J Kochanowski str 94-139 ...od soc dewiacji do teorii queer
Socjologia dość późno zainteresowała się problematyka homoseksualizmu, bo w latach 50. wtedy to homoseksualizm stawał się „widoczny”. Zorganizowane homoseksualne społeczności oznaczały kwestionowanie zastanego porządku społecznego. Nic dziwnego ze pierwsze badania społeczne nad tym tematem rozpatrywane są z perspektywy soc. dewiacji. Soc. dewiacji była jak się wydaje jedynym „naturalnym” miejscem w latach 70 w którym pojawiły się studia lesbijsko gejowskie, które chciały stworzyć charakterystykę modelu „pozytywnej tożsamości lesbijek i gejów”. okazało się to niemożliwe dlatego iż model można stworzyć dzięki uproszczeniom, wykluczeniom i marginalizacji tych cech, zachowań i postaw, które uznane zostaną za nieswoiste dla tego modelu.
Teoretycy queer zmierzają do podważenia „oczywistych” zakładanych we wcześniejszych analizach, normatywnych kategorii tożsamości płciowej( męskość/kobiecość) i seksualnej (homo/hetero), wykazania ich sztuczności i kulturowego uwarunkowania.
SOCJOLOGIA DEWIACJI
Analiza w obrębie soc dewiacji rozpatrywana jest przez założenie ze heteroseksualizm to norma społeczna, kulturowa, też moralna. O te milczące założenia oparte są wszystkie teksty z tej dziedziny.
Autor podaje przykład tekstu o drag-queens. Opisuje cechy homoseksualistów i ich świata : silna wrogość do hetero i kształtowanie swojej świadomości w opozycji do heteroseksualizmu. Podstawową cechą homoseksualizmu jest jego nie-heteroseksualność. Jej zdaniem homoseksualiści nie posiadają swoich norm wykształconych autonomicznie, wszystko stanowi przeciwieństwo heteroseksualności.
Nie jest największym problemem społecznym fakt ze jakieś jednostki współżyją z osobami tej samej płci ale problemem jest jawność i otwartość niektórych homoseksualistów, bo stanowi to naruszenie ładu społecznego. Jawne deklarowanie swojego homoseksualizmu jest najbardziej skrajnym wykroczeniem przeciwko normie społ., która wyklucza homoseksualizm z przestrzeni społ. Dlatego pojawia się konieczność obniżenia wartości owych publicznych wystąpień i określanie ich mianem „obnoszenia się” .
W opracowaniach z soc dewiacji prowadzi to do ukazywania otwartych homoseksualistów jako ludzi z marginesu- prostytutki, poszukujące seksu w toaletach publicznych. To prowadzi do kształcenia negatywnego wizerunku gejów.
PERSPEKTYWA SOCJOLOGICNA W STUDIACH LESBIJSKO-GEJOWSKICH: PRZEJĘCIE DYSKURSU
Przełom w zakresie socjologicznych badań nad homoseksualizmem wziął się z jednej strony z pojawieniem sie konstruktywizmu kulturowego(wskazującego na kulturowe uwarunkowania kategorii seksualnych i płciowych)i z drugiej strony pojawieniem się studiów lesbijsko-gejowskich i narodzin ruchu les.-gejowskiego.
Z perspektywy socjologicznej przełomowym tekstem jest tekst McIntosh „The Homosexual Role”(1968). Autorka przeciwstawia się traktowaniu homo jako „kondycji traktującej niektóre osoby”. Zwraca uwagę, że uczucia i zachowania związane z pociągiem do tej samej płci nie charakteryzuje tylko osób które określa się mianem homoseksualistów.
Kategorie takie jak homoseksualność czy homoseksualizm to kat.nieścisłe wieloznaczne a spowodowane jest to faktem, że wpisane są w mechanizm kontroli społecznej.
Wprowadza ona pojęcie roli homoseksualnej - homoseksualność powinna być analizowana nie jako kondycja przysługująca pewnym jednostkom, a nie przysługująca innym, lecz jako rola społeczna którą te jednostki odgrywają.
Twierdzi, ze w społ. skonstruowany został oczekiwany obraz homoseksualisty, cechy jakie powinien mieć to: odpowiednie zachowanie (styl bycia, mówienia, gesty) charakteryzujące płeć przeciwną do tej, do której on przynależy, po drugie niemal całkowite skupienie na realizację potrzeb seksualnych, po trzecie, zwłaszcza u gejów pociąg do młodszych chłopców.
McIntosh uważa, że kategoria homoseksualności obejmuje te cechy zachowania. Które w danej kulturze uznawane są za charakteryzujące osoby homoseks., jest zatem wyrazem oczekiwań kulturowych wobec tak zaklasyfikowanych osób. Z tego pkt.widzenia pojęcie roli homoseksualnej jest bardzo interesujące i za razem ważne. Kategoria homoseksualności powstała aby wykluczyć ze społeczeństwa pewną kat.osób aby można ich było rozpoznać i unieszkodliwić (lecząc lub skazując na wegetację na obrzeżach społeczeństwa).
Tymczasem pojecie ROLI HOMOSEKSUALNEJ sugeruje że homoseks. Mają swoje „miejsce” w przestrzeni społecznej wraz z normami, które ich obecność w nim regulują, podczas gdy jeszcze do niedawna takiego miejsca nie mieli.
HOMOSEKSUALIZM oznacza to co w danej kulturze zostało arbitralnie oznaczone jako homoseksualne, a zatem po pierwsze w różnych zbiorowościach homoseksualizm oznaczać może zupełnie różne rzeczy. Po drugie co ważne kategoria homoseksualności z jej opisem cech zachowania i stylów bycia jest konstruktem kulturowym, często wymuszonym na osobach, które uznane zostają za homoseksualne.- to jest konstruktywistyczny punkt widzenia (kontynuuje go Plummer)
Plummer.
W przeciwieństwie do esencjalizmu konstruktywizm ujmuje homoseksualność w kat. „nie bycia” homoseksualistą lecz „doświadczeń „ homoseksualnych. Wyróżnia on 4 „strategie” opisywania homoseksualizmu.:
1- homoseks. Może być ujmowany jako rodzaj doświadczenia erotycznego, który wzbogaca zasób jego doświadczeń ale nie wiąże się z żadnym szczególnym rodzajem tożsamości.
2- jako „homoseksualne kontinuum” w związku z czym pisać należałoby o homoseksualizmach niż o jednym homoseksualizmie.
3- może być analizowany jako efekt procesu normalizacji i ustanawiania ładu społecznego (pisał o tym Foucault)
4-może być analizowany jako element całościowej tożsamości jednostki, jako jeden tylko jej składnik obok wielu innych- ta perspektywę przyjmuje Plumer.
A.Rich wprowadza pojęcie lesbijska egzystencja - to wspólny wszystkim lesbijkom, wszystkich czasów sposób życia , myślenia, odczuwania, którego istotom jest przeciwstawianie się męskiej przemocy. Tylko wybór owej lesbijskiej egzystencji może przynieść kobiecie rzeczywistą wolność.
Rich pragnie przede wszystkim wskazać na konieczność przeciwstawienia się przez lesbijki obowiązkowemu heteroseksualizmowi i porządkowi patriarchalnemu, co stanowić ma odrębność ich doświadczeń. Pomija ona jednak fakt, że kobiety różnych epok różnie interpretowały fakt swoich kontaktów erotycznych z innymi kobietami.
Dla tych samych powodów Weeks wyśmiewa tzw. listę „wielkich gejów” ( Platon, Leonardo da Vinci, P czajkowski i Shakespeare)- w każdym czasie i w każdym kraju stosunki seksualne z innymi mężczyznami traktowane były inaczej.
Weeks zakłada zatem społeczne i kulturowe uwarunkowanie ludzkiej seksualności, a co za tym idzie też kulturowe uwarunkowanie tożsamości homoseksualnej, która jego zdaniem oznacza różne rzeczy w różnych czasach i miejscach.
Jedną z najważniejszych prac europejskich homoseksualizmie jest książka G. Hocquenghema” le desir homosexuel” rozwija on tam hipotezę represji:
Problemem nie jest pożądanie homoseksualne ale strach przed homoseksualizmem. Świat społeczny jest miejscem „antyhomoseksualnej paranoi”-społ stara się zwalczać homoseks wszędzie i wszelkimi dostępnymi środkami.
NIENORMATYWNA TOŻSAMOŚĆ ODMIEŃCÓW
TEORIA QUEER
T. queer zapoczątkowała opublikowana w 1990r. Praca j.Butler ”gender trouble” odwołująca się do myśli Foucault. Rozpoczyna swoją analizę od stwierdzenia, że feministyczne wezwanie do emancypacji kobiet, jest wezwaniem nieskutecznym, bo kategoria płci, do której się ma się odwolywać ten proces jest efektemodziaływania tych samych mechanizmów, które są przyczyną kulturowej opresji wobec kobiet. Zatem najważniejszym zadaniem teorii feministycznych powinna być krytyka kategorii płeć” czy „kobieta”. Dekonstrukcja kat. Płci jest dość radykalna. Butler wskazuje, że już samo rozróżnienie na płeć kulturową (gender) i płeć biologiczną (sex) jest oparte na pewnym ukrytym założeniu. Pleć kulturowa, jest pewna nadbudową na bazie płci biologicznej. Te obydwie płcie należą do dwóch różnych porządków. Płeć biologiczna uwarunkowana jest hormonalnie, chromosomalnie, anatomicznie. Płeć kulturowa natomiast to konstrukcja kulturowa, zatem jest odbiciem wzorów zachowań, norm odnoszonych do podziału ma mężczyzn i kobiety.
Butler uważa, że kulturowo skonstruowana męskość może być równie dobrze realizowana w kobiecym ciele i odwrotnie.
Wprowadza ona też pojęcie heteroseksualnej matrycy- działa ona podobnie jak matryca drukarska, odbija na ciałach (poziom biologiczny) i zachowaniach (poziom kulturowy) jednostek zapisany na niej obowiązkowy heteroseksualizm.
Upraszczając można powiedzieć iż od momentu w którym zostajemy nazwani kobietą / mężczyzną podlegamy nieustannej presji by zachowywać się jak kobieta/ mężczyzna.