Interwencjonizm państwowy w czasach wielkiego kryzysu: USA, Niemcy, Polska.
Do czasu wielkiego kryzysu dominującą formę życia gospodarczego stanowił kapitalizm, który można określić jako liberalny lub wolnokonkurencyjny. Zarówno w okresie przedmonopolistycznym, jak i monopolistycznym udział państwa w życiu gospodarczym istniał, ale w ograniczonym wymiarze. Ingerencja państwa była najbardziej widoczna w Rosji carskiej, częściowo w Niemczech, ale np. w Stanach Zjednoczonych występowała w wymiarze minimalnym. Okresem, w którym, ze zrozumiałych względów, rola państwa wzrósł, był czas I wojny światowej, ale po jej zakończeniu wszystko wróciło do normy. Dopiero wielkie kryzys i walka z nim rzeczywiście rozpoczęły fazę interwencjonalizmu państwowego w gospodarce kapitalistycznej. Autorem najbardziej rozbudowanej teorii interwencjonalizmu był ekonomista brytyjski John Maynard Keynes.
Polityka celna i pieniężna (zakres deflacji i inflacji, określenie parytetu walut), polityka kredytowa, czyli zasady udzielania kredytów, polityka podatkowa, polityka socjalna (np. zasiłki dla bezrobotnych), polityka inwestycyjna (inwestycje państwowe i roboty publiczne, szczególnie w sferze infrastruktury) stanowiły narzędzia w ręku państwa umożliwiając ingerencję w życie gospodarcze. Państwo mogło także stawać się nabywcą części produkcji. Wreszcie mogło działać metodami administracyjnych nakazów i zarządzeń, choć w warunkach demokracji jedynie na ograniczoną skalę. W szerszym zakresie forma ta występowała we Włoszech i Niemczech, gdzie podjęto pewne formy planowania.
STANY ZJEDNOCZONE
W sytuacji kryzysu interwencjonalizm państwowy zaczęto stosować we wszystkich państwach. Kryzys dotknął najbardziej Stany Zjednoczone i Niemcy. Formy interwencjonalizmu w każdym z tych państw były inne. W Stanach Zjednoczonych realizatorem programu walki z kryzysem stał się Roosevelt, kandydat Partii Demokratycznej, wybrany na prezydenta w 1932r., który zaczął sprawować swą funkcję w marcu 1933r. Wraz ze swoim „trustem mózgów”, jak nazywano grono jego uczonych doradców, opracował program reform, zwany polityką Nowego Ładu (New Deal). Roosevelt obdarzony specjalnymi pełnomocnictwami przez Kongres, zaczął realizować swą politykę już w 1933r. Podstawowym założeniem tej polityki było osiągnięcie wzrostu popytu konsumpcyjnego i zwiększenie siły nabywczej ludności przez poprawę jej położenia. Progresja podatkowa zapewniała napływ pieniądza do kasy państwowej, zdecydowano się także na deficyt budżetowy. Wprowadzono ograniczoną dewaluację dolara, powodująca, że ludzie wyzbywali się pieniądza przez zakup towarów.
Roosevelt doprowadził też do ogromnego rozszerzenia uprawnień zawodowych, które walcząc o wyższe zarobki pracowników zwiększały tym samym popyt, zarządził także zniesienie prohibicji, obowiązującej w Stanach Zjednoczonych od 1919r. Państwo wykupywało od farmerów część produktów oraz nakazywało im ograniczenie produkcji, płacąc za to odszkodowania. Rozszerzone zostały ubezpieczenia społeczne oraz uruchomione roboty publiczne przy budowie dróg, mostów i regulacji rzek. Jednak plany ograniczenia bezrobocia do poziomu niższego niż 10% nie powiodły się. W najcięższym dla Amerykanów roku 1932 nie pracowała co czwarta osoba w wieku produkcyjnym. Dążenie do ograniczenia produkcji żywności charakteryzowało politykę wielu państw. Produkty rolne, wykupywane przez państwom, były często niszczone (sławne topienie kawy w Brazylii), co w zestawienie ze strefami głodu na świecie budziło ogromne oburzenie. Dla ratowania rolnictwa przez eksport stosowano dumping, czyli sztuczne obniżanie cen eksportowanych produktów, a traty kompensowano albo dotacjami państwowymi, albo zawyżeniem cen na rynku krajowym.
Jednym ze sposobów wychodzenia z kryzysu było nakręcanie koniunktury gospodarczej przez państwo drogą rządowych zamówień. Następstwem zaś nakręcanie koniunktury przez zbrojenia stało się uformowanie kompleksu przemysłu zbrojeniowego
NIEMCY
Inaczej wyglądał interwencjonizm w Niemczech. Przede wszystkim dążono tu do podwyższenia popytu inwestycyjnego (produkcyjnego). Osiągnięto to w dużej mierze dzięki zamówieniom rządowym na broń. Wprowadzono planowanie gospodarcze w cyklu 4-letnim. System rządzenia, który rozpoczął się w 1933r. umożliwił też wpływ państwa na gospodarkę metodami administracyjnymi, nakazowymi. Państwo podejmowało własne inwestycje. Taką formę interwencjonizmu, w której państwo bezpośrednio ingeruje w życie gospodarcze i podejmuje działalność produkcyjną na własny rachunek, określa się mianem etatyzmu (l'etat - państwo). Oczywiście stosowano także inne metody interwencjonizmu. We Włoszech państwo znacjonalizowało część przemysłu za pełnym odszkodowaniem. System korporacyjny ułatwiał wywieranie odgórnego wpływu na gospodarkę. Zarówno Niemcy, jak i Włochy, które doświadczyły sankcji gospodarczych zastosowanych wobec nich przez Ligę Narodów po podboju Etiopii, dążyły do autarkii (samowystarczalności), co zresztą znajdowało uzasadnienie w doktrynie faszyzmu i nazizmu.
POLSKA
W Polsce próbą wyjścia z kryzysu był 4-letni plan inwestycyjny opracowany przez jednego z największych reformatorów - Eugeniusza Kwiatkowskiego. Plan Kwiatkowskiego, którego założenia miały być realizowane w latach 1936-1940 przewidywał min. rozbudowę Centralnego Okręgu Przemysłowego zlokalizowanego w widłach Wisły i Sanu, zwiększenie liczby fabryk, zatarcie różnic między biednymi, a bogatymi częściami Polski. Realizacja tego planu została przerwana przez wybuch II wojny światowej.
W wyniku tych wszystkich posunięć, a także zgodnie z logiką mechanizmu cyklów gospodarczych(dłuższy okres spadku podaży prowadzi w rezultacie do wzrostu popytu) w latach 1936-37 gospodarka światowa osiągnęła poziom sprzed kryzysu. Ale był to już nowy etap, w którym interwencjonizm państwowy stał się trwała cechą gospodarki kapitalistycznej.