SOCJALIZACJA
Socjalizacja Wikipedia (z łaciny socialis - społeczny) to proces przyswajania przez jednostkę wiedzy, umiejętności, wzorów zachowań, norm i wartości przekazywanych jej przez społeczeństwo i obowiązujących we współżyciu z innymi ludźmi oraz umiejętności niezbędnych dorosłej osobie. Jest rezultatem wpływów zamierzonych (wychowania) i niezamierzonych. Socjalizacji dokonuje się poprzez oddziaływanie środowiska społecznego (np. rodziny, kolegów), osób (np. nauczyciela) lub instytucji (np. szkoły).
Socjalizacja wg Muszyńskiego - to ogół wpływów środowiskowych na jednostkę, w wyniku których nabywa ona zdolności do życia w społeczeństwie i pełnienia w nim powszechnie obowiązujących ról.
Socjalizacja wg J. Szczepańskiego: proces przekształcenia biologicznego organizmu noworodka w aktywnego uczestnika życia społecznego i kulturalnego.
Socjalizacja wg T. Parson: wyrobienie w jednostce obowiązku i umiejętności koniecznych w przyszłym pełnieniu ról dorosłych.
Składniki:
wdrożenie do panującego w danym społeczeństwie systemu wartości.
przystosowanie do pełnienia określonej roli w społeczeństwie.
Proces uspołecznienia (socjalizacja jednostki ) rozpatrywany jest dwojako:
jako wchodzenie w kulturę (proces akulturacji czyli proces wrastania w kulturę, uczenia się ról społecznych, przejmowania symboli kulturowych i dziedzictwa kulturowego, a przez to stawania się członkiem społeczeństwa).
kształtowanie się osobowości społecznej (nabywanie kompetencji społecznych - tzw. dojrzałość społeczna) czyli proces stawania się pełnowartościowym członkiem społeczeństwa w wyniku uczenia się i przestrzegania obowiązujących norm i zasad współżycia z innymi ludźmi.
Wymienione elementy procesu uspołecznienia dokonują się na dwóch płaszczyznach:
zamierzonych i celowych wpływów wychowawczych społeczeństwa szczególnie rodziny i różnych instytucji wychowawczych,
niezamierzonych i spontanicznych wpływach wychowawczych (po przez nie kierowany i nie uświadamiany wpływ środowiska społecznego)
Proces socjalizacji składa się z trzech mechanizmów psychospołecznych:
mechanizm naśladownictwa pojawia się najwcześniej i polega na naśladowaniu świata dorosłych, też naśladowanie ról.
mechanizm internalizacji, czyli uzewnętrznienie, przyjmowanie pewnych wzorów zachowania i systemów wartości, sposobów zachowania w taki sposób, że stają się one elementami naszej osobowości i posługujemy się nimi bez udziału świadomości (bez refleksyjnie).
mechanizm identyfikacji, w sposób świadomy dokonujemy wyboru.
Trzy mechanizmy socjalizacji:
wzmacnianie,
naśladowanie,
przekaz symboliczny.
• Wzmacnianie - zachowania właściwe są nagradzane, niepożądane - karane.
• Naśladowanie to obserwacja zachowania innych i postępowania w sposób podobny.
• Przekaz symboliczny - wiedzę o tym co dobre, a co złe uzyskujemy słownie od innych i dzięki rozmaitym tekstom pisanym.
Dwie główne fazy socjalizacji:
Socjalizacja pierwotna - przypada na niemowlęctwo i wczesne dzieciństwo. Socjalizacja pierwotna jest pierwszą fazą, w której człowiek w swoim dzieciństwie staje się członkiem społeczeństwa w ramach wzajemnego oddziaływania dziecka i jego rodziców. W tym czasie dzieci poznają język i podstawowe wzory zachowań, które staną się podstawą ich dalszej edukacji. Główną instytucją socjalizacji jest rodzina. Socjalizacja pierwotna odbywa się pod wpływem „znaczących innych”.
Socjalizacja wtórna - obejmuje starsze dzieci i rozciąga się na dorosłe życie jednostki. Odnosi się do późniejszego procesu, w którym jednostka uprzednio socjalizowana wchodzi w nowe etapy "obiektywnego świata" konkretnego społeczeństwa (np. przygotowanie do określonego zawodu). Odpowiedzialność za socjalizację przejmują inne instytucje: szkołą, grupy rówieśnicze, media, miejsce pracy. Zachodzące tam interakcje uczą jednostkę wartości, norm i przekonań składających się na wzór kultury, w jakiej żyje. Socjalizacja wtórna odbywa się pod wpływem „uogólnionego innego”.
Mechanizmy socjalizacji
1.Mechanizm kontroli społecznej.
Są to reakcje środowiska na zachowania jednostki (aprobata lub dezaprobata).
Reakcje te cechuje regularność. Pewne czyny oceniane są w danej grupie jednakowo. Za tymi reakcjami kryje się system norm i wzorów postępowania aprobowanych przez grupę. Mechanizm kontroli społecznej szczególnie skutecznie działa w małej grupie - dzięki bezpośrednim kontaktom członków grupy. Przejawem kontroli jest opinia publiczna. Jednostka szybko odkrywa, że możliwości osiągania własnych celów zależą od pozycji w grupie. Zdobycie dobrej pozycji oznacza zdobycie sobie uznania i popularności. Jednostka to osiągnie, jeżeli jej zachowania będą zgodne z systemem norm i oczekiwań obowiązujących w grupie. Układem wzmocnień dla określonych zachowań człowieka jest aprobata społeczna.
2.Mechanizm wpływu osób znaczących.
Człowiek jest stymulowany do określonych zachowań poprzez interakcję z pojedynczymi osobami .Są to osoby dla niego znaczące, wobec których jednostka zajmuje przychylną postawę i którym przypisuje cenne dla siebie właściwości. Kontakt oparty jest na więzi emocjonalnej. Osobą znaczącą może być: matka, ojciec, koleżanka, przyjaciel, zwierzchnik itp.
Wpływ osób znaczących zachodzi na dwóch poziomach:
zewnętrzne odwzorowanie czyjegoś zachowania-naśladownictwo,
odwzorowanie cudzych stanów psychicznych-identyfikacja.
Podłożem naśladownictwa lub identyfikacji są dążenia jednostki do zapewnienia sobie bezpieczeństwa, społecznej akceptacji. Następstwem jest przyjęcie postaw i zachowań osoby znaczącej jako własne. Układem wzmocnień są reakcje tych osób.
3.Mechanizm wzmacniania wewnętrznego.
Stymulatorem pożądanych zachowań jest własna aktywność jednostki, ukształtowana na podłożu wcześniej przyjętych postaw (wyuczonych i zinternalizowanych). Człowiek zawsze dąży do zachowania stanu równowagi w obrębie już ukształtowanych w niej systemów postaw. Zachodzi proces selekcji napływających informacji w celu zachowania ich wewnętrznej zgodności, unikania dysonansu między uznanymi przekonaniami. Jednostka stara się zachować zgodność między tym co czuje, wyznaje, myśli, czego pragnie a tym jak się zachowuje. Są jednak wyjątki. Zdarza się, że zachowuje się tak tylko dlatego, iż pełniona rola społeczna objęta jest mechanizmem kontroli społecznej. Jest ona narzucona i pełniona pod przymusem. Aby pełniona rola miała charakter uwewnętrzniony i trwały (gdyż wtedy prowadzi do trwałych zmian w osobowości) muszą zachodzić następujące warunki:
Nie może ona być narzucona i pełniona pod przymusem,
Rola powinna mobilizować do wysiłku, ale jednocześnie ukazywać perspektywy pokonania trudności,
Pełnienie roli musi budzić przychylną ocenę osób lub grup znaczących,
Jednostka musi mieć możność pełnienia roli w sposób twórczy.
Socjalizacja, zwana inaczej uspołecznieniem, to proces nabywania umiejętności uczestniczenia w życiu społecznym. W trakcie tego procesu, który trwa zasadniczo przez całe życie człowieka, uczy się on reguł kultury zbiorowości, w której uczestniczy, a także umiejętności życia w społeczeństwie, m.in. rozpoznawania występującej w nim struktury ról społecznych i sposobu wykonywania niektórych spośród nich. Socjalizacja jest swoistym dla każdej jednostki procesem przetwarzania całokształtu bodźców napływających ze środowiska społecznego, prowadzącym do ukształtowania jej osobowości społecznej. Przetwarzanie to obejmuje także krytyczną obserwację i analizę. Proces socjalizacji trwa przez całe życie, ponieważ w ciągu całego życia ludzie muszą się uczyć nowych ról społecznych i dostosowywać do zmieniających się oczekiwań i warunków zewnętrznych, jednak w szczególnie intensywny sposób przebiega w okresie dzieciństwa i młodości.