Konspekt językowy
IV Liceum Ogólnokształcące w Rybniku
Kinga Mańka
Hasło programowe: Style językowe
Temat: Co mówi o mnie mój język? O stylach językowych słów kilka
Jednogodzinna jednostka lekcyjna
Cele:
Ogólne
Poznanie definicji stylu
Wyjaśnienie różnicy pomiędzy językiem ogólnym a językiem własnym (wprowadzenie terminu idiolekt)
Wskazanie powiązania między stylem wypowiedzi a jej funkcją
Rozpoznawanie stylu publicystycznego, potocznego, naukowego, urzędowego, popularnonaukowego i artystycznego
Kształtowanie umiejętności pracy z tekstem
Kształcenie umiejętności pisania własnego, stylizowanego tekstu
Szczegółowe
Uczeń poznaje i rozumie definicję stylu
Uczeń poznaje i rozumie pojęcie idiolektu
Uczeń poprawnie wskazuje powiązania pomiędzy stylem wypowiedzi a jej funkcją
Uczeń rozpoznaje w tekstach styl: publicystyczny, potoczny, naukowy, urzędowy, popularnonaukowy, artystyczny
Uczeń analizuje styl utworu Do dyrekcji muzeum w Lówr Sławomira Mrożka
Uczeń kształtuje umiejętność tworzenia własnego tekstu stylizowanego
Metody dydaktyczne:
poszukująca:
heureza
metoda problemowa
podająca:
pogadanka
praca z tekstem
Środki dydaktyczne:
Formy pracy:
jednostkowa
Bibliografia:
merytoryczna:
M. Danielewiczowa, Stylistyka [w:] Wiedza o języku w zreformowanej szkole, pod red. A. Mikołajczuk, J. Puzyniny, Warszawa 2004, s. 65-66
Idiolekt, Styl [w:] J. Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 1988, s.191, 489-490.
metodyczna
J. Bartmiński, Nauka o języku w podstawie programowej [w:] Komentarz do Podstawy programowej [dostęp on-line 31.05.2012, http://men.gov].
H. Wiśniewska, Nauczanie integrujące na lekcjach języka polskiego, [w:] Polonistyka zintegrowana, red. K. Ożóg, J. Pasterska, Rzeszów 2000.
Przebieg lekcji:
Sytuacja motywacyjno-problemowa:
Na początku lekcji Praktykantka prosi klasę o podanie skojarzeń ze słowem styl. Odpowiedzi uczniów zapisuje na tablicy w formie mapy myśli. Następnie prosi klasę o odpowiedzi na pytania:
Co zyskujemy dzięki stylowi?
W jakich obszarach działalności/życia człowieka styl jest niezbędny?
Prowadząca podkreśla wagę stylu w języku. Tłumaczy uczniom, że poprzez język jakiego używają, kreują siebie w takim samym stopniu, w jakim robią to poprzez swój wygląd zewnętrzny. Uświadamia młodzież, że każdy z nich posługuje się takim samym językiem, ale jednocześnie każdy posiada swój własny, oryginalny styl mówienia i pisania, który wyróżnia go spośród innych ludzi. W tym momencie lekcji zostaje wprowadzony termin idiolekt. Praktykantka odczytuje to hasło ze Słownika terminów literackich. Na jego podstawie wspólnie z klasą tworzy definicję, którą uczniowie zapiszą do zeszytu.
Ogniwo centralne:
Uczniowie zostają podzieleni na sześć grup. Każda z nich otrzymuje tekst napisany w innym stylu językowym (załącznik nr 1). Zadaniem uczniów jest analiza tekstów pod kątem charakterystycznych zwrotów, budowy zdań, użytych środków językowych oraz wskazanie ich funkcji (15 minut).
Po upływie wyznaczonego czasu Praktykantka prosi liderów grup o przedstawienie wyników swojej pracy. Wspólnie z klasą nazywa każdy styl. W tym momencie lekcji Prowadząca wykorzystuje wiedzę uczniów z poziomu gimnazjalnego, gdzie poznawane były poszczególne style językowe (przed przygotowaniem lekcji nauczyciel upewnił się, że uczniowie już wcześniej zajmowali się tym zagadnieniem). Klasa zapisuje do zeszytu najważniejsze cechy każdego z nich.
Praktykantka sygnalizuje klasie potrzebę konsekwencji w używaniu danego stylu w jednej wypowiedzi. Jak zmieszanie różnych stylów językowych dezorganizuje wypowiedź oraz jakie wywołuje to efekty, prezentuje uczniom na przykładzie wiersza Sławomira Mrożka pt. Do dyrekcji muzeum w Lówr (załącznik nr 2). Prowadząca czyta głośno tekst. Następnie każdy z podopiecznych czyta go samodzielnie. Po chwili prosi klasę o odpowiedzi na pytania:
W konwencji jakiego gatunku literackiego napisany jest utwór?
Które z jego wyznaczników zostały zachowane, a które pominięte?
Jakie style językowe autor wykorzystał w tekście?
Jaki efekt dał zabieg pomieszania stylów w jednej wypowiedzi?
Jaką funkcję pełnią w wierszu błędy językowe, ortograficzne i stylistyczne? Czy ich występowanie zmienia estetyczną stronę tekstu?
Czy w oparciu o znajomość innych utworów autora styl Do dyrekcji muzeum w Lówr można nazwać idiolektem? Czy Mrożek konsekwentnie `bawi się językiem' w innych dziełach?
Jak można odczytać tekst wiersza w odniesieniu do sytuacji politycznej w Polsce w latach 80?
Prowadząca na przykładzie tekstu Mrożka udowadnia uczniom, że znajomość stylów wypowiedzi i ich wykorzystywanie w codziennym życiu jest niezbędne. Świadczy o kompetencji językowej autora. Jednocześnie prowadzący podkreśla, że autor wiersza w pełni świadomie zmieszał w nim różne style językowe, by unaocznić absurd czasów w jakich żyje.
Ogniwo końcowe:
Praktykantka podaje treść zadania domowego: Wyobraź sobie, że wczoraj w Twojej szkole odbył się protest przeciwko zmniejszeniu liczby godzin dydaktycznych historii. W konwencji jednego ze stylów językowych omówionych na lekcji poinformuj o tym fakcie koleżankę lub kolegę, których nie było wówczas w szkole.
Załącznik 1
Grupa I
Odwołanie od decyzji Prezydenta Miasta Wrocławia z 3.10.2000 r., sgn. Akt 123//00, orzekającej wymeldowanie skarżącego z pobytu stałego. Na podstawie art. 127 § l k.p.a., wnoszę odwołanie od mniejszej decyzji, zarzucając jej: art. 15 ust. 2 w związku z art. 6 ust. l ustawy z 10.04.1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych, poprzez przyjęcie, że adres Wrocław ul. Nowacka 1, nie jest miejscem mojego stałego pobytu. Wskazując na powyższe, w oparciu o treść art. 138 § l pkt 2 k.p.a. wnoszę o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i umorzenie postępowania.
Grupa II
We wtorek Palikot złoży wniosek o rejestrację partii "Ruch Poparcia". Jego postulaty programowe to, m.in.: prawo kobiet do aborcji i usunięcie religii ze szkół. Polityk podkreślił, że statut partii, który znajdzie się we wtorkowym wniosku nie będzie odpowiadał jego docelowym oczekiwaniom. - Nie chcę niczego zmieniać, żeby nie paść ofiarą tego, co było przy rejestracji stowarzyszenia - tłumaczył Palikot.
Grupa III
W Jowisza uderzyła kometa lub asteroida.
Ślad uderzenia wypatrzył australijski astronom-amator, a potwierdzili specjaliści z NASA.
Na tym zdjęciu widać powierzchnię Jowisza sfotografowana przez należący do NASA teleskop na Mauna Kea na Hawajach. Teleskop fotografuje w podczerwieni.
I to własnie w podczerwieni można było zauważyć na powierzchni planety olbrzymią bliznę - prawdopodobnie po uderzeniu. Zdjęcie zrobiono 20 lipca. Naukowców NASA powiadomił astronom-amator Anthony Wesley z Australii, który dostrzegł ciemny ślad na Jowiszu.
- Nie mogliśmy lepiej trafić. Jowisz był dobrze ustawiony, a my fotografowaliśmy we właściwym momencie - mówi Glenn Orton z Jet Propulsion Laboratory (California Institute of Technology) w Pasadenie (Kalifornia), który uważa, że tak duży ślad na powierzchni planety mogła zostawić kometa lub asteroida, która się z nim zderzyła.
Ostatnio podobne zdarzenie na Jowiszu zaobserwowano w 1994 roku.
Grupa IV
- Patrz co mam !
- Wow, jaki bajer!
-No!
-Ej, ale skąd Ty to masz?
-Staruszkowie mi zafundowali.
Grupa V
Spali się - lecz ja nie winien. Per Bacco!
Różnymi drogi mój poemat wiodę;
Jak Chochlik często częstuję tabaką,
A gdy kichają, ja zaczynam odę.
Grupa VI
„Wydaje się, że można tu widzieć realizację konstrukcji z tzw. rodzajnikiem prepozytywnym, który de facto jest wariantem kombinatorycznym postpozytywnego rodzajnika określonego, tj. sui generis ruchomym wyznacznikiem referencji”.
Załącznik 2
Niniejszym donoszę, że mam dla Dyrekcji niespodziankę. Przy kopaniu na działce wykopałem dwie ręce w stanie dobrym, z kamienia.
Orientuję się, że Dyrekcja jest w posiadaniu starożytnej rzeźby greckiej bogini Wenus Zmilo. Dyrekcja nie zaprzeczy, bo są świadkowie.
Wyżej wzmiankowana rzeźba nie ma rąk, bo jej brakują. Ja o tym wiem z dobrego źródła.
Sytuacja teraz jest taka, że ja te ręce znalazłem.
Mogę te ręce dosłać Dyrekcji za uiszczeniem opłaty pocztowej przy odbiorze. Za to proszę Dyrekcję o spełnienie moich życzeń.
Moje życzenia są takie: wycofanie obcych wojsk z terenu mojego kraju. Rozpisanie wolnych wyborów do Sejmu drogą powszechnego głosowania. Niezwłoczne zaopatrzenie nas w mydło, buty i pastę do zębów.
Jeżeli Dyrekcja nie może tego załatwić sama, to niech się porozumie z Narodami Zjednoczonymi. Im chodzi o kulturę światową i jest jasne, że albo bogini będzie dlaej bez rąk, albo już będzie z rękami.
Dla mnie osobiście proszę za fatygę o wysłanie mi puszki kawy mielonej w proszku marki Nescafe. Proszę o wysłanie przesyłką poleconą, bo kradną.
Z wyrazami poważania
Sławomir Mrożek - polak
1