Österreichische Bibliographie
Austriacka Biblioteka Narodowa (Österreichische Nationalbibliothek) znajduje się w Pałacu Hofburg w Wiedniu. Ulokowana jest w Prunksaal.
Liczy ok 7,4 milionów jednostek bibliotecznych i jest największą biblioteką w Austrii. Założona została w końcu średniowiecza przez Habsburgów, nazywana była Biblioteką Trybunału (Hofbibliothek) aż do 1920 roku. Swoją obecną nazwę otrzymała po 1920 roku. Zbiory biblioteki zawierają: papirusy (137 864 sztuk), rękopisy, inkunabuły, starożytne i rzadkie księgi, mapy, globusy, muzykalia, portrety, fotografie, autografy. Niektóre z przechowywanych dzieł wpisane zostały przez UNESCO na listę Pamięci Świata.
Jednak Austria doczekała się swojej bibliografii narodowej dopiero w roku 1946. Pierwsze próby bieżących wykazów ukazującego się w Austrii piśmiennictwa sięgają roku 1853. Mają one charakter dodatków lub rubryk tygodniowych zamieszczanych w czasopismach poświęconych literaturze lub księgarstwu.
Próby usamodzielnienia takich publikacji, nadania im formy samoistnych wydawnictw, podejmowane od roku 1858 nie miały charakteru trwałego z powodu trudności w zdobyciu dla nich stałej podstawy finansowej. Najdłużej ukazywał się Ӧsterreichische Catalog (1860-1870), wznowiony później w postaci półrocznika w latach 1883-1888, wydawany przez Związek Austriackich Księgarzy w Wiedniu. Miał on wskazywać wszystkie publikacje ukazujące się na terytorium Austrii łącznie z wydawnictwami w językach narodów wchodzących w skład cesarstwa, a więc: w czeskim, polskim, słowackim, ruskim, serbskim, węgierskim, włoskim.
Przez cały ten czas niemieckojęzyczna literatura Austrii, w dużej mierze ujmowana była w retrospektywnej i bieżącej bibliografii niemieckiej XIX w. i pierwszej połowie XX w.
Powstanie narodowej bieżącej bibliografii Austrii stało się konieczne po II wojnie światowej, kiedy Deutsche Bucherei w Lipsku utraciła kompetencje centrali bibliograficznej dla całego obszaru niemieckojęzycznego.
Österreichische Bibliographie wydawana jest od 1946 roku. Zasięgiem chronologicznym obejmuje również rok 1945. Wydawana jest przez Austriacką Bibliotekę Narodową w Wiedniu a finansowana przez Związek Księgarzy Austriackich.
Bibliografia opracowywana jest przez Bibliotekę Narodową Austrii. Znajdują się w niej wszystkie nowe prace opublikowane lub drukowane w Austrii, które dostarczane są zgodnie z prawem mediów jako obowiązkowy egzemplarz do Austriackiej Biblioteki Narodowej. Obok wydawnictw książkowych uwzględnia nowe czasopisma, wydawnictwa urzędowe, prace akademickie, dyplomowe, mapy i nuty. Częstotliwość tego periodyku ulegała zmianom. Miał on początkowo formę kwartalnika. W roku 1947 został przekształcony na miesięcznik, a od roku 1949 ukazuje się jako dwutygodnik (24 numery rocznie, numer styczniowy był podwójny). Od roku 2004 bibliografia ukazuje się w formacie HTML i dostępna jest na stronie Biblioteki Narodowej Austrii.
Składa się z następujących części:
1. Reihe A. Verzeichnis der ӧsterreichischen Neuerscheinungen. (Wykaz publikacji Austrii)
2. Reihe A. Verzeichnis der ӧsterreichischen Neuerscheinungen. Sonderheft Zeitschriften. (Wykaz publikacji Austrii. Specjalne wydanie czasopism)
3. Reihe A. Verzeichnis der ӧsterreichischen Neuerscheinungen. Sonderheft Praktische Musik (Wykaz publikacji Austrii. Zeszyt specjalny muzykaliów)
4. Reihe B. Verzeichnis der ӧsterreichischen Hochschulschriften (Wykaz austriackich Pism Szkół Wyższych)
5. Reihe C. Neuere auslandische Austriaca. Auswahlbibliographie.
Materiał poszczególnych zeszytów ułożono systematycznie. Schemat klasyfikacji obejmował początkowo 24 działy. W roku 1953 wprowadzono dział 25. Zastosowany układ przypomina schemat użyty w Deutsche Nationalbibliographie, jakkolwiek nie pokrywa się z nim całkowicie. Schemat ten jest umieszczony na początku każdego zeszytu Bibliografii i ułatwia korzystanie z żywej paginy, która na każdej stronie wymienia numer i nazwę działu, numer zeszytu oraz numer pierwszej i ostatniej pozycji zarejestrowanej na danej stronicy.
Bibliografia składa się z 25 działów, a wewnątrz działów zastosowano układ alfabetyczny.
Allgemeines, Buch und Schrift, Hochschulen, Publizistik, Bibliotheken (Ogólne, Książki i Czasopisma, Uniwersytety, Publicystyka, Bibliotekoznawstwo)
Religion, Theologie (Religia, Teologia)
Philosophie, Psychologie, Esoterik (Filozofia, Psychologia)
Recht, Verwaltung (Prawo, Administracja)
Wirtschafit- und Sozialwissenschaten, Statistik (Nauki Gospodarcze i społeczne, Statystyka)
Politik, Militӓr (Polityka, Wojsko)
Sprach- und Literaturwissenschaft (Język i Literatura)
Schӧne Literatur (Literatura piękna)
Kinder- und Jugendliteratur (Literatura młodzieżowa)
Erziehung, Bildung, Unterricht (Edukacja, Szkoła)
Schulbücher (Podręczniki szkolne)
Bildende Kunst, Kunstgewerbe, Architektur (Dzieła Sztuki, Rzemiosła Artystycznego, Architekrura)
Musik, Theater, Film, Radio, Fernsehen (Muzyka, Teatr, Film, Radio, Telewizja)
Geschichte, Kulturgeschichte, Volkskunde (Wizje, Historia Kultury i Folkloru)
Geographie, Vӧlkerkunde, Reisen (Geografia, Etnografia, Podróże)
Karten, Atlanten (Mapy, Atlasy)
Medizin, Veterinӓrmedizin, Pharmazie (Medycyna, Weterynaria, Farmacja)
Naturawissenschaften, Ӧkologie (Nauki Przyrodnicze, Ekologia)
Mathematik, Informatik (Matematyka, Informatyka)
Technik, Industrie, Gewerbe (Technika, Przemysł, Handel)
Nachrichte- und Verkehrwesen, Fremdenverkehr (Ruch Turystyczny)
Land- und Forstwirtschaft, Hauswirtschaft (Rolnictwo, Leśnictwo, Gospodarstwo Domowe)
Turnen, Sport, Alpinismus Spiele (Ćwiczenia, zawody sportowe, wspinaczki)
Kalender, Zeitung, Verschidenes (Kalendarz, Gazeta, Różne)
Abgeschlossene, Verӧffentlichungen, Berichtigungen (Uzupełnienia, Publikacje, Korekty)
Każdy zeszyt został zaopatrzony w indeks krzyżowy: „Autoren- Titel- und Stichwortregister” (Indeks Autorów, Tytułów i słów kluczowych). Każda pozycja więc, o ile posiada autora, występuje w indeksie co najmniej 3 razy: pod hasłem autorskim, tytułowym, słowem kluczowym tytułu, a często także pod nazwą serii. Hasło indeksu odsyła do pozycji, jak już było wspomniane, oznaczonej dwoma numerami: numerem zeszytu i numerem pozycji w tym zeszycie. Oprócz indeksu w zeszycie, ukazuje się także kumulacja roczna.
Zasadnicze elementy opisu bibliograficznego to: hasło autorskie lub tytułowe, tytuł dzieła, adres wydawniczy, opis zewnętrzny książki, adnotacja.
Z tekstu opisu wyodrębnia się przede wszystkim hasło autorskie lub tytułowe. Nazwisko autora ujęte w nawiasie kwadratowym oznacza, że dzieło wydane było pod pseudonimem, który według przepisów tej bibliografii powinien być zawsze rozwiązany. W przypadku dzieła anonimowego lub zbiorowego, jako hasło został wysunięty najważniejszy rzeczownik tytułu (Stichwort)
Tytuł dzieła jest oddzielony od hasła dwukropkiem lub kreską. Jest on kopią karty tytułowej książki, powtarza więc nazwisko autora występujące w haśle, wymienia pseudonim, jeśli autor użył go w publikacji, oraz nazwiska innych współautorów dzieła. Głowne wyrazy tytułu są spacjowane. Spacjowany druk wskazuje ze wyraz ten wszedł jako hasło do indeksu znajdującego się na końcu bibliografii. Zaznaczony jest również język tłumaczenia. Adres wydawniczy oddzielono poziomą kreską od reszty opisu. Poszczególne części adresu wydawniczego występują w następującej kolejności: miejsce, po dwukropku nazwa wydawnictwa, rok wydanie. Potem następuje ilość stron oraz format dzieła oznaczony przy pomocy różnych symboli. W przypadku wydawnictw seryjnych po formacie występuje jeszcze nazwa i numer serii w nawiasach okrągłych. Krótkie adnotacje przy niektórych pozycjach informują o poprzednim wydaniu dzieła, sygnalizują jego rejestracje w poprzednich rocznikach Ӧsterreichische Bibliographie, podają wiadomości o bibliografiach, płytach załączonych, o częstotliwości czasopisma.
Tak jak w większości bibliografii narodowych normy opisu bibliograficznego zostały uzgodnione ze Związkiem Księgarzy Austriackich, dla którego potrzeb wprowadzono do pozycji elementy niezbędne dla handlu, jak cena czy rodzaj oprawy. Cena ksiązki podawana była kiedyś w walucie austriackiej, niemieckiej i szwajcarskiej. Informacje te są umieszczane oddzielnie jako informacja dodatkowa (z prawej strony na dole)
W latach 1949-1953 ukazywał się roczny suplement do bibliografii narodowej pt. Ӧsterreichische Musikbibliographie. Od roku 1958 wybór najważniejszych publikacji z tej dziedziny ukazuje się jako roczny zeszyt specjalny Verzeichnis der ӧsterreichischen Neuerscheinungen. Sonderheft Praktische Musik.
Od 1953 wychodzi rocznik Handbuch Ӧsterreichs Presse, Werbung, Graphik (Podręcznik pracy, reklamy i grafiki austriackiej) wykazujący bieżące tytułu czasopism. Rejestruje w trzech grupach: 1) dzienniki, 2) tygodnik, 3) czasopisma o większej częstotliwości i czasopisma specjalnie, fachowe, w podziale na grupy formalne i rzeczowe. Zawiera indeks tytułowy
2