Opisz technikę wykonywania pomiarów podstawowych cech antropometrycznych.
1. Masa ciała - oznaczana jest u małego dziecka na wadze niemowlęcej u dziecka starszego na wadze lekarskiej. Ważony powinien być rozebrany.
2. Wysokość ciała - do 15-18 miesiąca życia mierzona jest jako długość w pozycji leżącej na plecach liberometrem. Jest to odległość od szczytu głowy do płaszczyzny podeszwowej stóp ustawio0nych prostopadle do podudzia. U dziecka starszego wysokość mierzymy w pozycji stojącej przy użyciu antropometru. Postawa dziecka jest swobodna, bez nadmiernego wyprostowania się, w głowa ustawiona jest w płaszczyźnie oczno-usznej, tzw. frankfurckiej.
3. Wysokość siedzeniowa wyprostowana (BS-v) - wykonywanie pomiarów odbywa się w pozycji siedzącej badanego od poziomu na jakim siedzi badany (od płaszczyzny stołka). Głowa ustawiona w płaszczyźnie frankfurckiej.
4. Długość tułowia - jest to odległość między wcięciem jarzmowym rękojeści mostka w płaszczyźnie środkowej strzałkowej a górną krawędzią spojenia łonowego w tej samej płaszczyźnie. Mierzona jest liberometrem u dziecka małego jako - pomiar bezpośredni, u dziecka starszego antropometrem jako pomiar pośredni.
5. Długość kończyny dolnej - określana jest odległością zawartą między górna krawędzią spojenia łonowego (sy) a płaszczyzną podeszwową stóp. U dziecka małego mierzona jest liberometrem jako pomiar pośredni, u dziecka starszego - antropometrem jako pomiar bezpośredni.
6. Długość kończyny górnej - określana jest odległością zawartą między wyrostkiem barkowym łopatki a opuszką trzeciego palca. U małego dziecka mierzona jest jako pomiar bezpośredni liberometrem, u starszego natomiast jako pomiar pośredni antropometrem.
7. Szerokość barków - mierzona cyrklem zawarta jest między dwoma punktami akromion.
8. Szerokość bioder - mierzona cyrklem zawarta jest pomiędzy dwoma punktami położonymi najbardziej bocznie na grzebieniu kości biodrowej w linii pachowej środkowej.
9. szerokość klatki piersiowej - mierzona cyrklem, zawarta jest między najbardziej bocznie położonymi punktami na łukach żebrowych w linii pachowej środkowej na wysokości punktu xi.
10. Głębokość klatki piersiowej - mierzona cyrklem, zawarta jest między punktem xi a punktem leżącym na tej samej wysokości w linii wyrostków kolczastych kręgosłupa.
11. Obwód głowy - mierzony jest taśmą metryczną, przeprowadzona przez największą wypukłość potyliczną i największe wypukłości guzków czołowych.
12. Obwód klatki piersiowej spoczynkowy - mierzony jest taśmą krawiecką przeprowadzona przez spojenie trzonu mostka z wyrostkiem mieczykowatym i przez dolne kąty łopatek.
13. Obwód klatki piersiowej na wdechu - taśmę układamy jak przy pomiarze klatki piersiowej w spoczynku (na wysokości punktu xi), lecz przy maksymalnym wdechu powietrza do płuc i rozszerzeniu klatki piersiowej.
14. Obwód klatki piersiowej na wydechu - taśmę układamy jak przy pomiarze klatki piersiowej w spoczynku lecz przy maksymalnym wydechu i minimalnym obwodzie klatki piersiowej.
15. Obwód ramienia - mierzymy przeprowadzając taśmę poprzecznie w połowie swobodnie opuszczonego ramienia.
16. Największy obwód ramienia w napięciu - taśmę ustawiamy jak przy pomiarze obwodu ramienia w spoczynku, lecz przy ramieniu zgiętym w łokciu i odchylonym nieco w bok; mięśnie ramienia (bicepsy) silnie napięte.
17. Obwód pasa - taśmę układamy poziomo przez największe przewężenie tułowia w talii między dolną krawędzią żeber a grzebieniem biodrowym. Pomiar wykonujemy w bezdechu.
18. Obwód bioder - mierzony przez największa wypukłość mięśni pośladkowych.
19. Obwód uda - największy mierzymy tuż pod fałdem pośladkowym zwracając uwagę, by taśma biegła poziomo oraz by obie nogi były równomiernie obciążone.
20. Grubość fałdu skórno-tłuszczowego na łopatce - mierzymy na plecach poniżej dolnego kąta łopatki, odciągając fałd od powierzchni ciała i chwytając go u podstawy płaszczyznami mierzącymi kalipera. Fałd mierzony jest poziomo.
21. Grubość fałdu skórno-tłuszczowego na ramieniu - mierzymy najczęściej z tyłu ramienia, chociaż stosuje się również pomiar z przodu. Przy pomiarze z tyłu fałd mierzymy nad mięśniem trójgłowym ramienia, natomiast przy pomiarze z przodu nad mięśniem dwugłowowym. W każdym przypadku fałd mierzony jest pionowo w połowie długości ramienia, przy swobodnym jego opuszczeniu ku dołowi.
22. Grubość fałdu skórno-tłuszczowego na brzuchu - mierzymy na poziomie pępka, w ½ odległości między pępkiem a kolcem biodrowym przednim górnym. Fałd mierzony jest ukośnie.
Wyjaśnij pojęcie „normalności” rozwoju i norm jako biologicznych układów odniesienia.
Przez normalność rozumiemy zakres zmienności fenotypowej w obrębie formy adaptacyjnej (to mniej lub bardziej trwały kompleks dostosowanej do środowiska zmienności genetycznej w obrębie populacji) danej populacji, wynikającej z rekombinacji genów rodzicielskich, jako normalny składnik wymieszania puli genowej każdego pokolenia oraz modyfikującego wpływu środowiska.
Norma rozwojowa jest biologicznym układem odniesienia służącym do oceny rozwoju fizycznego populacji dziecięcych lub najczęściej pojedynczych osobników wchodzących w skład tych populacji. Jaj zakres jest w każdym przypadku wyznaczany metodami statystycznymi i zależy od celu, jakiemu dana norma ma służyć
Omów najczęściej wykorzystywane rodzaje norm rozwojowych.
Istnieje kilka rodzajów norm rozwojowych:
- normy populacyjne rozumiane zwykle jako normy ogólnopolskie, np. miasto-wieś, czy jako regionalne normy rozwoju fizycznego,
- normy grupowe (uwzględniające cechy rodziców),
- normy docelowe (konstruowane na wyselekcjonowanej pod względem warunków socjalno-ekonomicznych populacji wielkomiejskich),
- normy uwzględniające somatotyp osobnika.
W trakcie badań przeglądowych najczęściej wykorzystuje się normy populacyjne
najlepszym graficznym obrazem normy rozwojowej jest siatka centylowa, która podaje zakres zmienności cechy.
Normy rozwoju osobniczego dobitnie wskazują na wpływ modyfikatorów społeczno-ekonomicznych na cechy biologiczne człowieka.
Dokładnie określone miejsca na kośćcu lub na całym ciele człowieka: odległości między nimi stanowią przedmiot pomiarów antropometrycznych. Do najczęściej wykorzystywanych p. a. należą (definicje według M.Godyciekgo):
Vertex (v) - położony jest najwyżej na głowie, w momenbcie ustawienia głowy w płaszczyźnie frankfurckiej, tzn. że styczna do dolenej granicy oczodołu i górnej granicy otworu słuchowego zewnętrznego jest równoległa do podłoża.
Suprasternale (sst) - położony jest najniżęj we wcięciu szyjnym rękojeści mostka w linii pośrodkowej.
Symphysion (sy) - położony jest najwyżej na górnej krawędzi spojenia łonowego, w linii pośrodkowej.
Xipoidale (xi) - położony jest w miejscu przejścia trzonu mostka w wyrostek mieczykowaty.
Thoracolaterale (thl) - położony jest najbardziej bocznie na łukach żebrowych na wysokości xi.
Thoracospinale (ths) - położony jest na wyrostku kolczystym kręgu piersiowego na wysokości xi.
Illiocristale (ic) - położony jest najbardziej bocznie na grzebieniu kości biodrowej.
Acromion (a) - położony jest najbardziej bocznie na wyrosty barkowym łóopatki.
Radiale (r) - położony jest najwyżej na głowie kości promieniowej.
Stylion (sty) - położony jest najniżej na wyrostku rylcowatym kości promieniowej.
Dactylion (da) - położony jest najniżej na opuszkach palców
Deltoideum (dl) - położony jest najbardziej bocznie na mięśniu naramiennym.
Cubitale latarale (cl) - położony jest najbardziej bocznie na nadkłykciu bocznym kości ramiennej.
Cubitale mediale (cm) - położony jest najbardziej bocznie (przyśrodkowo) na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej.
Supracarpale radiale (spr) - położóny jest najbardziej bocznie na wyrostku rylcowatym kości promieniowej.
Supracarpale ulnae (spu) - położony jest najbardziej bocznie na wyrostku rylcowatym kości łokciowej.
Metacarpale radiale (mr) - położony jest najbardziej bocznie na drugiej kości śródręcza
Metacarpale ulnae (mu) - położony najbardzej bocznie na piątej kości śródręcza.
Trochanterion (tro) - położony najbardziej bocznie lub najwyżej na krętażu większym kości udowej.
Tibiale (ti) - położony najwyżej przyśrodkowo na głowie kości piszczelowej.
Sphyrion (sph) - położony najbardziej przyśrodkowo na kostce kości piszczelowej.
Pternion (pte) - położony najbardziej z tyłu na guzie kości piętowej.
Acropodion (ap) - położonu najbardziej z przodu palucha, lub na drugim palcu stopy.
Epicondylion latareale (epl) - położony najbardziej bocznie na nadkłykciu bocznym kości udowej
Epicondylion mediale (epm) - położony najbardziej bocznie (przyśrodkowo) na nadkłykciu przyśrodkowym kości udowej.
Melleolare tibiale (mlt) - połozony najbardziej bocznie na kostce przyśrodkowej kości piszczelowej.
Melleolare fibulare (mlf) - położony najbardziej bocznie na kostce kości strzałkowej.
Metatarsale tibiale (mtt) - położony najbardziej bocznie na głowie pierwszej kości śródstopia
Metatarsale fibulare (mtf) - położony najbardziej bocznie na 5 kości sródstopia.
Wskaźniki antropometryczne
Pomiary antropometryczne pozwalają na ocenę stanu odżywienia w oparciu o proste
pomiary bezpośrednie, z udziałem których istnieje możliwość obliczenia wskaźników
liczbowych. Podstawowymi pomiarami bezpośrednimi są (4,60):
· masa ciała w kilogramach
. wysokość (długość) ciała w centymetrach
· obwód głowy (u dzieci do trzeciego roku życia) w centymetrach
· grubość fałdów skórnych w centymetrach mierzona fałdomierzem (np. kaliper
Harpendena) w czterech okolicach ciała: nad mięśniem dwugłowym ramienia,
mięśniem trójgłowym ramienia (pomiarem objęte są kończyny niedominujące),
kolcem biodrowym przednim górnym i w okolicy podłopatkowej
· obwód ramienia (w połowie wysokości) kończyny niedominującej w
centymetrach
Na podstawie pomiarów bezpośrednich obliczyć można pochodne parametry pośrednie:
· Wskaźniki wagowo-wzrostowe - masa oraz wysokość ciała są cechami
antropometrycznymi wzajemnie zależnymi
a. wskaźnik masy ciała BMI (ang. Body Mass Index) spotykany również pod
nazwą wskaźnik Queteleta 2
Wymień podstawowe przyrządy antropometryczne i opisz ich wykorzystanie.
W skład podstawowych przyrządów antropometrycznych wchodzą:
- liberometr Wolańskiego - służy do pomiarów cech długościowych małego dziecka w pozycji leżącej,
- antropometr typu Martina - służy do pomiarów długościowych dzieci w pozycji stojącej.
- waga niemowlęca - służy do określani8a masy ciała małego dziecka z dokładnością do 10 g. Dzieci starsze, których zważenie w pozycji stojącej nie sprawia trudności ważymy na wadze lekarskiej z dokładnością do 100 g.
- taśma metryczna - służy do mierzenia obwodów
- cyrkle - a) kabłąkowy (mały lub duży) oraz b) liniowy (suwak) służą do pomiarów szerokościowych i głębokościowych. Wynik odczytuje się w milimetrach.
- fałdomierz (kaliper) - służy do pomiarów grubości fałdów skórno-tłuszczowych. W zależności od rodzaju przyrządu dokładność odczytu wynosi do 1mm lub 0,1 mm