Związek kompleksowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii.

Związki kompleksowe (inaczej kompleksy, związki koordynacyjne) to związki chemiczne, w których daje się wyróżnić jeden lub więcej atomów centralnych, które są otoczone przez inne atomy lub ich grupy zwane ligandami, przy czym przynajmniej jedno wiązanie atomu centralnego z ligandem ma charakter wiązania koordynacyjnego.

[Edytuj]

Główne pojęcia

• Atom lub jon przyłączający (koordynujący) cząsteczki nosi nazwę jonu lub atomu centralnego

• Grupy lub jony związane z nim wiązaniem koordynacyjnym noszą nazwę ligandów

• Sumaryczną liczbę, pełnych, pojedyńczych wiązań atomu centralnego z atomami ligandów nazywa się liczbą koordynacyjną. Gdy w kompleksie występują wiązania wielokrotne, lub rozmyte oddziaływania σ-π ustalenie liczby koordynacyjnej staje się sprawą kontrowersyjną.

• Formalny ładunek przypisywany centralnego atomowi nazywa się jego stopniem utlenienia. Ustalanie tego stopnia, a także zagadnienie jaki faktyczny ładunek posiada centralny atom, jest w wielu przypadkach sprawą kontrowersyjną.

[Edytuj]

Podział kompleksów

Ze względu na całkowity ładunek elektryczny związków kompleksowych rozróżnia się:

• kompleksy obojętne

• kompleksy jonowe

Olbrzymia większość związków kompleksowych zawiera w centrum atom jub jon metalu. Związki te nazywa się wspólnie kompleksami metalicznymi, lub kompleksami metali. Istnieją jedak także związki kompleksowe, które nie zawierają metalu. Nazywa się je kompleksami niemetalicznymi. Są to np:

• kation hydroniowy H₃O ⁺

• jon amonowy
  

• anion
  

Ze względu na liczbę atomów (lub jonów) centralnych rozróżnia się:

• kompleksy jednocentrowe - z jednym atomem centralnym

• kompleksy wielocentrowe - z dwoma lub więcej atomami centralnymi

• klastery - w których występuje cztery lub więcej atomów metali, które są z sobą bezpośrednio związane, tworząc klaster centralny, do którego są przyłączone ligandy w sposób podobny do zwykłych kompleksów.

Ligandy mogą być grupami lub jonami nieorganicznymi (np. H₂O, NH₃, Cl^-, CN^-) lub grupami wywodzącymi się od związków organicznych (np. aminy, alkohole, fenole, fosfiny, etery). Kompleksy zawierające ligandy organiczne dzieli się na:

• związki metaloorganiczne - w których występuje choć jedno wiązanie metal-węgiel

• kompleksy organiczne - w których co prawda występują ligandy organiczne, ale nie łączą się one wiązaniami węgiel-metal

Zagadnienia związane z budową, właściwościami i rolą związków kompleksowych są przedmiotem badań chemii koordynacyjnej.

[Edytuj]

Trwałość

Trwałość związków kompleksowych zależy od wielu czynników, takich jak:

• stopień utlenienia metalu

• wielkość metalu

• liczba koordynacyjna

• charakter atomów koordynujących do jonu centralnego

• ułożenie i wzajemne powiązanie atomów koordynujących