OLIGOFRENOPEDAGOGIKA

Literatura:

• „Pedagogika specjalna” W. Dykcik (VII wydanie)

• „Pedagogika upośledzonych umysłowo” Janina Wyczesany

• „Oblicza upośledzenia” Maria Kościelska

• „Pedagogika specjalna” Zofia Senkowska, W-wa 1982 r, „Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej” W-wa 1998 r.

• „Pedagogika specjalna w zarycie” Ireneusz Sowa Rzeszów 1997 r.

OLIGOFRENOPEDAGOGIKA

Historyczne znaczenie terminu

• Pedagogika osób upośledzonych umysłowo

łac. oligos - mały, pomniejszenie

phren - umysł

paidagogike - nauka o wychowaniu, której przedmiotem jest działalność wychowawcza osób z niepełnosprawnością umysłową;

• Termin - niepełnosprawność intelektualna jest coraz powszechniej stosowany zarówno w teorii, jak i praktyce pedagogicznej ruguje tym samym, naznaczający i stygmatyzujący osoby z tą niepełnosprawnością, termin upośledzenie umysłowe.

Zalecenie jego stosowania pojawiło się wówczas, gdy:

• Przyjmując systemowy model niepełnosprawności zdefiniowany przez WHO (Światową Organizację Zdrowia) dokonało odpowiedniej do tego modelu zmiany nazwy na Międzynarodowe Stowarzyszenie Badań nad Niepełnosprawnością Intelektualną.

• Włączono osoby dotknięte tą niepełnosprawnością w wielką rodzinę ludzi niepełnosprawnych (umożliwiło im skuteczną walkę o realizację należnych im praw)

Rys historyczny:

• Początki rozwoju oligofrenopedagogiki przypadają na przełom XVIII i XIX wieku. Dopiero w tym okresie pojawiły się teoretyczne opracowania podejmujące problematykę wychowania osób z niepełnosprawności intelektualna;

• We wcześniejszych okresach dominowały postawy wrogości i litości wobec tych osób, a nawet chęć ich unicestwienia (np. w starożytnej Sparcie, Rzymie, w bardziej współczesnych czasach - w Niemczech hitlerowskich), bądź otaczano je opieką charytatywną (pierwsze wzmianki o istnieniu instytucji charytatywnych pojawiły się już w XII w.);

• Sposób rozwiązywania kwestii kształcenia, wychowania czy opieki nad osobami z niepełnosprawności intelektualną zależał i nadal zależy od stosunku danego społeczeństwa do tej niepełnosprawności, jak też od osób nią dotkniętych. Warunkowały go takie czynniki jak :

- Poziom warunków życia i związane z nim dążenie danego społeczeństwa do zapewnienia sobie lepszej egzystencji;

- Wierzenia religijne;

- Rozwój i postęp nauk, który umożliwił wyodrębnienie upośledzenia umysłowego z chorób psychicznych (pierwszy w Europie dokonał tego FELIKS PLATER z Bazylei (1536-1614));

• Do XVI/XVII wieku upośledzenie umysłowe wiązano z działalnością sił nadprzyrodzonych, demonologią, a następnie identyfikowano z tymi właśnie chorobami;

• Pierwszym pedagogiem, który zwrócił uwagę na potrzebę kształcenia dzieci z niepełnosprawnością intelektualną był JAN AMOS KOMEŃSKI;

• W Wielkiej Dydaktyce pisał „z ludzkiego kształcenia nie można wykluczyć żadnych ludzi, w tym także tych z natury tępych i głupich”;

• Ten stan rzeczy, bowiem - podkreślał - tym bardziej zaleca i domaga się takiego właśnie powszechnego kształcenia ducha, bo im ktoś jest z natury bardziej ociężały i zły, tym bardziej potrzebuje pomocy, by - o ile możności - oswobodzić się ze zwierzęcej ociężałości i tępoty. A nie znajdziesz takiego ubóstwa umysłu, by wykształcenie nie przyniosło mu żadnej w ogóle poprawy” (Irena Dziedzic 1988);

• Pierwsze zakłady leczniczo - wychowawcze dla dzieci z głębszą niepełnosprawnością intelektualną powstały dopiero w XIX wieku;

• W Polsce rozwój szkolnictwa dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną przebiegał różnie w poszczególnych zaborach. Najwcześniej i stosunkowo najliczniej rozwijało się ono w zaborze pruskim, ponieważ już w 1897 r, powstała pierwsza placówka dla dzieci z lekkim stopniem tej niepełnosprawności;

• Po 1917 r. nastąpił właściwy rozwój szkolnictwa specjalnego;

• W 1922 r. z inicjatywy Marii Grzegorzewskiej twórczyni teoretycznych i praktycznych podstaw pedagogiki specjalnej - powstał w Warszawie Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej (obecnie Akademia Pedagogiki Specjalnej) w całym kraju obejmowano kształceniem 1256 dzieci z niepełnosprawnością intelektualną;

• Nowością było wprowadzenie przedszkoli specjalnych i tzw. szkół życia placówek rehabilitacyjnych dla dzieci i młodzieży z głębszą niepełnosprawnością;

• W ostatnich latach odnotowuje się powstawanie i rozwój nowych form opieki nad osobami z różnym stopniem niepełnosprawności intelektualnej i w różnym wieku metrykalnym, jak:

• Dzienne ośrodki rehabilitacyjno - opiekuńcze, OREW-wy (ośrodki rehabilitacyjno - edukacyjno - wychowawcze);

• Kluby;

• Hotele;

• Wspólnoty rodzinne;

• Warsztaty terapii zajęciowej itp.

Duże znaczenie przypisuje się sieci społecznego wsparcia, jakim powinna być otoczona osoba z niepełnosprawnością i jej rodzina, która aktywnie uczestniczy w procesie je rehabilitacji. (wolontariat)

PRZEDMIOT I ZAKRES BADAŃ

OLIGOFRENOPEDAGOGIKA

• Jeden z działów pedagogiki specjalnej (wyrosłej z pedagogiki ogólnej)

• Przedmiotem swoich zainteresowań obejmuje dzieci, młodzież i dorosłe osoby z niepełnosprawności umysłową (przejawiającą się w różnym stopniu - od stopnia głębokiego aż do pogranicza normy) i proces ich rehabilitacji.

---