej terapii był niezależny od samego działania przeciwwłamaniowego w obrębie kręgosłupa.
Komentarz
Omawiane badanie przynosi interesujące informacje dotyczące leczenia osteoporozy. Lekarze prowadzący tę terapię od dawna zauważali, że bisfosfoniany wykazują działanie przeciwbólowe. Niemniej obserwacje takie nie mogą stanowić jednoznacznego dowodu naukowego, poza tym należy brać także pod uwagę wpływ innych leków, np. witaminy D lub efektu placebo. Zatem naukowy dowód przeprowadzony na zasadach medycyny opartej na faktach (EBM - evidence based medicine), uzyskany w wieloośrodkowym badaniu, ma duże znaczenie praktyczne. Nie sposób przecenić wagi wpływu prowadzonej terapii na dolegliwości bólowe kręgosłupa u chorych z osteoporozą. Jeden z warunków skuteczności leczenia to utrzymywanie stałej aktywności fizycznej. Silne bóle kręgosłupa wiodą do ograniczenia sprawności, nasilają proces zmniejszania się gęstości mineralnej kości oraz mogą sprzyjać występowaniu upadków. Co ważniejsze, efekt podawania kwasu zoledronowego był niezależny od wpływu na same złamania.
Kwas zoledronowy jest stosowany w celu zmniejszenia ryzyka przerzutów nowotworowych do kości (proszek do sporządzenia roztworu do inf. i.v. 4 mg) oraz w leczeniu osteoporozy (roztw. do inf. i.v. 5 mg/100 ml). Obie formy leku są dostępne w Polsce. Wg mojej wiedzy stosowanie w Polsce kwasu zoledronowego nie jest zbyt częste w onkologii, natomiast w terapii osteoporozy - bardzo rzadkie. A szkoda! Lek podawany raz w roku, z udokumentowaną skutecznością przeciwwłamaniową i dodatkowo posiadający zdolności ograniczania bólu, zasługuje na znacznie szersze wprowadzenie do codziennej praktyki.