Afekt- ogólna kategoria obejmujące wszystkie stany lub doznania emocjonalne, emocje i nastroje. Terminologia psychiatryczna: bardzo silne doznanie emocjonalne
Kryteria podziału emocji i nastrojów:
czas trwania: Ekman, Kagan, Watson i Clark
odmienność zdarzeń poprzedzających emocje: Ekman, Frijda, Davidson
odmienność biologicznego podłoża: Panksepp
sposób w jaki stany te wzajemnie na siebie oddziałują: Ekman, Panksepp
obecność wyrazu mimicznego: Ekman
odmienność konsekwencji: Davidson, Frijda
Styl afektywny- różnice indywidualne w reagowaniu emocjonalnym. Davidson: moduluje sposób reagowania na zdarzenia wywołujące emocje
Sentyment- emocjonalna reakcja na dany obiekt(Frijda, Lazarus)
Cecha emocjonalna- indywidualna tendencja do doświadczania określonych stanów emocjonalnych(Watson i Clark)
Temperament- zjawisko charakteryzujące emocjonalną naturę jednostki: podatność na wzbudzenie emocjonalne, siła, szybkość, dominujący nastrój(Allport)
Eysenck: skłonność do przeżywania afektu negatywnego- neurotyzm, pozytywnego- ekstrawersja
Tellegen: neurotyzm- wrażliwość na kary, ekstrawersja- wrażliwość na nagrody
Uczucia- składnik procesu emocjonalnego, związany ze świadomym odczuwaniem emocji(Lazarus, Scherer, Frijda, Pribram)
Mandler- emocje organistyczne/mentalistyczne
Stanowisko motywacyjne: gotowość do działania, Frijda, emocje- zmiany gotowości do działania, podłoże-wartości, emocje- odp. na znaczące zdarzenia, procesy poznawcze stanowią rdzeń emocji
Zasady funkcjonowania emocji(prawa)- Frijda:
znaczenia sytuacyjnego- emocje powstają w odp. na znaczenie sytuacji; zgodne z interesami- emocje pozytywne, niezgodne- negatywne
ważności- emocje powstają w odpowiedzi na zdarzenia ważne dla celów jednostki
rzeczywistości- tylko kiedy zdarzenia wydają się realne, im bardziej realne się wydają, tym bardziej intensywne emocje
zmiany, przyzwyczajenia i porównywania uczuć- im większa zmiana warunków otoczenia, tym silniejsze emocje
hedonistycznej asymetrii- przyjemność zanika, bo zachodzi przyzwyczajenie, przykrość utrzymuje się stale, stany negatywne odczuwamy stale, bo musimy je zmienić
zachowania emocjonalnego impetu(momentu)- reakcja emocjonalna na dany bodziec jest zawsze taka sama, wyjątek: przyzwyczajenie lub inne zdarzenie- bodziec przeciwny
zamknięcia- procesy poznawcze nie oddziałują na odczuwanie emocji
zważania na konsekwencje- droga dolna(bodziec I) + droga górna(bodziec II)
minimalnego obciążenia- jeśli możemy ocenić daną sytuacje to oceniamy ją tak żeby była jak najmniej negatywna
maksymalnego zysku- j.w tylko odwrotnie
Stanowisko ewolucyjne- adaptacyjna rola emocji, Plutchik
Stanowisko biol- biologiczna natura emocji, LeDoux, Panksepp
Stanowisko komponentowe- wieloskładnikowy proces, Sherer: emocja psychologiczny konstrukt, składa się z: procesów poznawczych, fizjologicznych, motywacyjnych i uczuciowych, Lazarus: emocja- system wzajemnie zależnych od siebie procesów: a) ocena poznawcza b) impulsy do działania c)wzorzec reakcji somatycznych, Schachter: emocja- efekt interakcji: a) niespecyficznego pobudzenia b) poznawczej interpretacji tego pobudzenia
Stanowisko społeczne- społeczny, komunikacyjny charakter emocji, Averill, Shweder
William James- brak specjalnego ośrodka w mózgu; czuciowe i ruchowe obszary kory mózgowej
Canon i Bard- uszkodzenie podwzgórza uniemożliwia występowanie reakcji emocjonalnych
Papez- teoria kręgu emocjonalnego(podwzgórze, jądra przednie wzgórza, zakręt obręczy, hipokamp)
McLean- układ limbiczny
Herzyk- 3 systemy mózgu: struktury pnia mózgu, ukł. limbiczny, obszar kory mózgowej
Ciało migdałowate- brzuszna część płatów skroniowych; LeDoux- „komputer emocjonalny”, LeDoux- droga dolna, podkorowa, bez analizy, droga górna, korowa, analiza inf.
Podwzgórze- brzuszna część międzymózgowia
Śródmózgowie- istota szara okołowodociągowa- koordynacja zachowań obronnych, istota szara- emocje negatywne, cz. brzuszna- ukł. nagrody
Hipokamp- cz. korowa węchomózgowia, pamięć deklaratywna, skojarzenia
Jądra przednie wzgórza, ciała suteczkowate, zakręt obręczy(moim zdaniem CZĘŚC kręgu Papeza)
Obszary kory mózgowej w płacie czołowym, ciemieniowym i skroniowym- wygaszanie nieuzasadnionych reakcji emocjonalnych
System przyjemności- okolice przegrody podwzgórza, jądra półleżące, ok. kory czołowej
System strachu- podwzgórze, istota szara okołowodociągowa, ciało migdałowate, kora przedczołowa
System gniewu i wściekłości- bardziej szczegółowe obszary niż system strachu(Panksepp)
System paniki- przodomózgowie(jądra podstawy, przegroda), wzgórze, istota szara okołowodociągowa
Neurotransmitery- dopamina, noradrenalina, adrenalina i serotonina
Hormony: gniew- testosteron, noradrenalina, adrenalina; strach- noradrenalina, adrenalina, kortyzol; smutek- kortyzol
Funkcje emocji: Levenson- uruchamianie mechanizmów zapewniających dobrostan, skrótowe przetwarzanie ind.; Clark i Watson oraz Scherer- adaptacja, gromadzenie danych, ukierunkowanie uwagi; Clore i Frijda- źródło inf, podstawa do formułowania ocen i sądów, podejmowania decyzji; Frijda- ocena zdarzeń: istotne/nieistotne, przyjemne/nieprzyjemne, wzbudzanie fizjologicznych reakcji, zachowań, przeżyć; Clore- dostarczanie inf sobie i innym; Clark i Watson- zachowania w przeszłości adaptacyjne wzbudzają zmiany fizjologiczne; Levenson- emocje umożliwiają wprowadzenie organizmu w stan wpierający zachowania przystosowawcze; Frijda- dzięki emocjom radzimy sobie ze zdarzeniami, które je wywołały, emocje decydują o rozdysponowaniu zasobami energetycznymi organizmu, Levenson- emocje aktywizują zachowania bardziej podstawowe(biologicznie), przetrwanie; Shweder i Averill- wpływ społeczny(wyłącznie!); Sherer- odłącznie reakcji od bodźca(aby przeanalizować); Frijda- gotowość, adaptacja, sygnalizacja rozbieżności, istotność zdarzeń; Levenson- emocje- organizacja; Frijda, Clark i Watson, Clore- emocje(krańcowe i przewlekłe są dezorganizujące; Clark i Watson oraz Frijda- rola smutku- zachowanie zasobów; Klinger- funkcja apatii i bierności(smutek)- oszczędzanie energii, nadanie nowego znaczenia; Frijda- afunkcjonalne- smutek i żal, dysfunkcjonalne- fobie i ataki paniki; Levenson, Frijda, Scherer, Clark i Watson- komunikacja
Mimika: Darwin- niezależność kulturowa bo: te same wzorce u ludzi i zwierząt; Klineberg- różnice kulturowe; Eibl-Eibesfeld- ekspresja emocji jest wrodzona, bo niewidomi i głusi mają te same wzorce co my; Ekman- badania kultur współczesnych i pierwotnych(np. plemię Fore z Nowej Gwinei), studenci amerykańscy i Ci z Japonii; Camras- niemowlęta; Levenson: Amerykanie i Ci z Indonezji; Ekman i Matsumo- kulturowe sposoby regulacji emocji warunkują ich odczytwanie
Emblematy- świadomie wykonywane przez ludzi gesty mające określone znaczenie emocjonalne w różnych kręgach kulturowych
Lazarus- pierwotność procesów poznawczych + Clore, Frijda, Elsworth, Scherer
Zajonc- pierwotność emocji + Panksepp i LeDoux
Droga niska- odpowiednik dolnej(Zajonc), droga wysoka(odpowiednik górnej)- Lazarus
Zasada zgodności poznania z nastrojem- nastrój aktywizuje zawiązane z nim treści pamięciowe
Zasada zgodności stanów afektywnych z treściami poznawczymi(Blaney)- przypominamy sobie zdarzenia, kiedy jesteśmy w podobnym stanie emocjonalnym co wtedy, kiedy one zaszły
Teoria sieci skojarzeniowej- Isen, Bower
Eksperymenty: Niedenthal i Sutterlund- eksperyment ze słowami; Forgas i Moylan- kino; Worth i Mackie- przemówienie o kwaśnych deszczach
Temperament- wyznacza względnie trwałe predyspozycje do reagowania emocjonalnego(Allport); determinuje: a) progi reagowania emocjonalnego b) intensywność reakcji c) czas trwania reakcji
Koncepcje temperamentu: Clark i Watson- pozytywna/negatywna; Gray- behawioralne zbliżanie i zahamowanie, walka, ucieczka; Eysenck- neurotyczność, ekstrawersja, psychotyzm
Nasilona negatywna emocjonalność: ++: ciało migdałowate, obszar grzbietowo- bocznej kory przedczołowej, przedni zakręt obręczy, -: hipokamp
Pozytywna emocjonalność: +: jądra półleżące przodomózgowia, przedni zakręt obręczy, lewy obszar grzbietowo- boczny kory przedczołowej ++: poziom dopaminy
Zbliżanie behawioralne- nagroda; hamowanie- kary + bodźce lękotwórcze, walka- ucieczka- kary
Model Bussa i Plomina- emocjonalność, aktywność, towarzyskość
Emocje- organizują cechy i wymiary osobowości
Cecha- podstawowa kategoria opisu różnic indywidualnych; latentny charakter- nie zaobserwujemy cechy dopóki nie zaistnieje sytuacja, w której może się ona objawić
Wymiar cechy- zakres od min do max nasilenia cechy
Analiza czynnikowa- ma na celu wyodrębnienie wspólnych cech w zachowaniu
Eysenck- normę i patologię różni tylko wymiar ilościowy
Neurotyczność: lęk, paranoje, poczucie winy, niska samoocena równowaga emocjonalna; wyższa reaktywność współczulnego ukł. nerwowego
Ekstrawersja(niższy poziom pobudzenia, więc szukają stymulacji) introwersja(unikanie stymulacji)
Psychotyczność: altruizm, empatia, uspołecznienie przestępczość, psychopatia, schizofrenie
Teorie motywacji wg. Riggio:
Potrzeb: a) podstawowych: Maslow i Alderfer(E- istnienia, R- związków, G- wzrostu), b) teoria osiągnięć McClellanda: osiągnięć, wpływu/władzy, przynależności
Oparte na zachowaniu: a) wzmocnień(behawioryzm) b) stanowienia celów(goal setting): uszczegółowienie zadań
Podkreślające rolę właściwości pracy: a) 2 czynników Herzberga: motywatory i czynniki higieny b) model właściwości pracy Hackmana i Oldhama: 3 stany psychologiczne(waga pracy, odpowiedzialność, wyniki), 5 właściwości pracy(różnorodność umiejętności, tożsamość zadania, znaczenie zadania, autonomia, inf zwrotna)
Racjonalne: a) teoria sprawiedliwości(równości)- J. Stacey Adams: relacja wkładu i wyników pracy; niesprawiedliwość zbyt niskiego wyniku: podwyższenie wyników, obniżenie wkładu, modyfikacja procesu porównywania, porzucenie pracy; niesprawiedliwość zbyt wysokiego wyniku: podwyższenie wkładu, obniżenie rezultatów, modyfikacja procesu porównawczego, zniekształcenie relacji