Kamil Młynarczuk gr. Z6X4S1
Problem niezależności
Banku Centralnego
Plan:
Wstęp
Bank Centralny
2.1. Definicja Banku Centralnego
2.2. Krótka historia Banku Centralnego
2.3. Funkcje Banku Centralnego
Niezależność Banku Centralnego
3.1. Definicja Niezależności
3.2. Obszary niezależności Banku Centralnego
3.3. Sposoby zapewnienia niezależności Banku Centralnego
1. Wstęp
Tematem mojej prezentacji są problemy niezależności Banku Centralnego. W dalszej części pracy przybliżę państwu definicje Banku Centralnego i Niezależności. Przedstawię również główne funkcje tej instytucji. Następnie przejdę do tematu mojej prezentacji i zaprezentuje obszary niezależności Banku Centralnego a także sposoby jej chronienia. Na koniec zaprezentuje wnioski.
2. Bank Centralny
- spełnia funkcję bankiera w stosunku do banków komercyjnych oraz odpowiada za ustalanie poziomu stóp procentowych.
Krótka historia Banków Centralnych
W każdym kraju niezależnie od wielkości istnieje Bank Centralny. Początkowo były to instytucje prywatne których działalność nastawiona była głównie na zysk. Z czasem zyskiwały one coraz większe znaczenie jako instytucje finansujące działalność państwa. Spowodowało to, że rządy w poszczególnych krajach zaczęły kłaść coraz większy nacisk na kontrolowanie poziomu stóp procentowych. Z czasem prywatne Banki Centralne były poddawane coraz większej kontroli ze strony państwa a ostatecznie przekształciły się w Państwowe Banki Centralne. Zapoczątkowało to przejście i rozwój dwuszczeblowego systemu bankowego opartego na banku centralnym spełniającym funkcje banku państwa, banku emisyjnego i banku banków oraz na bankach uniwersalnych i specjalistycznych świadczących usługi finansowe dla sektora prywatnego oraz publicznego.
Funkcja Banku Centralnego
Do podstawowych funkcji Banku Centralnego należy utrzymywanie stabilności waluty oraz walka z inflacją. Poniżej przedstawię kilka metod osiągania tych celów:
1. Reguluje podaż pieniądza - reguluje ilość gotówki w obiegu poza bankowym
podaż pieniądza - to suma gotówki w obiegu poza systemem bankowym oraz wkładów w bankach komercyjnych i towarzystwach budowlanych.
Narzędziami za pomocą których Bank Centralny może próbować wpływać na podaż pieniądza to:
Rezerwy obowiązkowe
Stopa rezerw obowiązkowych - jest to minimalna relacja rezerw gotówkowych do wkładów, jaką koniecznie muszą utrzymywać banki komercyjne na mocy decyzji Banku Centralnego.
Banki komercyjne muszą utrzymywać narzuconą przez Bank Centralny stopę rezerw obowiązkowych. Te które nie mają wystarczających środków muszą pożyczyć pieniądze od Banku Centralnego.
W niektórych krajach( Wielka Brytania) występują tak zwane depozyty specjalne. Banki komercyjne zobowiązane są do utrzymywania pewnej części swoich rezerw gotówkowych na specjalnym rachunku w Banku Centralnym.
Należy pamiętać, że rezerwa obowiązkowa wpływa na wysokość oprocentowania oferowanego przez banki.
Stopa dyskontowa
stopa dyskontowa - jest to stopa procentowa stosowana przez Bank Centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym.
Dzięki stopie dyskontowej Bank Centralny może wpływać na banki komercyjne aby same utrzymywały odpowiedni poziom rezerw bez konieczności nakazywania tego.
Stopy dyskontowe Banku Centralnego wpływają na wysokość stóp procentowych rynku międzybankowego, to znaczy rynku, na którym banki sobie wzajemnie pożyczają pieniądze.
Operacje otwartego rynku
operacje otwartego rynku - występują wtedy, kiedy Bank Centralny zmienia wielkość bazy monetarnej, kupując lub sprzedając papiery wartościowe na otwartym rynku.
Inaczej mówiąc, Bank Centralny dostarcza pieniędzy, gdy ich brakuje na rynku międzybankowym, i odwrotnie zasysa wolne środki pieniężne, wtedy gdy jest ich na rynku nadmiar. W ten sposób stabilizuje on stopy procentowe na rynku międzybankowym oraz zapewnia płynność sektorowi bankowemu, umożliwiającą wzajemne rozliczenia banków.
2. Bank Centralny jako ostatnia instancja kredytowa
Ostatnia instancja kredytowa - to instytucja zdolna do udzielania pożyczek bankom i innym instytucjom finansowym w sytuacjach, kiedy panika na rynkach finansowych zagraża całemu systemowi finansowemu.
Sytuacja w której ludzie zaczęli by w panice i masowo wyciągać pieniądze z banków mogła by doprowadzić do upadku wielu z nich. Bank Centralny jako ostatnia instancja kredytowa ma nieograniczone możliwości "wytwarzania" pieniędzy dzięki temu może wspomóc finansowo banki komercyjne w trudnych sytuacjach. Taka funkcja Banku Centralnego umożliwia znaczne ograniczenie niepewności w polityce pieniężnej i utrzymanie zaufania do całego systemu bankowego.
3. Niezależność Banku Centralnego
Niezależny - nie podporządkowany komuś, czemuś, rozporządzający sobą, samodzielny, niezawisły, niepodległy, wolny
- nie będący od nikogo i niczego uzależniony, bez względu na coś, bez związku z czymś.
Fundamentem dobrej polityki monetarnej w kraju jest niezależność Banku Centralnego. Musi on spełniać dwa warunki konieczne do uzyskania tego statusu:
Po pierwsze jednoznaczne uznanie, że istnieje ścisły związek między stabilnością cen, a niezależnością Banku Centralnego.
Po drugie zaś, istnienie powszechnego przekonania w społeczeństwie, iż inflacja powinna być stale niska.
Bank Centralny jako "bank banków" w każdej sytuacji musi zachować niezależność. Powinien sam decydować o sobie oraz podejmować autonomiczne decyzje. Z reguły przyjmuje się, że Bank Centralny jest niezależny, jeśli w sposób autonomiczny określa cele polityki pieniężnej i decyduje o sposobach ich realizacji.
Wyróżniamy następujące niezależność Banku Centralnego:
- w zakresie wytyczania celów (niezależność polityczną),
- wyborze instrumentów służących do realizowania zadań (niezależność operacyjną),
- niezależności prezesa w stosunku do całego banku,
- formalną (prawną),
- faktyczną (którą można przeciwstawić niezależności prawnej).
- braku finansowania deficytu budżetowego państwa
Inne obszary niezależności Banku Centralnego:
1. Banki Centralne nie podlegają politycznemu zwierzchnictwu i nie otrzymują od innych
władz żadnych instrukcji, co oznacza niezależność instytucjonalną.
2. Instytucje polityczne nie mogą zabiegać o uzyskanie wpływu na decyzje Banków
Centralnych
3. Osobista niezależność - prezes i członkowie zarządu Banku Centralnego wybierani są na
kilka lat. Ich kadencja powinna być dłuższa niż organów, które uprawnione są do ich
nominowania. W ten sposób osłabiony jest wpływ zmian na arenie politycznej na władze
Banku Centralnego.
4. Niezależność finansowa Banku Centralnego - bank nie może być uzależniony od
finansowania z zewnątrz, na przykład z budżetu rządowego; musi swobodnie dysponować
własnymi środkami, aby móc wykonać swoje podstawowe zadanie: dbanie o stabilność
cen, bez konieczności zwracania się o zgodę do innych organów.
Sposoby zapewnienia niezależności Banku Centralnego
Jednym z wielu możliwych sposobów zapewnienia niezależności Banku Centralnego jest ustawowe uregulowanie jego statusu, w szczególności unormowanie relacji Banku Centralnego z rządem na wypadek pojawiania się konfliktów między celami polityki pieniężnej oraz celami ogólnogospodarczej polityki rządu. Prawne gwarancje niezależności Banku Centralnego odnoszą się do pięciu zasadniczych kwestii:
- wytyczania i realizacji celów polityki pieniężnej,
- wpływania na stabilność systemu bankowego,
- relacji z innymi podmiotami kształtującymi politykę gospodarczą,
- zasad wyłaniania władz Banku Centralnego,
- określania zasad gospodarki finansowej (mające znaczenie dla określenia poziomu
niezależności Banku Centralnego).
Wnioski
Moim zdaniem Bank Centralny nie powinien stać się elementem gry politycznej polityków którzy chętnie widzieli by swojego człowieka na stanowisku prezesa. Jest on zbyt ważny z punktu widzenia ekonomicznego. Bank Centralny powinien gwarantować stabilne reguły wolnorynkowej gry, gdyż konsekwencje jego działania są długookresowe. Uważam również, że decyzje dotyczące polityki pieniężnej należy zostawić wykwalifikowanym fachowcom a nie politykom. Niezależność Banku Centralnego nie tylko ułatwia prowadzenie długofalowej polityki, której celem jest stabilizacja cen, ale równocześnie zwiększa wiarygodność banku. Powszechne przekonanie, iż organ odpowiedzialny za politykę monetarną będzie dążył do utrzymania niskiej inflacji obniża oczekiwania inflacyjne, co dodatkowo pomaga w utrzymaniu stabilnych cen. Przy braku tego przekonania rządy pożyczając pieniądze na rynku muszą płacić dodatkową premię za ryzyko wyższej inflacji. Jeśli niezależny Bank Centralny cieszy się powszechnym zaufaniem, wtedy premia ta jest niższa i tańsza obsługa zadłużenia państwa. Wiarygodność Banku Centralnego leży zatem w interesie wszystkich.