Pożywki do hodowli drobnoustrojów
I. Pożywki proste:
1. Płynne:
Bulion zwykły:
- wyciąg mięsny (1000 ml)
- pepton (10 g)
- chlorek sodu (5 g)
- woda destylowana (1000 ml)
Rozpuścić w wyciągu mięsnym pepton i chlorek sodu. Doprowadzić do pH 7.8-7.9 gotować kilkanaście minut, przesączyć przez bibułę i rozlać do probówek. Sterylizować w temperaturze 121°C przez 20 minut.
Woda peptonowa:
- pepton (100 g)
- NaCl (50 g)
- KNO3 (1 g)
- Na2CO3 (0.74 g)
2. Pożywka półpłynna:
- bulion zwykły (400 ml)
- agar (1 g)
Do bulionu dodać sproszkowany (czysty) agar. Wyjałowić w autoklawie w 121°C przez 20 minut. Filtrować na gorąco przez i rozlać do probówek. Ponownie wyjałowić w 112°C przez 15 minut.
3. Stałe:
Agar zwykły:
- bulion mięsny zwykły (1000 ml)
- agar (20 g)
- pepton (10 g)
- NaCl (5 g)
Rozpuścić w wyciągu mięsnym pepton, chlorek sodu i agar. Doprowadzić pH do 7.8-8.0. Gotować kilkanaście minut, przesączyć i rozlać do probówek. Sterylizować w temperaturze 121°C przez 20 minut.
II. Pożywki wzbogacone:
1. Płynne:
Bulion cukrowy:
- bulion zwykły o pH 7.8 (1000 ml)
- glukoza (10 g)
Rozpuścić glukozę w bulionie, rozlać do probówek. Sterylizować w temperaturze 117°C przez 20 minut.
Bulion z surowicą:
- bulion mięsny zwykły (1000 ml)
- surowica krwi (10 ml)
2. Stałe:
Agar z krwią:
- agar zwykły o pH 7.4 -7.6 (1000 ml)
- 5% krew barania (50-100 ml)
Do rozpuszczonego, oziębionego do temperatury 40-50°C agaru, dodać jałowej odwłóknionej krwi baraniej. Dokładnie zmieszać i rozlać na płytki.
Agar z surowicą:
- agar zwykły o pH 7.4 -7.6 (1000 ml)
- 1-5% surowica zwierzęca (50-100 ml)
Agar czekoladowy:
- agar zwykły o pH 7.5-7.6 (1000 ml)
- krew końska odwłókniona (50 ml)
Do rozpuszczonego i oziębionego do temperatury 80°C agaru zwykłego dodać krwi, wymieszać i mieszając, doprowadzić do temperatury 55-60°C. rozlać na płytki.
Podłoże wzbogacone, przeznaczone do hodowli bakterii o dużych wymaganiach pokarmowych m.in. pałeczki z rodzaju Haemophilus, Neisseria gonorrhoeae. Najważniejszym składnikiem wzbogacającym podłoże jest denaturowana krew barania, co powoduje lizę krwinek czerwonych i uwolnienie ich składników, m.in. heminy (czynnik X) i NAD (czynnik V).
Podłoże VL
- wyciąg mięsny (100 ml0
- pepton (10 g)
- ekstrakt drożdży (5 g)
- NaCl (5 g)
- chlorowodorek cysteiny (0.4 g)
- agar (20 g)
Składniki rozpuścić w wyciągu mięsnym, doprowadzić do pH 7.2-7.4 zagotować, przesączyć przez bibułę i rozlać do butelek. Sterylizować w temperaturze 117°C w ciągu 20 minut.
Obecny w podłożu chlorowodorek cysteiny zmniejsza potencjał oksydoredukcyjny, umożliwiając wzrost bakterii beztlenowych.
III. Pożywki wybiórczo-namanażające:
1. Płynne:
SF
- pepton (5 g)
- laktoza (4 g)
- kwaśny selenin sodu (bezwodny) (4 g)
- fosforan dwusodowy (bezwodny) (0.6 g)
- woda destylowana (1000 ml)
- pH 6.9-7.0
Podłoże przeznaczone do wybiórczego namnażania pałeczek z rodzaju Salmonella i Shigella w materiałach klinicznych. Czynnikiem wzbogacającym ich wzrost jest zawarty w pożywce selenian sodowy. Podłoże to jest również przydatne do posiewu próbek kału pochodzących od potencjalnych nosicieli, gdyż te mogą zawierać małą liczbę tych bakterii.
IV. Pożywki wybiórcze, selektywne, wybiórczo-różnicujące:
Podłoże Chapmana:
- wyciąg mięsny (1000 ml)
- pepton (10 g)
- NaCl (75 g)
- agar (15 g)
- mannitol (10 g)
- czerwień fenolowa roztwór 0.2% w 50% alkoholu etylowym (12.5 ml)
Podłoże wybiórczo-różnicujące, przeznaczone do izolacji gronkowców. Duże stężenia NaCl (7,5%) hamuje wzrost flory towarzyszącej, zwłaszcza pałeczek Gram-ujemnych. Rozkład zawartego w podłożu mannitolu pozwala na wstępne różnicowanie gatunków w obrębie rodzaju Staphylococcus. Dodatek wskaźnika - czerwieni fenolowej sprawia, że kolonie bakterii rozkładające mannitol są żółte.
Podłoże MacConkeya:
- woda destylowana (1000 ml)
- pepton (20 g)
- NaCl (20 g)
- dezoksycholan sodu (0.9 g)
- agar (17 g)
- laktoza (10 g)
- czerwień obojętna 0.1% roztwór wodny (3 ml)
- fiolet krystaliczny 0.1% roztwór wodny (1 ml)
Rozpuścić w wodzie destylowanej pepton, chlorek sodu, dezoksycholan sodu i agar. Doprowadzić pH do 7.3-7.4, zagotować , przesączyć i dodać barwników. Sterylizować w temperaturze 117°C przez 20 minut.
Podłoże przeznaczone do izolacji pałeczek Gram-ujemnych z materiałów klinicznych. Zawartość soli żółciowych i fioletu krystalicznego hamuje przede wszystkim wzrost bakterii Gram-dodatnich. Zawartość laktozy pozwala zaś na różnicowanie pałeczek laktozododatnich z tymi które nie rozkładają laktozy. W obecności zawartego w podłożu wskaźnika - czerwieni obojętnej, wskutek zależnego od rozkładu laktozy zakwaszenia środowiska, kolonie bakterii rozkładających laktozę
barwią się na kolor różowy. Kolonie aktywnie rozkładające laktozę są ponadto otoczone różową strefą wytrąconych soli kwasów żółciowych. Pałeczki laktozoujemne mają bezbarwne kolonie.
Podłoże SS:
- wyciąg mięsny (1000 ml)
- pepton (10 g)
- sucha żółć (8.5g)
- NaCl (5 g)
- Na2S2O3 (8.5 g)
- cytrynian sodu (7.2 g)
- dezoksycholan sodu (2 g)
- agar (15 g)
- laktoza (10 g)
- cytrynian żelazowy (1 g)
- czerwień obojętna 1% roztwór wodny (2.5 ml)
- zieleń brylantowa 0.05% roztwór wodny (0.66 ml)
Rozpuścić w wyciągu mięsnym pepton, chlorek sodu, żółć, tiosiarczan sodu, cytrynian sodu, dezoksycholan sodu i agar. Doprowadzić pH do 7.3-7.4, zagotować, dodać cytrynianu żelazowego rozpuszczonego w 10 ml wody destylowanej, laktozy i barwników. Rozlać na płytki. Nie sterylizować.
Podłoże to służy do izolacji pałeczek z rodzaju Salmonella i Shigella z materiałów klinicznych. Duże stężenia soli kwasów żółciowych i cytrynianu hamują wzrost bakterii Gram-dodatnich i większości bakterii Gram-ujemnych. Zawarta w podłożu laktoza pozwala odróżnić bakterie laktozododatnie. Tiosiarczan sodowy jest zaś źródłem siarki gwarantującym wykrycie szczepów wytwarzających H2S, który z jonami żelaza daje czarny strąt zabarwiający środek kolonii. Pałeczki z rodzaju Shigella rosną w postaci bezbarwnych kolonii, a szczepy Salmonella wytwarzające siarkowodór - w postaci koloni bezbarwnych z zaczernieniem środka.
Podłoże Sabourauda
- woda destylowana (1000 ml)
- neopepton (10 g)
- glukoza (40 g)
- agar (15 g)
Rozpuścić składniki w wodzie destylowanej. Doprowadzić do pH do 5.8-6.0. Rozlać do probówek. Sterylizować w temperaturze 117°C przez 20 minut. Końcowe pH powinno wynosić 5.5.
Podłoże wykorzystywane do hodowli grzybów z materiałów klinicznych. Dobre wyniki przy izolowaniu chorobotwórczych grzybów otrzymuje się na tym podłożu z dodatkiem penicyliny lub streptomycyny.
Podłoża chromogenne
Podłoża chromogenne pozwalają wykrywać aktywność enzymatyczną drobnoustrojów.
W zależności od produkowanych enzymów drobnoustroje rosnące na płytkach rozkładają odpowiednie substraty chromogenne, co powoduje wybarwianie rosnących kolonii na odpowiednie kolory.
V. Podłoża specjalne:
Podłoże Loewensteina-Jensena:
- woda dwukrotnie destylowana (225 ml)
- L-asparagina (1.35 g)
- KH2PO4 (0.9 g)
- cytrynian magnezu (0.2 g)
- MgSO4 (0.09 g)
- skrobia rozpuszczalna (9 g)
- glicerol (4.9 ml)
- jaj kurze (7 szt.)
- żółtka jaja kurzego (2 szt.)
- zieleń malachitowa 2% roztwór wodny (6 ml)
Rozpuścić w wodzie destylowanej asparaginę, fosforan potasu, cytrynian magnezu i siarczan magnezu. Oziębić, dodać skrobi i ogrzewać w gotującej się łaźni wodnej przez 15-20 minut, stale mieszając. Oziębić i dodać glicerolu oraz jaja dokładnie rozbite w jałowej kolbie. Dodać zieleni malachitowej, wymieszać i rozlać do
probówek. Sterylizować w temperaturze 85°C w ciągu jednej godziny przez dwa następujące po sobie dni.
Podłoże namnażająco-wybiórcze do hodowli prątków gruźlicy. Podłoże to ma najczęściej postać skosów w probówce, w swoim składzie zawiera między innymi asparaginę, glicerol, mąkę ziemniaczaną i masę jajową. Dodatek zieleni malachitowej hamuje wzrost innych bakterii.
Podłoże Löfflera
- bulion cukrowy o pH 7.4-7.5 (250 ml)
- surowica końska (750 ml)
Do jałowej surowicy końskiej dodać bulionu cukrowego, zamieszać i rozlać do jałowych probówek. Sterylizować w ścinarce w temperaturze 85°C w ciągu dwóch godzin przez trzy następujące po sobie dni. Podłoże to najczęściej występuje w formie skosów probówkowych.
Podłoże Löfflera jest podłożem stosowanym do hodowli maczugowców błonicy. Na tym podłożu rośnie dobrze większość drobnoustrojów, jednak w ciągu pierwszych 18 godzin maczugowce błonicy rosną obficiej niż towarzysząca flora bakteryjna i wytwarzają duże ilości ziaren wolutyny.